Co nguyên sinh là một quá trình diễn ra trong tế bào thực vật, trong đó tế bào chất bị co rút lại và tách khỏi thành tế bào thông qua quá trình thẩm thấu. Quá trình ngược lại của, phản co nguyên sinh, xảy ra khi tế bào ở trong môi trường nhược trương, tức áp suất thẩm thấu của môi trường ngoài cao hơn bên trong tế bào và điều này khiến nước thấm từ ngoài vào trong tế bào.
Co nguyên sinh là hiện tượng màng sinh chất tách khỏi thành tế bào co tròn lại khi tế bào bị mất nước. Dựa theo mức độ co của nguyên sinh chất mà người ta chia co nguyên sinh thành 2 loại là co nguyên sinh lồi và co nguyên sinh lõm.
Phản co nguyên sinh là hiện tượng tế bào trở lại tình trạng ban đầu sau khi co nguyên sinh lồi