Truyện lấy bối cảnh là thời Hậu Lê, tuy nhiên những sự kiện xảy ra trong truyện không trùng lặp với những sự kiện xẩy trên thực tế. Nhưng hầu hết những sự kiện chính xảy ra trong Thần Đồng Đất Việt đều dựa trên những câu truyện, điển tích lịch sử có thật của Việt Nam.
Tác phẩm này kể lại những câu chuyện về cuộc đời của Lê Tí, một Trạng Nguyên của Đại Việt cùng với những người bạn thân của cậu là Sửu ẹo, Dần béo và Cả Mẹo. Sự ra đời của Trạng Tí cũng không bình thường. Kiếp trước cậu vốn là một bậc thần tiên có kiến thức uyên bác trên Thiên Đình, sau đó được đầu thai xuống trần gian để giúp đỡ Đại Việt. Mẹ của Tí là bà Hai hậu, sau khi đi cày về mệt mỏi đã ngồi lên một hòn đá để nghỉ ngơi và có mang và sau đó sinh ra cậu.
Từ nhỏ, Tí đã thể hiện mình là một người con hiếu thảo, ham học và có trí thông minh hơn người. Ngay cả Đồ Kiết, thầy dạy của cậu cũng phải ngạc nhiên về kiến thức của cậu. Ở làng Phan Thị, với khả năng hơn người, cậu cũng đã giúp mẹ, các bạn của mình và những người dân trong làng giải quyết nhiều vấn đề khó khăn. Vượt qua ba kì thi Hương, Hội, Đình một cách xuất sắc, cậu trở thành trạng nguyên nhỏ tuổi nhất của Đại Việt. Sau đó, cậu cũng được Đại Minh công nhận là Lưỡng Quốc Trạng Nguyên.
Tí cùng Sửu, Dần và Cả Mẹo cũng đã có công lớn trong việc phò trợ vua Lê chống lại sự xâm lược của Đại Minh và đối phó với các sứ thần mà Đại Minh cử sang. Trong triều đình, cậu là một vị quan thanh liêm chính trực nên được và được công chúa Phương Thìn yêu mến nhưng cũng vì thế mà cậu luôn bị Tể Tướng Tào Hống và những người trong gia đình là hai đứa con ông coi là cái gai trong mắt và tìm mọi cách để hạ nhục cậu, tuy nhiên trong phần lớn các câu chuyện cậu là người chiến thắng. Cũng nhờ tài trí vượt bậc, Trạng Tí được vua tin tưởng giao trọng trách đi sứ Bắc Quốc nhiều lần. Ở đó, Tí cũng gặp phải nhiều khó khăn do vua Bắc Quốc và Vương Thừa Tướng tạo ra nhằm ám hại cậu và làm tổn hại uy tín Đại Việt, thậm chí có lần suýt chút nữa thì thiệt mạng. Tuy đã ra làm quan nhưng đôi lúc cậu vẫn được vua cho phép về quê để chăm sóc mẹ và giúp đỡ dân làng. Và tất nhiên, tài trí và sự giúp đỡ nhiệt tình từ những người bạn tốt đã giúp cậu rất nhiều.
Các nhân vật chính của bộ truyện đều là những người nhỏ tuổi:
Lê Tí: Trạng nguyên nhỏ tuổi của Đại Việt. Cậu là một người có tài trí vượt bậc. Cậu là người đã từng làm cho triều đình bắc quốc phải tâm phục khẩu phục và cậu đã được Hoàng đế bắc quốc phong làm Lưỡng Quốc Trạng Nguyên. Cậu đã nhiều lần cứu Triều đình đại việt và Làng Phan Thị thoát khỏi nhiều tình huống nguy hiểm. Bên cạnh đó, cậu là một người con hiếu thảo, biết chăm lo cho gia đình.
Sửu ẹo: Bạn thân của Trạng Tí. Cô là con của Đồ Kiết, thầy dạy của Trạng Tí. Tuy là nữ nhi nhưng bên cạnh sự đảm đang, tháo vát cô cũng thể hiện mình là một người có chí hướng không kém các bậc nam nhi. Cô rất tức giận khi thấy Tí đi với 1 cô gái khác (công chúa Phương Thìn là một ví dụ)
Dần béo: Bạn thân của Trạng Tí. Mẹ cậu là một bà chủ quán ăn hám lợi tên là Tám Tiền, còn cha là Xã Bạc, một người đàn ông nát rượu. Cậu có thân hình to béo và rất ham ăn.
Cả Mẹo: Bạn thân của Trạng Tí. Cậu là con trai của Bá hộ Mão, một địa chủ giàu có trong làng và vợ thứ ba của ông. Tuy là con nhà giàu có nhưng cậu sống rất hòa đồng với mọi người trong làng nhưng đôi lúc vẫn tỏ ra khinh thường dân làng. Tính cách lẫn khuôn mặt cậu được di truyền từ người cha là Bá hộ Mão
Ngoài ra, Thần đồng Đất Việt còn có một số nhân vật khác, cũng có tên lấy theo tên 12 con giáp:
Công chúa Phương Thìn: Con gái của vua Đại Việt, rất được Vua cha cưng chiều nên nhõng nhẽo và đỏng đảnh. Cô bé cũng rất mến mộ Trạng Tí.
Tiểu tị: Một chú tiểu hiền lành, tuy vậy rất đễ bị ăn hiếp và được đám bạn bảo vệ.
Ngọ "bà chăns 52": Con của một lương y trong làng, rất giỏi về thuốc. Tuy vậy, Ngọ rất hung dữ.
Mùi mập: Một cô bé mập, rất dễ thương nhưng có nhiều tàn nhang trên mặt. Thần tượng của Mùi là Cả Mẹo.
Công chúa Thiên Thân: Con gái duy nhất của Hoàng đế Bắc Quốc. Tuy chỉ trạc tuổi Trạng Tí nhưng Thiên Thân được mệnh danh là "Thần đồng đất Bắc". Rất mến mộ Trạng Tí.
Dậu "rách": Cậu bé nghèo nhất làng Phan Thị. Cậu phải đi làm thuê để nuôi bà đang bị bệnh. Vì ốm yếu nên thường là tâm điểm trêu ghẹo của những cậu bé trong vùng. Tuy vậy, cậu học rất giỏi và chăm. Thường xuyên đối đáp với Trạng Tí. Trong tập 63, cậu được Nhà vua phong làm Quan Ngự Sử nhưng cậu đã từ chối
Dương Bá Tuất: Võ trạng nguyên của Đại Việt và đã có công lớn trong cuộc chiến với Bắc Quốc. Kiếp trước anh và Trạng Tí là bạn thân của nhau trên thiên đình.
Thiên Hợi: tiểu hoàng tử của Hoàng đế Bắc Quốc, em trai của Thiên Thân. Là một kẻ hiếu thắng. Cậu bé này không ưa nhóm bạn Trạng Tí.
Linh down truyện file .pdf. Ai chưa đọc hay thích sưu tầm thì down về mà vọc nha.
