hay Chuyện chọn tên con
Chọn mãi mới được cái tên "Nguyệt Quyên" cho cô cháu gái đầu lòng, ông bà Duyệt ở Kim Liên, Hà Nội phấn khởi báo với hai con, nhưng anh con rể làm ông cụt hứng với lý luận "đánh vần xong cái tên của cháu thì cũng hết bảng chữ cái!"
Ông bà khổ...
Từ khi nghe cậu con trai thông báo rằng cô con dâu đã đi siêu âm, bác sĩ bảo thai nhi là con trai, ông bà Trung (phố Hoàng Văn Thái, Hà Nội) mừng hơn bắt được vàng. Hai ông bà suốt ngày thì thào bàn bạc, xem nên đặt tên cậu cháu đích tôn là gì.
Ông vốn thích đặt tên con cháu theo "dây", tên người đi sau phải nối tiếp ý nghĩa của tên người đi trước, nói tên lên là người ngoài biết đấy là bố con, anh em. "Thằng bố" nó tên là Thắng, ông Trung định đặt tên cho thằng cháu là Trận, vừa ý nghĩa, vừa là để kỷ niệm ông bạn chiến đấu cũ.
Cậu con trai khi nghe ông nói thì giãy nảy lên: "Tên gì mà nặng trình trịch! Bố nghĩ tên khác cho cháu đi...!". Nghe khẩu khí con trai kiên quyết quá, ông Trung đành đổi tên cháu thành Lợi...
Với ông bà Duyệt (khu tập thể Kim Liên, Hà Nội), việc chọn tên cho cháu gái cũng là cả một kỳ công. Con đầu cháu sớm, hai ông bà cuống quít cả lên. Ông Duyệt suốt ngày hết đọc sách chữ Nho, lại giở gia phả nội ngoại ra xem, mong đặt cho cháu gái một cái tên thật hay.
Danh sách những cái tên "trong tầm ngắm" đã ghi gần kín một trang vở, bây giờ là lúc chọn ra một cái tên ưng ý nhất. Vấn đề nan giải này được hai ông bà mang cả vào buổi họp tổ hưu. "Các ông các bà xem, nghĩ mãi mới được cái tên ưng ý, tôi định đặt cho cháu nó là Nguyệt Quyên," ông Duyệt kể. "Thế mà cái thằng con rể, nghĩ đến lại bực mình, nó bảo rằng: đánh vần xong được cái tên của cháu thì cũng hết bảng chữ cái! Ý nó chê tên dài, mà trúc trắc, các ông các bà ạ...".
Bố mẹ mệt...
Ngày xưa, các cụ chỉ cốt sao con dễ nuôi, chứ bây giờ tên con còn phải mang ước mơ của cha mẹ, kỳ vọng của đất nước, những thay đổi của thời thế... làm sao mà đơn giản, qua loa được.
Chị Tuyết (Pháo Đài Láng, HN) là một phóng viên. Từ thời con gái, chị đã thích đặt tên con là Linh. Khi mới biết chị mang thai, hai vợ chồng đã suốt ngày áp tay vào bụng mà trò chuyện với con "Linh ơi... Linh à...". Gần đến lúc sinh, hai vợ chồng mới tá hoả vì thông báo của ông bố chồng: "Không thể đặt tên con bé là Linh được! Trong họ nhà ta có một ông trẻ tên là Ninh, đặt tên con bé là Linh rồi sau này có ai... nói ngọng, gọi chệch nó là Ninh thì sao?" Thuyết phục bố chồng mãi không được, chị Tuyết đành dở cười dở mếu đặt tên con là Minh...
Trong khi đó, anh Tiến, một nhạc công làm việc cho Công ty nghệ thuật biểu diễn HN, là một người rất tin vào tướng số. Năm nay, vợ anh Tiến sắp sinh một cô con gái. Vì là năm mệnh Thổ, anh vắt óc suy nghĩ một cái tên vừa hay vừa ứng với Ngũ hành cho con.
Nghe mấy cô bạn đồng nghiệp ở cơ quan mách rằng ở Thuỵ Khuê có một ông thày bói chuyên "đặt tên thuê" hay lắm, 50.000 đồng cho mỗi cái tên mà cha mẹ chọn cho con, anh quyết định "nhờ giời" xem sao.
Ông thày bói hỏi mùa sinh, tháng sinh một hồi, rồi khuyên anh nên đặt tên con là Vy. Hý hửng vì chọn được cái tên hay, anh đến khoe với khắp cơ quan. Ai ngờ, mấy chị bạn đồng nghiệp người nào người nấy thảng thốt kêu lên: "Ơ, sao lại thế nhỉ". Thì ra, với ai, ông thày bói này cũng khuyên đặt tên con gái là Vy hết, Tường Vy, Khánh Vy, Hà Vy, Diệu Vy...
Sướng khổ cái tên
Cứ mấy năm lại có một năm là năm đẹp, nên chuyện đặt tên trùng nhau là không thể tránh. "Nhưng chưa bao giờ mình thấy nhiều trẻ con được đặt tên là Anh nhiều như bây giờ", chị Mai Phương, giáo viên tiếng Anh, trường THCS Trần Nhân Tông, Hà Nội, phát biểu.
"Thời nay người ta mong muốn con cái mình được thông minh, đĩnh ngộ, tài hoa... cho nên ai cũng thích đặt tên con là Anh. Tôi đi dạy, đến lớp nào mở sổ điểm ra cũng thấy đến gần một nửa danh sách lớp là các học sinh tên Anh. Thôi thì đủ cả, Đức Anh, Minh Anh, Duy Anh, Tuệ Anh... Chả biết hiện tại và tương lai, lũ trẻ có thích cái tên của mình không, chứ bây giờ đứa thì bạn bè phải gọi bằng tên ở nhà, đứa thì phải kêu đủ cả họ cả tên thì mới thưa...".
Cũng vẫn là chuyện đặt tên con, một chuyên viên của Bộ Ngoại giao, chị Yến, lại có một ý kiến hết sức bất ngờ. Theo chị, đừng nên để cho đứa con của mình gặp phải rắc rối với món quà đầu đời mà cha mẹ dành cho nó.
"Việt Nam bây giờ tiếp xúc với người nước ngoài nhiều, vì thế cố gắng đừng đặt cho con những cái tên mà khi phát âm bằng tiếng Anh, bỏ dấu, lại mang những ý nghĩa xấu". Khi sinh cô con gái đầu lòng, chị Yến chưa có "kinh nghiệm" nên đặt tên cho con là Loan, với mong muốn con được xinh đẹp, phú quý. Không ngờ sau này có người bạn Mỹ đến chơi, họ thắc mắc: "Hồi sinh con, cô đang mắc nợ nhiều lắm hay sao mà đặt tên con như thế?!" (Loan trong tiếng Anh có nghĩa là món nợ). Lại phải mất công giải nghĩa tiếng Hán, nghĩa tiếng Việt cho người bạn nước ngoài kia hiểu.
"Còn rất nhiều cái tên khi để ở tiếng Việt thì rất hay, như Dũng, Phúc... nhưng khi phát âm bằng tiếng Anh thì lại có nghĩa cực kỳ... tệ," chị Yến kết luận. "Một cái tên sẽ đi theo con suốt cuộc đời, nên nếu có cần cầu kỳ một chút, thì chắc chẳng người cha người mẹ nào tiếc công...".
Một số gợi ý chọn tên
- Đặt tên là để người khác gọi, vì thế phải hay, kêu, tránh thô tục. Tiếp đến là tránh họ và tên cùng vần cùng chữ, để dễ gọi.
- Để thuận tiện cho việc gọi, và cũng để tuân theo quy luật âm dương, tên và đệm nên tôn trọng luật bằng trắc. Nghĩa là nếu chữ đệm là vần bằng, thì tên nên là vần trắc, và ngược lại (ví du: Thục Anh, Nguyệt Thanh, Minh Khánh, Duy Nhật...). Nếu có thể, không nên đặt cả đệm và tên cùng vần trắc khi đọc lên dễ gợi cảm giác nặng nề, khó khăn (ví dụ: Nguyệt Diễm, Thục Bích, Bách Nhật...)
- Khi đặt tên không nên dùng những từ cầu lợi (như Kim Ngân, Phát Tài...), làm cho người khác có cảm giác đó là sự nghèo nàn về học vấn. Cũng không nên đặt những cái tên tuyệt đối quá, cực đoan quá (như Trạng Nguyên, Diễm Lệ, Bạch Tuyết...) sẽ tạo thành gánh nặng cả đời cho con.
- Tránh những tên dễ bị chế giễu khi nói lái (Tiến Dũng, Tùng Quân, Đàm Nguyên Tú...).
)