KHỞI NGHĨA TÂY SƠN: cuộc khởi nghĩa nông dân lớn nhất trong lịch sử Việt Nam. Đầu 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ; người ấp Kiên Thành, huyện Tuy Viễn (Tây Sơn, Bình Định) lên vùng Tây Sơn Thượng Đạo (thuộc huyện An Khê, Gia Lai) tập hợp lực lượng, nêu khẩu hiệu "lật đổ quyền thần Trương Phúc Loan ". Đầu 1773, nghĩa quân đánh chiếm thành phủ Quy Nhơn. Cuối 1774, quân Tây Sơn giải phóng phủ Quảng Ngãi, tiến ra Quảng Nam. Đầu 1775, quân Tây Sơn tạm hoà với quân Trịnh để tập trung lực lượng tiêu diệt quân Nguyễn. Nguyễn Ánh cầu cứu triều đình Xiêm (Thái Lan). Tháng 1.1785, dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Huệ, quân Tây Sơn đã đánh tan 5 vạn quân Xiêm ở Rạch Gầm - Xoài Mút. Giữa 1786, quân Tây Sơn cũng dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Huệ tiến ra Bắc Hà tiêu diệt tập đoàn họ Trịnh, trao lại quyền cho vua Lê. Sau đó vua Lê Chiêu Thống dùng Nguyễn Hữu Chỉnh chống Tây Sơn. Cuối 1787, quân Tây Sơn lại tiến ra Bắc tiêu diệt Nguyễn Hữu Chỉnh và thu phục các cựu thần nhà Lê như Ngô Thì Nhậm, Phan Huy Ích, Nguyễn Thiếp. Lê Chiêu Thống cầu cứu nhà Thanh. Cuối 1788, quân Thanh do tổng đốc Lưỡng Quảng là Tôn Sĩ Nghị cầm đầu xâm lược Đại Việt. Quân Tây Sơn rút lui về đèo Tam Điệp (giữa Ninh Bình và Thanh Hoá), cho thuỷ quân chốt giữ ở hải phận Biện Sơn (Thanh Hoá), tổ chức phòng thủ, đợi đại quân của Quang Trung.
Tết Kỷ Dậu (tháng 1.1789), quân Tây Sơn do vua Quang Trung chỉ huy tiến ra Thăng Long, tổ chức chiến dịch Ngọc Hồi - Đống Đa, tiêu diệt 29 vạn quân Thanh. Từ một phong trào nông dân, KNTS trở thành một phong trào dân tộc rộng lớn đánh đổ các tập đoàn phong kiến Lê, Trịnh, Nguyễn, bước đầu thống nhất đất nước và đánh bại các thế lực xâm lược Xiêm, Thanh.