Định hướng ôn thi căn bản THPT QG môn Ngữ Văn

[p3nh0ctapy3u]

Bàn về đặc điểm cái tôi trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh, có ý kiến cho rằng: Đó là cái tôi có khát vọng sống, khát vọng yêu chân thành mãnh liệt. Lại có ý kiến khẳng định: Bài thơ đã thể hiện một cái tôi nhạy cảm, day dứt về giới hạn của tình yêu và sự hữu hạn của kiếp người.

Từ cảm nhận về cái tôi của nhà thơ Xuân Quỳnh trong bài thơ Sóng, anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên

● Mở bài:

- Xuân Quỳnh là nhà thơ tiêu biểu cho thơ ca Việt Nam hiện đại, hồn thơ Xuân Quỳnh là tiếng nói nhân hậu thủy chung nhiều trắc ẩn vừa hồn nhiên tươi tắn vừa chân thành đằm thắm, luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc bình dị đời thường

- Bài thơ “Sóng” được Xuân Quỳnh viết năm 1967 tại biển Diêm Điền Thái Bình, in trong tập “Hoa dọc chiến hào” . Đây là bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh, là bài thơ hay nhất về mảng đề tài tình yêu

- Trích dẫn hai ý kiến: Nhận xét về bài thơ có ý kiến cho rằng:”…”

● Thân bài

1. Giải thích

- Cái tôi : là chủ thể sáng tạo mang cá tính riêng, phong cách riêng với nhu cầu tự khẳng định mình. Cái tôi cũng là đối tượng phản ánh của thi ca với tất cả sự phong phú, hấp dẫn, phức tạp của nó qua đời sống tâm hồn riêng bộc lộ tư tưởng, tình cảm, thái độ…trước cuộc đời

- Khát vọng sống, khát vọng yêu chân thành mãnh liệt: là ước muốn đến cháy bỏng được thỏa sức vẫy vùng giữa biển lớn cuộc đời , say đắm với tình yêu lên đến độ “chín”

- Cái tôi nhạy cảm, day dứt về giới hạn của tình yêu và sự hữu hạn của kiếp người: là sự cảm nhận rất riêng , dự cảm lo âu đổ vỡ trong tình yêu giữa thời gian vô thủy vô chung

~> Hai ý kiến đã khai thác những góc cạnh khác nhau trong hồn thơ Xuân Quỳnh rất riêng làm bật lên được tư tưởng tình cảm của tác giả trong tiếng ngân vang khúc ca tình đầy truyền thống mà cũng rất hiện đại thông qua sự đồng điệu giữa sóng và em

2. Chứng minh

♥ KQC: Hình tượng sóng là hình tượng rất quen thuộc trong thơ ca, từng là cảm hứng sáng tạo của nhiều nghệ sĩ. Lấy một hình tượng đã cũ để thể hiện cảm xúc mới mẻ,da diết,chân thành, Xuân Quỳnh đã làm cho bài thơ “Sóng” đến với độc giả một cách tự nhiên như hơi thở,như khí trời. Hai hình tượng Sóng-em mang những trạng thái khác thường bộc lộ chiều sâu cảm xúc, tâm trạng của người con gái đang yêu .Có đôi khi trạng thái khác thường của sóng,những xúc cảm của người con gái trong tình yêu tách đôi để soi chiếu vào nhau, có đôi khi lại hòa làm một tạo sự âm vang cộng hưởng. hình ảnh con sóng luôn dào dạt vỗ bờ cũng là tiếng nói tình yêu của một tâm hồn luôn trăn trở,khao khát

♥ Cái tôi có khát vọng sống, khát vọng yêu chân thành mãnh liệt:

- Bày tỏ một cá tính rất đậm chất Xuân Quỳnh khi coi tình yêu với tất cả những cung bậc cảm xúc: lúc yêu thương nhung nhớ, khao khát, say đắm đến mãnh liệt lúc dịu dàng ,đằm thắm như qui luật bất biến của sóng giữa biển khơi. Có sự đắm say, nồng nàn nhưng cũng rất dứt khoát cởi bỏ giới hạn tình yêu để tìm đến chân trời đích thực, được hoà mình với hành trình tìm kiếm hạnh phúc

- Sự trăn trở, băn khoăn nhưng cũng nhiệt thành cháy bỏng có thể lí giải được cội nguồn của tình yêu

- Một cái tôi trong tình yêu rạo rực, một cái tôi trữ tình mang nỗi nhớ tha thiết, khắc khoải : Nỗi nhớ mở ra cả ở chiều rộng không gian, chiều sâu thời gian ,, xóa bỏ bức tường khoảng cách, luồn lách sâu vào cả trong những giấc mơ, nơi mộng ảo

- Sự mạnh mẽ vượt qua những biến cố thời cuộc, những trắc trở khó khăn để cập bến bờ hạnh phúc với sự thủy chung tuyệt đối trong tình yêu của người con gái

- Vẫn ấp ủ hi vọng phơi phới hạnh phúc tương lai, tin vào cái đích đến cuối cùng của tình yêu sẽ tới bờ hạnh phcus một cách trọn vẹn

* Cái tôi nhạy cảm day dứt về giới hạn của tình yêu và sự hữu hạn của kiếp người:

- Sóng và em hòa làm một trào lên lớp tâm tình của em trong không gian rộng lớn khó khăn, thử thách : Bắc ><Nam, dẫu xuôi>< dẫu ngược ~> Dự cảm trắc trở trong tình yêu bởi ngăn trở của không gian địa lí xa cách khiến người con gái không tránh khỏi những lo âu đổ vỡ trong tình yêu

- Nỗi trăn trở sự hữu hạn của cuộc đời và tình yêu

+ Cuộc đời: Quỹ đạo thời gian ngắn ngủi,hạn hẹp

+ Năm tháng: Thời gian vô thủy vô chung

- Hình ảnh:

+ Biển: Không gian rộng nhưng vẫn gợi cái hữu hạn của sự mênh mông

+ Mây: Con đường phiêu du tự do

~> Trăn trở về sự bé nhỏ, hữu hạn của cuộc đời, tình yêu

~> Những lo âu tiếc nuối về sự ngắn ngủi của cuộc đời, tình yêu

3 Bình luận, đánh giá chung

- Bài thơ viết theo thể tự do 5 chữ, cách ngắt nhịp phóng túng linh hoạt chính vì thế nhịp điệu của bài thơ cũng là nhịp điệu của con sóng trên biển cả: lúc tràn lên sôi nổi, lúc êm dịu sâu lắng kết hợp với ngôn ngữ giản dị , các cặp đối, hình ảnh sóng đối giữa sóng và em làm nên một bức tâm cảnh trong tình yêu của người con gái mang tính chất truyền thống nhưng cũng rất hiện đại

- Cả hai ý kiến đều đúng,mang hai giá trị khác nhau nhưng cùng làm nổi bật lên cái tôi trong tình yêu của thi sĩ Xuân Quỳnh

● Kết bài:

– Khái quát lại vấn đề

- Khẳng định giá trị của bài thơ cũng như vị trí, đóng góp của Xuân Quỳnh cho nền thơ ca

 

[p3nh0ctapy3u]

Luận về phong cách thơ Xuân Quỳnh

- Xuân Quỳnh là người phụ nữ nhạy cảm trước nhịp bước của thời gian vì vậy mà trong thơ Quân Quỳnh thường xuất hiện nhiều hình ảnh gắn với hoa cúc và mùa thu: “ Bao mùa thu qua hoa cúc vẫn vàng như thế/ Chỉ em là đã khác với em xưa”

- Xuân Quỳnh là người phụ nữ luôn trăn trở, có những dự cảm âu lo, đổ vỡ trong tình yêu dù vẫn đắm say nồng nàn trước hạnh phúc đời thường

- Thơ Xuân Quỳnh là sự hòa quyện độc đáo giữa cái tôi khao khát hạnh phúc một cách truyền thống và hiện đại. Cái toi khao khát hạnh phúc làm tiền đề cho sự bứt phá khỏi truyền thống phương Đông , thăng hoa trong cá tính mạnh mẽ bộc trực một cách chân thực ,mãnh liệt

- Là hồn thơ đậm chất thiên tính nữ, là người phụ nữ đằm thắm, chân thành được thể hiện qua các tập thơ với những tình cảm quan tâm đến mọi người : chồng,con,bố mẹ…

- Ngôn ngữ thơ Xuân Quỳnh luôn thể hiện sự trau chuốt, gọt giũa, giọng điệu ngọt ngào dịu dàng , đôi khi lại trầm tĩnh , suy tư mang nhiều day dứt

- Riêng thơ tình yêu,tình điệu của thơ bao giờ cũng sôi nổi, mãnh liệt mà tự nhiên, chân thành, đằm thắm của một trái tim phụ nữ
trong tình yêu

Sóng của Xuân Quỳnh không chỉ là Hoa dọc chiến hào mà còn là bài thơ đi cùng năm tháng?

♦ Đính chính: Đây là đề thi và đáp án của cuộc thi học sinh giỏi lớp 12 bảng A tỉnh Nghệ An chứ không phải bài tự làm

Gợi ý:

Đề kiểm tra năng lực tổng hợp kiến thức văn học sử, lí luận văn học, cảm thụ tác phẩm và kỹ năng vận dụng các thao tác lập luận. Bài viết phải đảm bảo các ý chính sau:

Giới thiệu ngắn gọn về nhà thơ Xuân Quỳnh và bài thơ Sóng gắn với định hướng“hoa dọc chiến hào” và bài thơ đi cùng năm tháng.

1. Sóng là hoa dọc chiến hào

– Mỗi tác phẩm văn học ra đời đều mang dấu ấn của thời đại lịch sử cụ thể.

– Hoa dọc chiến hào là tên tập thơ của Xuân Quỳnh ra đời năm 1967, in năm 1968- thời kì cả dân tộc sẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước. Các tác phẩm văn học Việt Nam thời bấy giờ ra đời ngay trên những chiến hào chống Mĩ, là sáng tác của những thế hệ nhà văn cầm súng nên thường mang đậm tính sử thi. Thơ chống Mĩ thường có giọng điệu rắn rỏi, trang trọng, hào sảng khi viết về đất nước và con người trong kháng chiến.

– Sóng của Xuân Quỳnh, trong hoàn cảnh ấy, xuất hiện như một bông hoa – hoa dọc chiến hàođem đến cho thi đàn dân tộc thời kì chống Mĩ nói chung, phong trào thơ trẻ chống Mĩ nói riêng một hương sắc độc đáo: giàu nữ tính và luôn da diết những khát vọng hạnh phúc đời thường, đặc biệt là khát vọng của con người về tình yêu muôn thuở.

2. Sóng là bài thơ đi cùng năm tháng

– Để đi cùng năm tháng, một bài thơ phải có nội dung cảm xúc sâu lắng (phải là tiếng lòng, tình cảm, ý nghĩ…) và có những vẻ đẹp riêng về nghệ thuật (sử dụng ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu, cấu tứ…).

– Sóng là bài thơ đi cùng năm tháng với đề tài tình yêu muôn thuở. Nét độc đáo của Sóng là diễn tả tình yêu của người phụ nữ tha thiết, nồng nàn, chung thuỷ, muốn vượt lên thử thách của thời gian và hữu hạn của đời người. Sóng là lời tự bạch của một tâm hồn phụ nữ về những khám phá, trải nghiệm, triết lí vừa chân thành, mạnh bạo,da diết những lo âu mà lại đầy lạc quan tin tưởng. Đó là một tình yêu dâng hiến cao đẹp mà con người trong mọi thời đại còn hướng tới.

(Có thể so sánh liên hệ với những bài thơ khác của Xuân Quỳnh hoặc các nhà thơ khác cùng viết về đề tài tình yêu để thấy đây là một nội dung cảm hứng hấp dẫn đối với cả người sáng tác và người đọc).

-Nghệ thuật: Sóng là bài thơ đi cùng năm tháng với một giọng thơ trữ tình dạt dào, sâu lắng mang âm điệu của sóng, của thể thơ ngũ ngôn truyền thống.

+ Ngôn từ giản dị, trong sáng.

+Cặp hình tượng sóng và em song trùng, tương ứng, hoà nhập, khi đan xen, khi soi chiếu, khi tạo kết cấu vòng tròn liên tiếp, miên man…

(Dùng hình tượng sóng để diễn tả cảm xúc tình yêu không chỉ có Xuân Quỳnh. Nguyễn Du trong Truyện Kiều có viết: “Sóng tình dường đã xiêu xiêu/ Xem trong âu yếm có chiều lả lơi“; Xuân viết: “Anh muốn làm sóng biếc/ Hôn mãi cát vàng em/Hôn thật khẽ thật êm/Hôn êm đềm mãi mãi”. Con sóng trong thơ Xuân Diệu mang thiên tính nam. Sóng của Xuân Quỳnh mang thiên tính nữ nhưng không kém da diết, táo bạo, chân thành).

3.Đánh giá:

– Khẳng định giá trị bài thơ không chỉ gắn với một thời mà còn mãi mãi.

– Mở rộng: Để đi cùng năm tháng một bài thơ ngoài tự phát sáng còn nhờ vào quá trình tiếp nhận của người đọc . Vì thế, mỗi người đọc cũng phải có ý thức trau dồi, bồi đắp tâm hồn, trí tuệ để biết tri âm cùng tác giả.

Các nhận định xoay quanh Sóng và Xuân Quỳnh để tham khảo cho bài viết,trau dồi thêm vốn từ ngữ, cách viết

1. Đó là cuộc hành trình khởi đầu,là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la rộng lớn , cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu,muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thủa (GS TS Trần Đăng Suyền)

2. Ở mỗi tập thơ của Xuân Quỳnh, những bài thơ viết của tình yêu thường để lại nhiều ấn tượng hơn cả. Với giọng điệu hết sức thơ hết sức tự nhiên,bài Sóng thể hiện một tình yêu sâu sắc, bồi hồi, thao thức đến cả trong giấc mơ.Dù có những gian truân cách trở , nhưng tình yêu bao giờ cũng đẹp , cũng đến được tận cùng hạnh phúc , như con sóng nhỏ đến với bờ xa ( Nhà thơ Việt Nam hiện đại, GS Phong Lê chủ biên,Viện Văn học,Nxb KHXH,1984,tr.495)

3. Sóng là hình tượng trung tâm của bài thơ và là một hình tượng ẩn dụ. Cùng với hình tượng em, hai hình tượng này song hành suốt tác phẩm.Sóng luôn vận động như tình yêu gắn kết với những khát khao,trăn trở không yên, như người phụ nữ khi yêu luôn da diết nhớ nhung,cồn cào ước vọng về một tình yêu vững bền thủy chung. Qua hình tượng sóng,tác giả phác họa được những nét đẹp truyền thống của người phụ nữ trong tình yêu: đằm thắm,,dịu dàng,hồn hậu,thủy chung.Mặt khác,hình tượng sóng cũng thể hiện được nét đẹp hiện đại của người phụ nữ trong tình yêu: táo baọ,mãnh liệt, dám vượt mọi trở ngại để giữ gìn hạnh phúc , dù có phấp phỏng trước cái vô tận của thời gian nhưng vẫn tin vào sức mạnh của tình yêu ( Lê Hằng, Nguyễn Thu Hòa, Trần Hạnh Mai, tuyển chọn và giới thiệu đè thi đại học và cao đẳng môn Ngữ Văn, Nxb Giáo dục,2007,tr.155)

4. Sóng là bài thơ đặc sắc viết về tình yêu , rất tiêu biểu cho phong cách thơ của Xuân Quỳnh . Qua hình tượng sóng, trên cơ sở sự tương đồng hòa hợp giữa sóng và em, bài thơ diễn tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha,nồng nàn,thủy chung, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người.Bài thơ cho thấy tình yêu là một thứ tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người ( Ngữ văn 12 Chương trình chuẩn)

5. Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng năm 1967, khi mà chị đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song, người phụ nữ này vẫn còn ấp ủ biết bao hy vọng, vẫn phơi phới một niềm tin: “Cuộc đời tuy dài thế

Năm tháng vẫn đi qua

Như biển kia dẫu rộng

Mây vẫn bay về xa.”

Bài thơ được kết thúc ở chính cái điểm đỉnh của niềm khao khát tột độ: “

Làm sao được tan ra

Thành trăm con sóng nhỏ

Giữa biển lớn tình yêu

Để ngàn năm còn vỗ.”

Sóng là một bài thơ tình yêu rất tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách thơ Xuân Quỳnh ở giai đoạn đầu. Một bài thơ vừa xinh xắn, duyên dáng; vừa mãnh liệt, sôi nổi; vừa hồn nhiên, trong sáng; vừa ý nhị, sâu xa. Sau này, khi nếm trải nhiều, giọng thơ Xuận Quỳnh không còn phơi phới bốc men say nữa, nhưng cái khát vọng tình yêu vẫn mãi tồn tại trong trái tim giàu có yêu thương của chị (GS Nguyễn Đăng Mạnh & PTS Trần Đăng Xuyên, Những bài văn hay, Nhà xuất bản Đồng Nai, 1003, tr. 135)

6. Nhịp điệu trong bài Sóng thật đa dạng, mô phỏng cái đa dạng của nhịp sóng: 2/3 (Dữ dội và dịu êm - Ồn ào và lặng lẽ), 1/2/2 (Sông không hiểu nổi mình - Sóng tìm ra tận bể), 3/1/1 (Em nghĩ về anh, em), 3/2 (Em nghĩ về biển lớn - Từ nơi nào sóng lên)... Ngoài ra, các cặp câu đối xứng xuất hiện liên tiếp, câu sau thừa tiếp câu trước, tựa như những đợt sóng xô bờ, sóng tiếp sóng dào dạt:

“Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ

Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Dẫu xuôi về phương bắc

Dẫu ngược về phương nam”

(GS Nguyễn Đăng Mạnh Cẩm nang ôn luyện môn văn, Nhà xuất bản Đại học Quốcgia Hà Nội, 2001, tr.237.)

 

[p3nh0ctapy3u]

Đàn ghita của Lorca ( Thanh Thảo)​

▲ Tìm hiểu thấu đáo các câu hỏi có trong sách giáo khoa nhằm tiếp cận văn bản

1. Bài thơ viết theo thể tự do, thiết lập cấu tứ trên dòng cảm xúc mãnh liệt về các chi tiết bi thảm của Lor-ca. Để nắm bắt mạch cảm xúc chính, hãy đọc kĩ và tìm khả năng gợi liên tưởng của các hình ảnh từ : tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn; qua các hình ảnh : áo choàng bê bết đỏ, tiếng ghi-ta nâu, tiếng ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta trong bọt nước vỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy... đến : Lor- ca bơi sang ngang, trên chiếc ghi ta màu bạc, chàng ném lá bùa cô gái di gan vào xoáy nước, ném trái tim mình vào lặng yên...

Gợi ý:

- Tiếng đàn bọt nước:

+ Thứ trong trẻo, tươi mát, ngọt lành ,tinh khôi

+ Sự mong manh dễ vỡ, dễ tan biến

+ Sự bèo bọt, rẻ rúng, bị coi thường

- Áo choàng đỏ gắt:

+ Áo choàng trên mình những võ sĩ đấu bò tót

+ Nền chính trị căng thẳng ở Tây Ban Nha

- Vầng trăng chếnh choáng trên yên ngựa mỏi mòn: Gian truân người nghệ sĩ phải đối mặt , khắc họa hình ảnh con người có hoài bão khát vọng trong đơn độc

- Áo choàng bê bết đỏ: Màu sắc của sự chết chóc tang thương và cũng là tấn bi kịch của Lorca

- Tiếng ghita nâu: Màu nâu vốn là màu của vỏ ghita , là màu đất của quê hương tươi đẹp , tiếng ghita bật lên như tiếng khóc thương nhưng cũng là màu sắc của sự hoài niệm gắn liền với “cô gái” ~> Bản tình ca bị hành hình

- Tiếng ghita lá xanh: khát vọng hòa bình, là tiếng ngợi ca cho cuộc sống tự do,một hi vọng vào sự sống yên bình

- Tiếng ghita tròn bọt nước: Tiếng ghita có hình khối, nó vỡ tan để lại sự nuối tiếc trước mất mát,đổ vỡ

- Tiếng ghita ròng ròng máu chảy: Cái chết của Lorca , niềm thương cảm của nhân dân xứ Tây Ban Cầm và toàn nhân loại trước cái chết bi thảm, tiếng ghita như có linh hồn, thành sinh thể đồng thời tố cáo tội ác của phát xít

- Lorca bơi sang ngang/ trên chiếc ghita bạc: Lorca trở về trên nền nghệ thuật sáng chói

- Chàng ném lá bùa cô gái di gan vào xoay nước/ ném trái tim mình : Tự giải thoát cho chính mình khỏi

2.Cảm nhận của anh chị về đoạn thơ:

không ai chôn cất tiếng đàn

tiếng đàn như cỏ mọc hoang

giọt nước mắt vầng trăng

long lanh trong đấy giếng

- không ai chôn cất tiếng đàn: Hiện thực phũ phàng về cái chết của Lorca,có tin rằng ông đã bị sát hại không ai tìm thấy xác,cũng vì thế mà không thể chôn cất.Dẫy vậy,tác phẩm của Lorca – nơi chứa đựng giá trị tinh thần to lớn vẫn sống,sinh sôi nảy nở,lan tỏa sức ảnh hưởng sâu xa của nó trong tâm hồn người Tây Ban Nha và cả nhân loại

“tiếng đàn như cỏ mọc hoang”

- Hình ảnh “giọt nước mắt vầng trăng”, “đáy giếng” như có sự liên kết vô hình vừa mang cái tươi sáng của nghệ thuật vừa gợi cái bi phẫn của nỗi đau và có cả niềm thương cảm tự hào của nhà thơ đất Việt

3. Ý nghĩa ẩn dụ của hình tượng tiếng đàn trong bài thơ?

- Tiếng đàn tượng trưng cho nghệ thuật xuất hiện với tần xuất cao : tiếng đàn bọt nước,tiếng ghita nâu,tiếng ghita xanh, tiếng ghita ròng ròng máu chảy trong những cung bậc cảm xúc căng trào,

- Tiếng đàn cũng chính là hiện thân của cuộc đời Lorca

- Tiếng đàn cũng là tiếng lòng của Thanh Thảo đối với Lorca, đi tìm cái đồng điệu trong hồn thơ, đời sống tâm hồn

 

[p3nh0ctapy3u]

▲ Nắm chắc trọng tâm kiến thức – Tiếp cận văn bản Đàn ghita của Lorca

I. Giới thiệu chung

1. Tác giả Thanh Thảo

- Là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất trong số nhà thơ trẻ trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Ông luôn tìm tòi đổi mới cách tân hình thức và ngôn ngữ thơ ca

- Thơ Thanh Thảo thường có cấu trúc giống như một ca khúc, có sự kết hợp của hai yếu tố thơ và nhạc trong mỗi tác phẩm

- Ngôn ngữ thơ mang đậm tính chất tượng trưng và siêu thực( Thế giới không có thực, chỉ có trong ảo giác,cảm giác). Tượng trưng là ngôn ngữ mang nhiều tầng nghĩa, lớp nghĩa.Tác giả vận dụng linh hoạt sự tương giao giữa các giác quan, cắt bỏ liên từ giữa các hình ảnh để tạo nét mới,tạo màu sắc tượng trưng cho ngôn ngữ

- Nội dung: Thơ Thanh Thảo đậm chất triết luận, mạch suy cảm trữ tình thường hướng vẻ đẹp tinh thần của con ngươi,lòng nhân ái,bao dung ,can đảm,trung thực, yêu tự do. Thơ ông dành mối quan tâm đặc biệt cho những con người sống có nghĩa khí,có nhân cách ngời sáng, dù số phận có thể ngang trái: Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu, Ê xenin, G.Lorca

2. Federico García Lorca

- Là một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha. Từ nhỏ Lorca đã được coi là một tài năng thiên bẩm trong nhiều lĩnh vực như thơ ca, hội họa,sân khấu…~> Mệnh danh Con chim họa mi xứ Tây Ban Cầm

- Với tư cách là một người nghệ sĩ, Lorca sáng tạo nghệ thuật để ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn của con người Tây Ban Nha, có nguồn mạch là nền văn hóa dân gian.Lorca là người nghệ sĩ đã hát lên bằng thơ tiếng nói tâm hồn dân tộc mình.Hơn nữa ông còn mang trong mình một hoài bão lớn lao: Cách tân nền nghệ thuật già nua của Tây Ban Nha

- Với tư cách là người công dân đất nước Tây Ban Nha, ông đã sáng tạo nghệ thuật, khơi dậy tinh thần dân tộc, khát vọng tự do dân chủ chống lại chế độ độc tài phát xít. Dưới những ảnh hưởng của Lorca, bọn phát xít Phrangco đã tìm mọi cách thủ tiêu. Ông chết ở tuổi 38 những cái chết của Lorca đã dấy lên làn sóng đấu tranh vô cùng mạnh mẽ, chống lại chế độ phát xít không chỉ ở Tây Ban Nha mà còn ở toàn thế giới

3. Đất nước Tây Ban Nha

- Bối cảnh chính trị: đầu thế kỉ XX hết sức đen tối,sự hình thành của chủ nghĩa phát xít và sự xâm nhập vào đất nước Tây Ban Nha đã khiến cho chế độ quân chủ trở nên độc tài, tàn bạo

~> Ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, đời sống tinh thần của người dân Tây Ban Nha

- Văn hóa: Tây Ban Nha là đất nước có nền văn hóa độc đáo, xứ sở của cây đàn Tây Ban cầm, của những người nghệ sĩ đường phố như Lorca. Tây Ban Nha còn được biết đến với những trận đấu bò thể hiện sự dũng mãnh,can đảm dám đối mặt với thử thách nguy hiểm của những người đấu sĩ, những điệu nhảy hoang dại phóng khoáng...Tộc người Digan sống du mục,thích cuộc sống tự do,đam mê nghệ thuật,có tài bói toán …

II. Tìm hiểu văn bản

♫ Lời đề từ “ Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”

- Lorca như dự cảm được về cái chết của mình vì thế câu thơ cũng được xem như một lời di nguyện với những ý nghĩa sâu sắc
+ Thể hiện niềm đam mê nghệ thuật mãnh liệt, tình yêu đối với cây đàn hay cũng chính là khát vọng sáng tạo nghệ thuật của Lorca, khát vọng ấy vượt lên ranh giới giữa sự sống và cái chết

+ Ông muốn người sau phải vượt qua những sáng tạo của mình, đưa văn hóa Tây Ban Nha lên tầm cao mới

~> Lorca là người nghệ sĩ khiêm nhường.Ông tình nguyện là một bước đệm để người sau đạt tới đỉnh cao của văn hóa nhân loại

1. Hình ảnh người nghệ sĩ Lorca

- Bối cảnh đất nước: “ Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt”

+ Văn hóa: Tây Ban Nha là xứ sở của những trận đấu bò tót

+ Chính trị: màu đỏ gắt gợi không khí căng thẳng,gay gắt của đất nước,đó cũng là màu của tang tóc,chết chóc đang bao trùm lên đấy nước Tây Ban Nha ~> Hình ảnh thơ gợi lên bối cảnh chính trị đen tối

-> Trong bối cảnh ấy thân phận của nghệ thuật được gợi tả qua hình ảnh đa nghĩa

- Tiếng đàn tượng trưng cho nghệ thuật

+ Thứ trong trẻo, tươi mát, ngọt lành ,tinh khôi

+ Sự mong manh dễ vỡ, dễ tan biến

+ Sự bèo bọt, rẻ rúng, bị coi thường

~> Với cách nhìn nhận và đánh giá của Lorca, nền nghệ thuật xứ Tây Ban Cầm đang trên bờ vực của sự cằn cỗi, gài nua cần được thay đổi,vực dậy ,cần thấy được ý nghĩa to lớn của nghệ thuật trong đời sống con người. Đó chính là lí do Lorca miệt mài trên hành trình dầu dãi những gian khổ, hành trình trên nền cách tân nền nghệ thuật già nua của đất nước mình.

- Hình ảnh Lorca được gợi tả giống như người kị sĩ của Tây Ban Nha thửa nào trong tác phẩm của Xecvantec : Đônkihote.Hàng loạt từ láy gợi lên “ lang thang,đơn độc,chếnh choáng,mỏi mòn thể hiện nỗi vất vả gian truân mà người nghệ sĩ phải đối mặt,vượt qua. Đằng sau những nhọc nhằn ấy là hình tượng người nghệ sĩ cô độc có hoài bão lớn lao, lí trí,nghị lực phi thường ,cả lòng can trường trên hành trình lí tưởng đầy hiểm nguy mà chỉ có cây đàn,tiếng hát hộ thân

~> Hình tượng Lorca được gợi lên vừa bình dị vừa vĩ đại cao cả vô cùng

2. Cái chết đầy oan khuất của Lorca

- Hình ảnh tấm áo choang một lần nữa được gợi nhắc lại khi nói về cái chết oan khuất đầy nghiệt ngã của Lorca.Con chim họa mi xứ Tây Ban Cầm không còn cất lên tiếng hót trong lời thơ đầy xót thương tiếc hận của tác giả

- Động từ bê bết sắc đỏ chắc chắn là màu sắc của sự chết chóc tang thương,bi kịch. Bi kịch của Lorca đến một cách bất ngờ,đột ngột như “ nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương”.Kì lạ thay,tâm thế Lorca lại hết sức nhẹ nhàng thanh thản

- Hình ảnh Lorca cũng giống như chị Võ Thị Sáu, Hoàng Văn Thụ, Nguyễn Văn Trỗi,…đón nhận cái chết một cách bình thản , coi cái chết nhẹ tựa lông hồng dù tấn bi kịch hiện thực tàn khốc đổ xuống cuộc đời tươi trẻ.Lối sống dành trọn thanh xuân vì lí tưởng không phải ôm uất hận nuối tiếc thì cũng không cần quan tâm đến sự sống cái chết.Vẻ đẹp nhân cách, lí tưởng cao cả của con người đã vượt qua ranh giới mà đối với người tầm thường là vô cùng khủng kiếp hoảng loạn

- Sau cái chết của Lorca, âm thanh tiếng đàn ngân nga vang vọng như một hiệu ứng dây chuyền theo lối tượng trưng độc đáo. Thanh Thảo mượn âm thanh tiếng đàn để thể hiện đời sống tinh thần vô cùng phong phú của Lorca. Trong tiếng đàn ấy có cái nồng nàn tha thiết của tình yêu, có lòng yêu đời và ham sống mãnh liệt, yêu tự do hòa bình trong sắc xanh cây lá, có cả bầu trời hoài bão và khát vọng. Có những dự cảm mong manh của số phận, vấy cả những bi thương khi đi vào cõi chết.

~> Có thể nói đoạn thơ là thành công của Thanh Thảo khi miêu tả âm thanh tiếng đàn cũng giống như đang nâng niu trân trọng những kỉ vật của người đã khuất như đang đọc lại bài tưởng niệm đầy bi quan và khổ đau. Ta cảm nhận trái tim của Lorca vẫn đang sống, vẫn đang trang trải tình yêu với thế giới này

- Có thể thấy khi Lorca bị hành hình còn là 1 bản tình ca về tình yêu, sự sống bị hành hình. Đoạn thơ diễn tả cảm xúc cao trào của Thanh Thảo khi hướng về một con người mà ông hằng kính yêu, ngưỡng mộ

3. Những suy tư về cuộc giải thoát của Lorca

- không ai chôn cất tiếng đàn: Hiện thực phũ phàng về cái chết của Lorca,có tin rằng ông đã bị sát hại không ai tìm thấy xác,cũng vì thế mà không thể chôn cất.Dẫy vậy,tác phẩm của Lorca – nơi chứa đựng giá trị tinh thần to lớn vẫn sống,sinh sôi nảy nở,lan tỏa sức ảnh hưởng sâu xa của nó trong tâm hồn người Tây Ban Nha và cả nhân loại “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”

- Hình ảnh “giọt nước mắt vầng trăng”, “đáy giếng” như có sự liên kết vô hình ,tạo ra những liên tưởng có tính hiệu ứng dây chuyền,vừa mang cái tươi sáng của nghệ thuật vừa gợi cái bi phẫn của nỗi đau và có cả niềm thương cảm tự hào của nhà thơ đất Việt

- Chi tiết đường chỉ tay nơi mang số mệnh ngắn ngủi của Lorca, nơi mang niềm đau và nỗi bi phẫn ngay cả lá bùa giải trừ số mệnh cũng không thể thay đổi được hiện thực. Tuy nhiên vượt lên trên hiện thực nghiệt ngã đó Lorca bình thản đón nhận cái chết giống như hành trình đi sang một thế giới khác không một tiếng kêu than, không một dòng nước mắt.Cái cao cả vĩ đại của Lorca là ở chỗ thời khác khép lại cuộc đời chính là thời khắc mở ra một cuộc đời mới tươi sáng đẹp đẽ hơn “ Lorca bơi sang ngang/ trên chiếc ghita màu bạc”

- Nhà thơ vẫn mong muốn cùng với cây đàn để sáng tạo, để dâng hiến. Cũng chính vì thế mà Lorca là biểu tượng đẹp đẽ nhân cách không chỉ một con người,một dân tộc mà của cả nhân loại. Không chỉ là con người của một thế kỉ mà còn là con người của mọi thời đại.Lorca đã chấp nhận đi vào cõi chết nhưng cũng là đi vào cõi bất tử trên hành trình nghệ thuật của mình

- Sự thấu hiểu đồng cảm , trân trọng tự hào của Thanh Thảo đối với Lorca đã vượt qua mọi giới hạn của không gian, thời gian, giới hạn của sự sống và cái chết

~> Bài thơ thuộc đề tài tri âm có giá trị nhân văn sâu sắc

- lila lila lila…

+ Mô phỏng âm thanh tiếng đàn làm cho bài thơ có cấu trúc giống như 1 ca khúc, co sự thống hất cả hai yếu tố thơ và nhạc, ngôn từ, hình ảnh và âm điệu trong một tác phẩm nghệ thuật. Đây cũng là một trong những biểu hiện nỗ lực của Thanh Thảo trong cách tân thơ Việt

+ Tên một loài hoa khá phổ biến của Tây Ban Nha là Tử Đinh Hương, biểu tượng cho sức sống mạnh mẽ, mãnh liệt, bất diệt. Con người,nhân cách của Lorca, tác phẩm nghệ thuật của Lorca cũng mang sức sống mạnh mẽ như vậy

+ Mỗi âm lila bật lên giống như một bông hoa kết lại thành một tràng hoa dài vô tận , đó cũng chính là tấm lòng đồng cảm tiếc thương, niềm trân trọng và đầy tự hào của Thanh Thảo, của nhân dân xứ Tây Ban Cầm và của cả nhân loại trước sự ra đi của người nghệ sĩ chân chính

 

[p3nh0ctapy3u]

1.Về cách tân thơ của Thanh Thảo trong đàn ghita của Lorca
- Biện pháp hoán dụ,so sánh và chuyển đổi cảm giác theo thuyết tương giao giữa màu sắc và hình khối
- Ngôn ngữ hình ảnh thơ mang tính đa nghĩa,biểu tượng cao,sáng tạo theo lối lạ hóa của thơ tượng trưng siêu thực
- Là bài thơ dồi dào nhạc tính,mang dáng dấp của một ca khúc,mô phỏng lối tiết tấu của nhạc,nhạc chính là điệu hồn nâng cánh cho cảm xúc
- Thể thơ tự do,không sử dụng dấu chấm câu,câu thơ dài ngắn không đều,đầu dòng không viết hoa,nhịp điệu phóng khoáng tự do cho mạch cảm xúc tuôn trào
- Hình tương tiếng đàn xây dựng song trùng với hình tượng Lorca
- Cách lựa chọn thi liệu đầy ám ảnh,gợi cảm từ thế giới nghệ thuật của Lorca
~> Thanh Thảo luôn có ý thức tìm tòi khám phá sáng tạo,tìm kiếm kiểu cách biểu đạt mới qua hình thức thơ tự do,xóa bỏ mọi khuôn sáo bằng nhịp điệu bất thường,mở đường cho nhiều liên tưởng phóng khoáng,cấu trúc thơ theo kiểu trò chơi rubic ( chữ rất lộn xộn nhưng thực chất tất cả các câu thơ đều xuyên suốt bởi 1 sợi chỉ nhỏ chính là tư tưởng của bài thơ), thơ ông đầy chất tư duy,khước từ lối diễn đạt dễ dãi,ngôn ngữ có vẻ ngoài tùy tiện nhưng bên trong lại là quá trình chắt lọc công phu
2. Hình tượng tiếng đàn trong Đàn ghita của Lorca
3. Hình tượng Lorca ngời chói trong tiếng đồng điệu,cộng hưởng kì diệu trong thơ Thanh Thảo
4. Phân tích khổ thơ mang đậm giá trị nghệ thuật , một lối vận dụng cao chủ nghĩa siêu thực tượng trưng trên nền nghệ thuật Lorca " không ai chôn cất tiếng đàn.......long lanh trong đáy giếng"
~> Những đề bài này khá đơn giản , chúng ta chỉ cần nắm bắt kiến thức của văn bản có thể giải quyết một cách dễ dàng

 

[p3nh0ctapy3u]

♫ Tổng kết bài Đàn ghita của Lorca

- Về mặt nội dung:

+ Bài thơ là những cảm xúc sâu sắc và nỗi đau đớn trước cái chết bi thảm của người nghệ sĩ- chiến sĩ Lorca trong thể tài tri âm

+ Khúc ca nhằm tôn vinh người anh hùng dân tộc xứ Tây Ban Cầm với khao khát tự do,dân chủ, mong muốn cách tân nền nghệ thuật, mong muốn nghệ thuật luôn phát triển mạnh mẽ

- Về mặt nghệ thuật

+ Thể thơ tự do, không viết hoa đầu câu, không dấu chấm câu, không có dấu hiệu mở đầu cũng như kết thúc

+ Hình ảnh, biểu tượng liên tưởng đậm nét siêu thực tượng trưng,có sức chứa dồn ép trong câu chữ dung lượng lớn về mặt nội dung

+ Màu sắc văn hóa Tây Ban Nha được lột tả sắc nét

+ Có sự kết hợp giữa yếu tố thơ-nhạc

♫ Sau đây mình xin giới thiệu một tài liệu mình có được trong quá trình tìm đọc tài liệu - Bài luận của Th.S Nguyễn Thị Hương. Trong bài chúng ta có thể học hỏi các ngôn ngữ nhận định,cách nhận định và thấu đáo hơn về văn bản. Để viết văn hay thì điều trau dồi vốn từ, đọc các tài liệu hay là rất cần thiết.Chúng ta sẽ học được nhiều điều bổ ích của quá trình đọc. Chính thủ khoa môn văn đạt 10 điểm trong kì thi THPT QG năm 2017 cũng chia sẻ về kinh nghiệm ôn thi môn văn :”Đọc ngôn tình”.Sự đọc ở đây là ngôn ngữ, cách thấu hiểu ngôn ngữ và giao cảm với chúng.Nào,chúng ta hãy cùng cảm nhận nhé

SỰ CỘNG HƯỞNG DIỆU KÌ TRONG (“ĐÀN GHI TA CỦA LORCA”)​

Thanh Thảo là nhà thơ đi tiên phong trong nỗ lực đổi mới thơ Việt. Ông luôn có ý thức tìm tòi cách tân cho nền thơ Việt đương đại với quan niệm “ Với những bài thơ hay thi sĩ sáng tạo bằng cả thể xác và tâm linh mình…phần tích điện, phần thu góp là cả một quá trình nhưng sáng tạo là khoảnh khắc. Khoảnh khắc ấy càng xảy ra đột ngột bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu”.

Bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca” là sản phẩm tuyệt vời của quá trình tích điện, thu góp và sáng tạo ấy. Nó là kết quả của sự cộng hưởng diệu kì của những khát vọng sáng tạo với một khả năng nhập cảm sâu sắc vào thế giới nghệ thuật thơ Lorca và những suy nghiệm thâm trầm về nỗi đau và niềm hạnh phúc của những cuộc đời đã dâng hiến trọn vẹn cho Cái Đẹp.

Bài thơ “ Đàn ghi ta của Lorca” được ông viết ở trại sáng tác Quân khu 5 – Đà Nẵng năm 1979, được công chúng biết đến lần đầu tiên vào 1985 khi tập thơ “Khối vuông ru bích” ra đời. Đây là bài thơ tiêu biểu cho kiểu tư duy của Thanh Thảo. Bài thơ đã tái hiện được vẻ đẹp hình tượng Garcia Lorca, nhà thơ vĩ đại nhất Tây Ban Nha thế kỉ XX qua đó cũng thể hiện niềm suy tư của Thanh Thảo về cuộc đời và nghệ thuật.Thanh Thảo là một nhà thơ có mối quan tâm đặc biệt đối với những con người có nghĩa khí và nhân cách sáng ngời, mặc dù số phận có thể ngang trái như: Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu, Ê- xê- nhin... Trong mạch cảm hứng ấy, nhà văn đã viết “Đàn ghi-ta của Lorca” nổi lên với hình tượng Lorca – khơi được nguồn mạch mới khi viết về đề tài người nghệ sĩ ( một đề tài quen thuộc trong thơ ông). Nhà thơ Thanh Thảo từng tâm sự: “ Khi làm thơ thì chỉ từ ngữ gọi từ ngữ, nhịp điệu đẩy đưa nhịp điệu.Dĩ nhiên, Lorca là một nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ, cả về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết của ông đều gây cho tôi nhiều xúc cảm và ấn tượng. Chính những hình ảnh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ Lorca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ " Đàn ghi-ta của Lorca" mà tôi coi như một khúc tưởng niệm Ông ”. Và điều đáng trân trọng là trong “ Đàn ghi-ta của Lorca”, Thanh Thảo đã có những cách xử lý nghệ thuật rất riêng, mới mẻ và độc đáo. Nhà thơ đi sâu vào biểu hiện cái tôi nội cảm với những đổi mới về hình thức nghệ thuật, thể hiện nỗ lực cách tân thơ Việt những năm 80 của thế kỉ XX.

Bài thơ thể hiện khả năng nhập cảm của nhà thơ Thanh Thảo vào thế giới nghệ thuật thơ Lorca để lựa chọn những thi liệu đầy sức ám ảnh và xử lý những thi liệu ấy một cách sáng tạo. Không những thế, đó còn là niềm suy tư và đồng cảm sâu sắc của Thanh Thảo với Lorca. Đó là sự ngưỡng mộ, niềm xót thương, niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của Lorca, của nghệ thuật, của Cái Đẹp. Tất cả những điều đó là sự cộng hưởng diệu kì để tạo nên một thi phẩm có sức lay động lòng người xứng đáng là “ một phát minh về hình thức và một khám phá về nội dung”.

Trong nửa đầu bài thơ, nhà thơ Thanh Thảo đã gợi lên trong chúng ta một không gian đặc thù, đậm chất Tây Ban Nha. Đó là không gian một miền quê An-đa-lu-xi-a yêu dấu của Lorca, một đất nước của những làn điệu ghita du dương - Tây Ban cầm, cả tấm áo choàng matador khoác trên mình các đấu sĩ. Trên cái nền không gian ấy nổi bật lên hình tượng người nghệ sĩ Lorca – người con yêu dấu của xứ sở Tây Ban Nha trên “ yên ngựa mỏi mòn”:

Những tiếng đàn bọt nước….

chàng đi như người mộng du...

Thanh Thảo đã nhập cảm vào thế giới nghệ thuật thơ của Lorca rồi lựa chọn ra những thi liệu đầy ám ảnh, gợi cảm từ thế giới nghệ thuật ấy rồi đưa vào bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca” của mình. Thanh Thảo chọn viết về Lorca toàn là những thi liệu, thi ảnh rất siêu thực trong thế giới nghệ thuật của chính Lorca, mà sau những lãng quên chúng vẫn không thôi đeo bám Thanh Thảo : đàn ghi-ta, bài ca mộng du, con ngựa đen, vầng trăng đỏ, chàng kị sĩ đơn độc, áo choàng đấu sĩ, sắc máu đấu trường, cô gái Di gan, lá bùa hộ mệnh, hoa tử đinh hương ( hoa lila )... Và, tất nhiên, làm sao có thể thiếu được dòng sông cùng với cỏ mọc hoang vốn là những hình ảnh - biểu tượng từ lâu vẫn miên man với ngòi thơ Thanh Thảo . Nhờ đó, hình tượng Lorca và suy cảm Thanh Thảo đã nói chung một thứ tiếng là dòng thi liệu đã trộn vào nhau đó. Trong bài thơ, Thanh Thảo có dùng những lối kết hợp khá phổ biến ở thơ tượng trưng. Ta gặp những tiếng đàn bọt nước, tiếng ghi-ta nâu, tiếng ghi-ta lá xanh, tiếng ghi-ta tròn, tiếng ghi-ta ròng ròng máu chảy, về miền đơn độc, vầng trăng chếnh choáng, chôn cất tiếng đàn, đường chỉ tay, dòng sông rộng... Dường như Thanh Thảo đã kiến tạo nên một thế giới nghệ thuật của Lorca với biết bao hình ảnh giàu biểu tượng và có tính biểu cảm cao.

Thanh Thảo đã xử lý tất cả những thi liệu trên một cách hết sức sáng tạo. Những thi liệu đó được lấy từ nhiều văn bản khác nhau của thơ Lorca. Cả bài thơ “ Đàn ghi ta của Lorca” của Thanh Thảo bật lên nhờ một lời đề từ trong bài thơ “ Ghi nhớ” của Lorca : “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”. Thanh Thảo đã khẳng định cảm hứng sáng tác, hình ảnh trong bài thơ được khơi nguồn từ chính cuộc đời và thơ Lorca. Biểu tượng đàn ghi ta là một biểu tượng đặc biệt xuất hiện nhiều trong thơ Garxia Lorca, trực tiếp nhất là qua 3 thi phẩm: “Ghi nhớ”, “Đàn ghi ta” và “Sáu dây”. Lorca là nhà thơ nổi bật với xu hướng trở về khai thác dân ca, được mệnh danh là “chàng hát rong thời trung cổ”… “Thế hệ thơ anh đã tìm thấy ở anh người mang sứ mệnh đẹp đẽ: tìm lại tâm hồn Espana đang có nguy cơ bị quên lãng, nối kết cái truyền thống với cái thời đại”.

“Cây đàn ghi-ta/cất tiếng thở than/những cốc rượu ban mai/ sóng sánh đổ tràn/Cây đàn ghi-ta/bắt đầu lời ai oán/Dỗ nó nín đi/phỏng có ích gì/Chẳng thể nào/làm cây đàn im tiếng/…Ơi ghi-ta!/Trái tim ngươi tử thương/dưới năm đầu kiếm sắc” (“Cây đàn ghi ta ” – Hoàng Ngọc Tuấn dịch).Tất cả chúng vốn rời rạc nhưng khi đi vào thơ ThanhThảo, chúng được làm mới trở nên hòa hợp ăn ý và trở thành một thể thống nhất. Tất cả cộng hưởng ngữ nghĩa với nhau làm sống dậy thế giới nghệ thuật đặc sắc của Lorca, tái hiện số phận bi thảm của Lorca, ngợi ca vẻ đẹp của người nghệ sĩ vĩ đại sống trong một thời đại biến động và sức sống mãnh liệt, bất diệt của nghệ thuật thơ ca. Như vậy, Thanh Thảo đã tái tạo và tái sinh thi liệu được sử dụng từ thế giới nghệ thuật thơ của Thanh Thảo bằng tài năng và tấm lòng đồng cảm, ngưỡng mộ Lorca.

Thanh Thảo đã từng chia sẻ: "Cũng như nhiều bài thơ ngắn khác của tôi, bài “Đàn ghi - ta của Lorca” được viết liền một mạch, trong một khoảng thời gian rất ngắn" và "Bài thơ được viết rất nhanh, hầu như không sửa chữa gì thêm (...) tôi viết bài thơ trong trạng thái không nghĩ ngợi gì, một trạng thái mà vô thức chiếm lĩnh tôi trọn vẹn". Bài thơ “ Đàn ghi ta của Lorca” được Thanh Thảo sử dụng thể thơ với lối diễn đạt câu thơ không viết hoa đầu dòng nhịp điệu phóng khoáng, liên tưởng bất ngờ, ngôn từ mới mẻ: cảm xúc thơ liền mạch, nối kết các biểu tượng, hình ảnh thơ trong một chỉnh thể nghệ thuật hài hòa, gợi mở.

Nguyễn Đình Thi từng nhận định: " Điều kì diệu của thơ là mỗi tiếng, mỗi chữ, ngoài cái nghĩa của nó, ngoài công dụng gọi tên sự vật, bỗng tự phá tung mở rộng ra, gọi đến xung quanh nó những cảm xúc, những hình ảnh không ngờ, toả ra xung quanh nó một vùng ánh sáng động đậy. Sức mạnh nhất của câu thơ là ở sức gợi ấy” (Mấy ý nghĩ về thơ, Ngữ văn 12 Nâng cao, tập một, trang 52). Có thể nói chính nhà thơ đã kiến tạo nên một thế giới giàu sức gợi từ những ngôn ngữ thơ. Tài năng của nhà thơ thể hiện ở chỗ là phải làm cho "mỗi tiếng, mỗi chữ" trong đời thường "bỗng tự phá tung mở rộng" làm tỏa ra “ một vùng ánh sáng động đậy". Thơ càng hay, càng giàu khả năng tạo ra "vùng ánh sáng động đậy", đồng nghĩa với tiềm tàng "sức gợi". Và nhà thơ Thanh Thảo đã thể hiện được tài năng thực sự của mình qua thi phẩm “ Đàn ghi- ta của Lorca”.

Nhà thơ Thanh Thảo đã gợi lên cho người đọc những liên tưởng, cùng với khả năng sáng tạo qua những hình ảnh thơ giàu biểu tượng. Những hình ảnh hết sức tượng trưng, siêu thực đầy ám ảnh như "áo choàng đỏ gắt" (màu đỏ của xứ bò tót), "vầng trăng chếnh choáng" (bởi nhìn qua mắt người say), "yên ngựa mỏi mòn" (trên dặm đường thiên lý), "áo choàng bê bết đỏ" (bởi loạt đạn của những kẻ tàn ác)... Song bên cạnh những hình ảnh siêu thực đó, Thanh Thảo còn kiến tạo nên một loạt hình ảnh mà thoạt nghe, ta đã biết khó lòng kiến giải thấu đáo. Nào là "tiếng đàn bọt nước, tiếng ghi-ta nâu, tiếng ghi-ta xanh, tiếng ghi-ta tròn, tiếng ghi-ta ròng ròng máu chảy", nào là "không ai chôn cất tiếng đàn, tiếng đàn như cỏ mọc hoang, giọt nước mắt vầng trăng, đường chỉ tay đã đứt, dòng sông rộng "...

Với bản chất là các thủ pháp tiêu biểu của thơ siêu thực như ẩn dụ, biểu trưng, chuyển đổi cảm giác; có sự kết hợp với lối cấu trúc đặc thù, thơ Thanh Thảo nói chung, bài Đàn ghi-ta của Lorca nói riêng, ít nhiều đã tạo được ấn tượng trong mắt người đọc, nhất là về hình ảnh. Như ý kiến của nhà thơ Nguyễn Đình Thi: “ Hình ảnh của thơ là hình ảnh thực nảy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy. Hình ảnh còn tươi nguyên, bao giờ cũng mới mẻ, đột ngột lạ lùng ”. Và những sáng tạo, mới lạ là khi xây dựng các hình ảnh trong bài thơ, Thanh Thảo đã cố tình mở ra trường nghĩa "liên văn bản" khi tái sử dụng một số thi ảnh và thi liệu của chính Lorca. Ví như câu thơ "không ai chôn cất tiếng đàn" là ảnh chiếu của câu thơ bất hủ trong bài Ghi nhớ: "khi nào tôi chết/ hãy vùi vùi xác tôi cùng cây đàn/ dưới lớp cát"; hình ảnh "áo choàng đỏ gắt" là phiên bản của hình ảnh trong thơ Lorca: "con ngựa đen/ vầng trăng đỏ"; câu thơ trùng điệp cú pháp: "ném là bùa/ ném trái tim" được tái tạo từ câu thơ: "Hãy ném trái chanh nho nhỏ ấy/ vào gió".Thanh Thảo đã sử dụng rất sáng tạo và rất đắt các hình ảnh trong thơ của nghệ sĩ Lorca.

Cấu trúc bài thơ đầy ngẫu hứng. Đó là sự hòa trộn giữa thơ – ca khúc ( thi phẩm và nhạc phẩm). Nhà thơ Thanh Thảo đã nhập cấu trúc ca khúc vào bài thơ: mạch kể chuyện ( cốt tự sự) hiện ra qua cấu trúc của một ca khúc. Thanh Thảo đã vận dụng phương thức của nhạc để làm thơ rất thành công. Vì thế, có thể thấy bài thơ “ Đàn ghi - ta của Lor-ca” mang tính nhạc hết sức đặc sắc. Đó vừa là nhạc tính hữu dạng, được nhìn nhận như là nội tố tất yếu của thơ, cũng vừa là một nét riêng của thơ Thanh Thảo. Cùng với thể thơ tự do, Thanh Thảo đã chọn một lối đi gập ghềnh cho các dòng thơ, cũng là cho tiết tấu, nhịp điệu thơ. Và tất nhiên, hiểu được, cảm được nhạc của thơ, nhạc của “Đàn ghi-ta của Lorca” cũng đồng nghĩa với việc phải nỗ lực thật sự mới mong chạm được thứ nhịp điệu bên trong của tình ý, tâm ý vốn đa dạng, biến hình - đặc biệt là với thơ siêu thực. Nhà thơ Thanh Thảo đã mô phỏng lối tiết tấu của nhạc ( chuỗi âm thanh li la... đặt ở cuối mỗi câu thơ), tác giả đã “khảm” tiếng nhạc vào ngôn từ, hình ảnh thơ để âm nhạc đến cùng với thi ảnh,với ngôn từ và tạo nên sức gợi vô cùng lớn: “Tiếng ghi ta nâu /bầu trời cô gái ấy /tiếng ghi ta lá xanh biết mấy/tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan/tiếng ghi ta dòng dòng máu chảy”.Ngoài tất cả những yếu tố thường kì của nhạc tính được tận dụng như vần, nhịp, các thủ pháp điệp, láy, bài thơ còn có sự cố tình của Thanh Thảo khi dùng lại một vài đề tài nhạc trong thơ của Lorca. Bản thân thơ Lorca đã thấm đẫm chất nhạc dân gian An-đa-lu-xi-a của Tây Ban Nha. Và chất nhạc ấy đã được trung chuyển đến Đàn ghi-ta của Lorca bởi sự ám ảnh đậm đặc rồi thăng hoa trong Thanh Thảo.

Trong bài thơ “ Đàn ghi ta của Lorca” nổi lên hai hình tượng cùng tồn tại và soi chiếu vào nhau, đó là hình tượng tiếng đàn và hình tượng người nghệ sĩ Lorca. Xuyên suốt bài thơ, song hành với hình tượng Lorca chính là tiếng đàn. Tiếng đàn cất lên tiếng lòng của Lorca trước cuộc sống, trước thời đại. Nó là linh hồn, là tinh thần của Lorca, và hơn hết là số phận của nhà thơ vĩ đại này. Bằng hình ảnh cây đàn ghi-ta, nhạc cụ truyền thống tiêu biểu nhất của đất nước và âm nhạc Tây Ban Nha dùng làm hình ảnh biểu tượng nhân vật trữ tình trong bài thơ, tác giả nói đến sự gắn bó máu thịt, suốt đời giữa Lorca và âm nhạc. Qua cây đàn truyền thống của âm nhạc và đất nước mình, một nét độc đáo trong bản sắc văn hoá của con người và đất nước Tây Ban Nha, nhà thơ Lorca đã thể hiện tình yêu sâu sắc ,tha thiết đối với quê hương, tổ quốc. Tình yêu nghệ thuật và quê hương đó sẽ mãi mãi sánh bước cùng Lorca đi đến bất cứ nơi đâu, kể cả khi sang bên kia thế giới.

Tiếng đàn xuất hiện với tần số cao, day dứt, ám ảnh ( nhan đề, đề từ, cấu trúc tác phẩm,...). Mỗi lần tiếng đàn xuất hiện lại mang một tầng nghĩa mới: tiếng đàn bọt nước, tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy, tiếng đàn như cỏ mọc hoang,...

Đàn ghi ta mang rất nhiều tầng nghĩa nhưng trước hết đàn ghi ta tượng trưng cho cuộc đời đoản mệnh, bi tráng của nghệ sĩ Lorca. Thanh Thảo bằng tấm lòng đồng cảm, tri ân sâu sắc đã tái hiện cuộc đời bi tráng của Lorca bằng chính hình ảnh, biểu tượng vốn có trong thơ Lorca, nổi bật nhất là biểu tượng đàn ghi ta và biến thể tiếng đàn ghi ta.

Biểu tượng đàn ghi ta xuất hiện với biến thể “những tiếng đàn bọt nước”. Bản thể tiếng đàn vốn được cảm nhận bằng thính giác, nó vốn là âm thanh vô hình thì ở đây tiếng đàn lại gắn liền hình ảnh “bọt nước” khiến cho âm thanh trở nên có hình khối. Nhà thơ đã kiến tạo biểu tượng bằng sự ánh chiếu của nhiều kênh cảm giác: tiếng đàn cảm nhận bằng thính giác, “bọt nước” cảm nhận bằng thị giác gợi nên hình ảnh những bong bóng trời mưa, lúc nào cũng như phập phồng, thổn thức. Sự ánh chiếu của nhiều cảm giác khiến cho tiếng đàn hiện lên có linh hồn. Đồng thời “bọt nước” như dựng hình tiếng đàn, tiếng đàn mang số mệnh ngắn ngủi, mỏng manh, dễ vỡ, tan biến. Đó là những dự cảm, là phông nền để nhà thơ tái hiện lại cái chết bi tráng của Lorca:

“Lorca bị điệu về bãi bắn/chàng đi như người mộng du”

Cái tên Lorca xuất hiện đầu câu thơ, với vai trò chủ thể nói lên một sự thật phũ phàng, nhấn mạnh nỗi buồn đau của quá khứ bạo tàn. Hòa nhập với nỗi đau đó, tiếng ghi ta xuất hiện liên tiếp như một khúc tấu âm bi ai, nó lung linh, hư ảo: “ Tiếng ghi ta nâu…máu chảy”.Tiếng đàn xuất hiện liên tiếp bốn lần nhưng trong bản thể từng tiếng đàn đã có sự thay đổi gam màu, hình khối. Cái vô hình thì nay đã nhuốm màu siêu thực trở nên có màu sắc. “Tiếng ghi ta nâu”, tại sao lại là âm thanh màu nâu? Phải chăng, màu nâu gợi nên màu của chất liệu làm nên cây đàn, màu của đất, màu da nâu gợi tình tràn trề sức sống của cô gái Di gan và đó cũng là màu của những nỗi buồn,...

“Tiếng ghi ta nâu” tạo âm hưởng tiếng ghi ta vừa gần gũi, vừa buồn thương, da diết. Không chỉ được tái hiện thông qua một màu sắc, tiếng ghi ta còn gắn liền với màu xanh “tiếng ghi ta lá xanh biết mấy”, màu xanh là màu của sự sống tràn trề, nhưng kết hợp từ ngữ “ biết mấy” gợi nên sự nuối tiếc, ngậm ngùi cho một vẻ đẹp đang bị phá hủy. Màu sắc bản thân chúng không phải vô hồn mà chất chứa bao ý nghĩa. Sự cộng hưởng màu sắc (thị giác) với âm thanh tiếng đàn (thính giác) tạo hiệu quả nghệ thuật độc đáo, nó tạo nên tiếng đàn màu sắc buồn bã, xót xa, bao nuối tiếc. Phải chăng đó chính là sự nuối tiếc, xót thương của nhà thơ dành cho Garxia Lorca?

Bút pháp tượng trưng, siêu thực đã ngấm vào ngòi bút Thanh Thảo khi ông xây dựng biểu tượng tiếng đàn, tiếng ghi ta không chỉ nhuốm màu sắc mà còn vỡ ra thành hình khối( tròn), thành sinh thể đớn đau (ròng ròng máu chảy). Bản thân biểu tượng tiếng đàn luôn có sự vận động, từ hình ảnh “những tiếng đàn bọt nước” mở đầu bài thơ đến hình ảnh “tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan” đã có sự biến thiên của hình tượng : những cảm nhận về số phận mong manh của tiếng đàn và số phận người nghệ sĩ Lor-ca đã hiện thực hoá qua cái chết “vỡ tan”. Sự nối kết hình ảnh tiếng đàn với nét bút phác họa qua các từ ngữ giàu biểu cảm: “ròng ròng”, Thanh Thảo đã khiến cho tiếng đàn ghi ta mang ý nghĩa lớn hơn nhiều so với ý nghĩa dễ nhận thấy gắn liền với việc diễn tả âm thanh tuôn trào, sôi động của tiếng đàn. “Tiếng ghi ta ròng ròng/ máu chảy”, tiếng đàn như tiếng kêu cứu của con người, của cái Đẹp trong thời khắc bị đẩy đến chỗ tuyệt vọng, âm nhạc đã hóa thành thân phận. Tiếng đàn chính là số mệnh, là hiện thực hóa cuộc đời, cái chết bi thương của người nghệ sĩ Lorca. Nó là tiếng van vỉ, khóc thương của “ trái tim tử thương” trong thơ Lorca, nó cũng là định mệnh nghiệt ngã của người nghệ sĩ yêu tự do, cái Đẹp, người chiến sĩ kiên cường đã chết dưới tay phát xít.

Tái hiện lại cuộc đời, số mệnh đau thương, ngắn ngủi của nhà thơ Lorca, Thanh Thảo đã sử dụng biểu tượng tiếng đàn như thay cho lời than khóc. Tiếng đàn mà Garxia Lorca đã từng yêu tha thiết nay trở thành dòng ca tưởng niệm chính Lorca.. Màu sắc siêu thực đã tạo nên biểu tượng giàu ý nghĩa vừa hiện thực mà vừa kì ảo. Ẩn chứa trong tiếng đàn là nỗi buồn xót thương của nhà thơ Thanh Thảo dành cho Garxia Lorca – một con người tài năng nhưng đoản mệnh
.
Bên cạnh đó, Đàn ghi ta cũng tượng trưng cho sức sống bất diệt của thế giới nghệ thuật thơ và tâm hồn nhà thơ vĩ đại Lorca. Không chỉ có ý nghĩa tượng trưng cho số mệnh, cuộc đời bi tráng của Lorca, biểu tượng đàn ghi ta còn tượng trưng cho chính đời thơ, cho sức sống bất diệt của nghệ thuật đích thực, của người nghệ sĩ chân chính. Hay nói cách khác, biểu tượng cây ghi ta ở đây chính là những vần thơ, những thành tựu nghệ thuật mà nhà thơ Lorca đã miệt mài phấn đấu trong suốt hành trình sáng tác của mình, là nơi gửi gắm khát khao sáng tạo cho hậu thế của Lorca.

Biểu tượng tiếng đàn xuất hiện khẳng định sự sống bất diệt của đời thơ cũng như tâm hồn “chàng hát rong thời trung cổ”: không ai chôn cất tiếng đàn/ tiếng đàn như cỏ mọc hoang.Sự kết hợp hành động “chôn cất” với tiếng đàn, Thanh Thảo một lần nữa khiến cho tiếng đàn trở thành một linh hồn hơn thế thành một sinh thể, một thân phận. Câu thơ gợi ta liên tưởng đến câu thơ của Nguyễn Du: “ Thác là thể phách còn là tinh anh”. Bọn phát xít có thể giết chết Lorca nhưng không thể nào giết những vần thơ, những tiếng đàn người nghệ sĩ ấy để lại trong lòng dân chúng. Khát vọng sống, tình yêu bất diệt của Lorca đã được phổ vào tiếng đàn và giờ đây nó vẫn lên tiếng, vẫn mãnh liệt bằng sức sống tự nhiên không gì ngăn nổi: “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”. Sự cộng hưởng ý nghĩa của hai biểu tượng đã tạo nên nét nghĩa đầy ám gợi. “Cỏ” là biểu tượng thường xuất hiện trong thơ Thanh Thảo tượng trưng cho những gì âm thầm, lặng lẽ: “cỏ âm thầm mọc dưới trời sao”, cỏ là chứng nhân lịch sử ghi chép lại những dấu chân trên đường ra chiến trường: “dấu chân qua trảng cỏ”… Trong “Đàn ghi - ta của Lorca” thể hiện sức sống âm thầm, dồi dào mãnh liệt của hồn thơ Lorca, của nghệ thuật chân chính.

Bên cạnh đó sự bất tử của Lorca còn được thể hiện qua hình ảnh biểu tượng đậm chất siêu thực: “Lorca bơi sang ngang/ trên chiếc ghi ta màu bạc”. Nếu ở phần mở đầu, nhà thơ để tiếng đàn vỡ ra thành màu sắc thì ở đây hình ảnh “chiếc ghi ta màu bạc” bên ngoài mang tính hiện thực chỉ màu sắc của vật thể nhưng ẩn chứa trong nó là ý nghĩa nhuốm màu sắc siêu thực. Màu bạc là màu mang tính âm: trắng và lấp lánh biểu tượng của sự trong sạch, thanh cao. “Chiếc ghi ta màu bạc” thể hiện sự trong sạch trong tâm hồn Lorca đồng thời tạo nên một không khí nhuốm sắc màu siêu thoát, hư ảo nhưng trường tồn. Người nghệ sĩ Garxia Lorca đã bơi sang ngang với chiếc ghi ta của mình và linh hồn, tiếng đàn của ông thì vẫn trường cửu, không ngừng vươn lên, lan tỏa trong lòng các thế hệ mai sau. Đó cũng chính là sự vượt thoát vĩ đại vào cõi bất tử.

Song hành cùng với hình tượng tiếng đàn ghi ta là hình tượng Lorca – người nghệ sĩ vĩ đại của đất nước Tây Ban Nha xinh đẹp. Hình tượng Lorca được khắc họa qua những ẩn dụ: áo choàng đỏ, Tây Ban Nha ( hát ngêu ngao), tiếng đàn ghi ta; có khi xuất hiện trực tiếp: Lorca bị điệu về bãi bắn, bơi sang ngang; hoặc qua ngôi xưng chàng ném lá bùa, trái tim,...

Trong không gian văn hóa Tây Ban Nha ấy, chúng ta thấy như hiện lên những cuộc đấu khác: Cũng tấm áo choàng ấy, cũng tinh thần ấy, người hiệp sĩ Lorca bước ra đấu trường với một quyết tâm cao dù là trong cuộc chiến không cân sức với bọn phát xít Phrang-cô; còn trên đấu trường nghệ thuật thì đó là cuộc chiến giữa nhà cách tân vĩ đại Lorca với nền nghệ thuật cũ kĩ, lạc hậu, già nua. Cả hai cuộc chiến đều rất cao cả, rất vĩ đại, khiến ta không khỏi cảm phục và thương mến.

Nếu như câu thơ đầu nói lên sinh mệnh ngắn ngủi của Lorca thì câu thơ này là sự lí giải cho sinh mệnh ấy bằng sứ mệnh cao cả của người nghệ sĩ - chiến sĩ Lorca. Cũng có lẽ vì sứ mệnh cao cả ấy mà nhân cách Lorca càng ngời sáng và tiếng đàn Lorca càng ám ảnh hơn:

“li-la li-la li-la”

Sự trải ra của âm thanh tiếng đàn trong câu thơ này còn tạo nền để trải tiếp khoảng không gian mênh mông tiếp sau, mà trên đó, một con người cô đơn vẫn không ngừng bước “đi lang thang trong miền đơn độc”. Câu thơ miên man với những thanh bằng khiến không gian như càng được trải rộng hơn, bao la hơn. Trên không gian ấy, người nghệ sĩ Lorca vẫn không ngần ngại dấn bước, nhưng hình như không chủ định nên mới… “đi lang thang”. Có phải vì nơi Lorca đến, “miền đơn độc”, không phải là một nơi chốn cụ thể nào mà chỉ là sự đơn độc của con người trong không gian? Và sự đơn độc là vì nơi đây vẫn còn hoang sơ, chưa dấu chân người?

Lorca, trên hành trình của mình, đang khai phá những miền đất mới, những chân trời nghệ thuật mới. Mà hành trang người nghệ sĩ ấy mang theo là “vầng trăng chếnh choáng”. Câu thơ gây ấn tượng về một vầng trăng dập dềnh, xô lệch, nhập nhòa. Và “chếnh choáng” hình như là một từ chỉ trạng thái hơn là một từ láy tượng hình. Một vầng trăng có tâm trạng, bởi vì người nhìn nó có tâm trạng. Người nghệ sĩ Lorca như đang chìm trong thế giới vô thức, nơi ngự trị của “cái tôi đa ngã”, “cái tôi chưa biết”, “cái tôi rất yêu tự do”. “Chếnh choáng”, hay chính là trạng thái say mê, xuất thần trong sáng tạo thi ca.Nhưng sao trạng thái ấy lại diễn ra trên một yên ngựa “mỏi mòn”? Người nghệ sĩ Lorca vẫn đeo đuổi những khát vọng của mình, nếu có mỏi mòn thì đó là vì năm tháng dài dằng dặc trong người nghệ sĩ cô đơn: “đi lang thang …mỏi mòn” ,đều có sự song hành của sự đơn độc và sự vận động. Bức tranh hiện lên là bức tranh của những hoang mạc dãi đầy ánh trăng mà trên đó có bóng người nghệ sĩ với cây đàn ghi-ta đi lang thang một người một ngựa…

Thanh Thảo đã mang đến cho chúng ta những liên tưởng gián đoạn nhưng rõ nét về Ph.G. Lorca, một chiến sĩ, một nghệ sĩ dũng cảm, yêu tự do, có sự nghiệp vĩ đại nhưng sinh mệnh ngắn ngủi và cô đơn. Những hình ảnh ẩn dụ “ chàng ném lá bùa”, “chàng ném trái tim mình” đã tái hiện cái chết đầy bi tráng của người nghệ sĩ Lorca. Lorca đã ném "lá bùa cô gái Digan vào xoáy nước” một cách dứt khoát. Chàng còn cần lá bùa hộ mệnh làm gì khi nó ko thể giúp chàng níu kéo sự sống? Lá bùa định mệnh dần dần trôi vào xoáy nước, khép lại cuộc đời Lorca, một người chiến sĩ phát xít kiên cường, vĩ đại. Trái tim đã dừng nhịp đập, cũng như khát vọng tự do và cách tân nghệ thuật đã phải ngừng lại mãi mãi. Chàng nghệ sĩ du ca Lorca đã câm lặng, tự nguyện chôn vùi, hi sinh vì nghệ thuật mà suốt đời chàng theo đuổi.

Sự xuất hiện của chuỗi hợp âm “lila lila” ở đầu và cuối bài thơ là sự kết hợp, hòa quyện giữa chất thơ và chất nhạc. Chuỗi âm “lila lila” như một chuỗi nốt đàn buông do người đệm đàn lướt qua hàng dây để tạo chuỗi âm thanh dư âm, ám ảnh. Toàn thi phẩm không có một dấu chấm, dấu phẩy, chỉ có dấu ba chấm kết thúc chuỗi âm “lila lila” ở cuối bài tạo dư âm ám ảnh. Tuy nhiên “lilal lila” không phải chỉ là chuỗi âm thanh vô hồn. Về nghĩa “lila” chính là hoa tử đinh hương – loài hoa có màu tím ngắt rất được người phương Tây ưa chuộng. Đó là chuỗi hoa người đời và những người yêu nghệ thuật thầm kính viếng hương hồn Lorca hay là ngàn muôn đóa hoa của sự sống nảy nở từ cái chết đau thương của nhà thi sĩ? Đó thực sự là âm hưởng tri ân, ngưỡng mộ thành kính của nhà thơ Thanh Thảo dành cho nhà thơ Lorca.

Suốt chiều dài tác phẩm, hai hình tượng tiếng đàn ghi ta và hình tượng Lorca lúc song hành, lúc hòa quyện vào nhau. Trong tiếng đàn ghi ta có Lorca và ngược lại qua Lorca tiếng đàn trở thành bất tử. Từ đó nhà thơ làm rõ số phận bi thảm của một con người vì công lý, vì Cái Đẹp đích thực của nghệ thuật.

Lorca không chỉ là một nhà thơ nổi tiếng, ông còn có tài năng về âm nhạc và hội hoạ. Là con chim hoạ mi xứ Espagna, ông sáng tác rất nhiều khúc ngẫu hứng cho ghi-ta. Như một nghệ sĩ du ca lãng tử, Lorca đi lang thang cất lên tiếng hát ca ngợi tự do và cái đẹp cùng cây đàn duyên dáng này. Lorca không chỉ vĩ đại với đất nước Tây Ban Nha, ông còn là nhà thơ vĩ đại đối với toàn thế giới. Người Tây Ban Nha gọi ông là con chim hoạ mi Tây Ban Nha, còn người Mỹ thì coi Lorca như nhà thơ vĩ đại của chính nước Mỹ. Chính những câu thơ mạnh mẽ ,hùng hồn thấm đậm tư tưởng lớn lao , phi thường của Lorca đã khiến cho bọn thể chế độc tài Franco lo sợ. Ngày 19/8/1936, chúng điệu Lorca ra bãi bắn để phi tang một con người với những tư tưởng tiến bộ. Là nạn nhân đầu tiên của chủ nghĩa phát xít, thi thể Lorca được tìm thấy trong đống xác 1500 người trên một miệng sâu gần Granada, nơi khởi đầu và cũng là nơi kết thúc sự sống của một con người kiệt xuất, một nhà thơ vĩ đại. Chính vì vậy mà với “ Đàn ghi ta của Lorca” nhà thơ Thanh Thảo đã thể hiện niềm ngưỡng mộ, sự tiếc thương sâu sắc đối với cái chết của người anh hùng, đồng thời cũng thể hiện niềm tin về sự bất tử của người chiến sĩ đã hi sinh cho tự do của con người.

Bài thơ đã thể hiện những suy nghiệm của Thanh Thảo về lẽ sống chết: sự đón nhận cái chết đầy khí phách của người anh hùng. Thanh Thảo cảm thông đến tận cùng với Lor-ca. Nhà thơ tài hoa của đất nước TBN ấy đành chấp nhận số mệnh phũ phàng. Đường chỉ tay báo trước phận người ngắn ngủi. Dòng sông rộng mênh mang tượng trưng cho thế giới vô cùng. Con người ấy “ném là bùa vào xoáy nước” “ném trái tim” vào thế giới của sự im lặng (cõi chết) để “bơi sang ngang/trên chiếc ghi ta màu bạc”. Đấy có thể coi như một sự giải thoát. Sự giã từ cuộc đời cũng là cách giải thoát. Song tiếng đàn của Lor-ca, nghệ thuật của Lor-ca, tình yêu con người và khát vọng tự do ông hằng ôm ấp là cái đẹp mà sự tàn ác không thể huỷ diệt được. Những âm thanh, nốt nhạc xao xuyến của tiếng đàn sẽ mãi ngân nga, vang vọng trong lòng độc giả nói chung và người yêu thơ Lorca nói riêng. Những đoá hoa tử đinh hương tím ngát âm thầm tiễn biệt linh hồn Lorca. Có thể nói sự vùi dập đã nhường chỗ cho sự thăng hoa, sự đau đớn đã nhường chỗ cho sự tôn vinh.

Thi phẩm có mạch cảm xúc rất đa dạng. Từ sự đồng cảm sâu sắc của tác giả đối với người nghệ sĩ tự do, cô đơn đến nỗi xót thương, đau đớn trước cái chết oan khuất của một con người có tài năng xuất chúng. Cuối cùng, khép lại bài thơ là tấm lòng ngưỡng mộ, niềm tin vào sự bất tử của Lorca. Qua đó nhà thơ Thanh Thảo đã khắc hoạ một hình tượng Garcia Lorca huyền thoại...

Thanh Thảo là một nhà thơ luôn luôn đam mê và sáng tạo nghệ thuật với những nỗ lực đổi mới và cách tân. Là một thi sĩ có ý thức sâu sắc về thế hệ mình, về nghệ thuật của mình, Thanh Thảo không ngừng suy ngẫm để đúc kết thành những châm ngôn, tuyên ngôn, trước hết cho ngòi bút của mình. Cả những suy ngẫm khôn nguôi về nỗi đời, lẽ đời, cả những chiêm nghiệm khôn cùng về cái đẹp, nghệ thuật. Và như mối duyên trời định, nhà thơ Thanh Thảo đã có sự gặp gỡ và đồng cảm với cuộc đời và nghệ thuật của Lorca. Ngay lời đề từ bài thơ “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta”, Thanh Thảo đã thể hiện được sự ngưỡng mộ đối với người nghệ sĩ vĩ đại suốt cuộc đời tranh đấu cho những lí tưởng cao đẹp. Lời đề từ chính là lời thơ mà Lorca luôn tâm niệm khi sống, trong bài “Ghi nhớ”, Lorca viết “Bao giờ tôi chết/hãy chôn tôi cùng cây ghi ta/trong cát".Lời thơ không chỉ đơn thuần là lời bộc lộ tình yêu say đắm của Lorca với nghệ thuật, với xứ sở Tây Ban Cầm mà nó mang ý nghĩa sâu xa hơn. Nhà thơ cách tân là Lorca biết thi ca của mình một ngày nào đó sẽ án ngữ, ngăn cản người đến sau trong sáng tạo nghệ thuật nên đã dặn lại cần phải biết chôn nghệ thuật của ông đi để sáng tạo những nghệ thuật mới hơn, cao hơn. Thơ ca cũng như văn chương luôn cần hơi thở mới. Bởi lẽ : "Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo ra những cái gì chưa có" (theo lời của nhân vật Hộ trong “ Đời thừa” của Nam Cao). Hay đại thi hào M.Gorki cũng từng thốt lên : "Cái bình thường là cái chết của nghệ thuật". Đó là tâm niệm của những người nghệ sĩ chân chính luôn khát khao sáng tạo. Có thể nói, sự bất tử của nghệ thuật - tiếng đàn, nghệ thuật của Lorca, tình yêu con người và khát vọng tự do ông hằng ôm ấp là cái đẹp mà sự tàn ác không thể nào hủy diệt được; khát vọng sáng tạo vượt lên trên sự cũ mòn. Hay nói cách khác, tác phẩm nghệ thuật ra đời trước là điểm tựa cho sự ra đời của tác phẩm sau chứ không phải là vật cản án ngữ ngăn cản người đến sau trong sáng tạo nghệ thuật. Thanh Thảo đã tìm thấy ở Lorca sự tri âm tri kỉ bởi chính Thanh Thảo cũng khát khao sáng tạo thay đổi nền nghệ thuật Việt Nam trong những năm 80 của thế kỷ XX.

Sự sáng tạo của Thanh Thảo là kết quả của mối đồng cảm sâu sắc của nhà thơ với người nghệ sĩ – chiến sĩ Lorca. Đây chính là sự cộng hưởng của những khát vọng sáng tạo nghệ thuật. Thanh Thảo đã bắc nhịp cầu đến Lorca và khẳng định được ý nghĩa đặc biệt của tiếng nói tri âm trong văn chương. Và nhờ Thanh Thảo mà người đọc chúng ta hiểu hơn về người nghệ sĩ vĩ đại Lorca. Chính tài năng, khát vọng cách tân cùng sự chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc đời và nghệ thuật đầy hạnh phúc và khổ đau của người nghệ sĩ – chiến sĩ mà Thanh Thảo đã viết nên những vần thơ bất tử. Sự cộng hưởng tuyệt vời đó đã khiến thi phẩm: “Đàn ghi-ta của Lorca” trở thành một thi phẩm mà “lần đầu đọc ai cũng cảm thấy choáng ngợp và lúng túng như đứng trước một mĩ nhân có một vẻ đẹp hiện đại mà không biết cách nào tiếp cận và khám phá”/

♫ Đề liên quan đến văn bản Đàn ghita Lorca cũng có thể là bàn luận vè những nhận định liên quan đến “thơ-nhạc, thơ-họa “. Hơn hết,chúng ta cũng có thể làm bật ý này trong phần bài làm để bài thêm phần sâu sắc

 

[p3nh0ctapy3u]

Người lái đò sông Đà ( Nguyễn Tuân)​

▲ Tìm hiểu thấu đáo các câu hỏi có trong sách giáo khoa nhằm tiếp cận văn bản

1. Chứng minh rằng Nguyễn Tuân đã quan sát công phu và tìm hiểu rõ ràng khi viết về Sông Đà và Người lái đò sông Đà

- Miêu tả dòng sông một cách sinh động, hấp dẫn ,cụ thể trên nhiều phương diện

- Có nhiều góc cảnh được quan sát thông qua con mắt tài hoa tinh tế của Nguyễn Tuân

- Lí lịch của con sông Đà dữ dội chi tiết từ vùng núi ác đến khi nhập quốc tịch Việt Nam

- Các sắc thái của dòng sông được lột tả sắc nét qua sắc nước, cảnh đá bờ sông , quãng mặt ghềnh Hát Loong, tiếng thác nước, ….rất cụ thể

2. Trong thiên tùy bút, tác giả đã dùng những biện pháp nghệ thuật nào để khắc họa được một cách ấn tượng con sông Đà hung bạo

- So sánh, liên tưởng độc đáo, nhân hóa

- Điệp cấu trúc, gối đầu câu văn kết hợp với nhiều động từ mạnh

- Câu văn nhiều tầng, nhịp điệu gân guốc, từ ngữ hình ảnh phong phú giàu sức gợi

3. Cách viết của nhà văn đã thay đổi như thế nào khi chuyển sang sông Đà như một dòng chảy trữ tình

- Nguyễn Tuân dùng những câu văn đậm chất thơ, lời văn uyển chuyển, nhẹ dàng có phần chậm rãi

- Con sông Đà trở nên trữ tình , mang nét đẹp dịu dàng, đằm thắm như người con gái Tây Bắc đủ sắc nước hương trời

4. Phân tích hình tượng người lái đò trong cuộc chiến đấu với côn sông hung dữ. Từ đó cắt nghĩa vì sao trong con mắt của Nguyễn Tuân, thiên nhiên Tây Bắc quý như vàng nhưng con người Tây Bắc mới thật xứng đáng là vàng mười của đất nước ta

+ Trong tác phẩm,nhà văn xây dựng hai nhân vật : người lái đò và sông Đà nhưng bức tranh thiên nhiên dữ dội chỉ là nền để tác giả tô vẽ,ngợi ca sức mạnh kì vĩ của con người

+ Là nhân vật không tên ~> Đại diện cho bao người dân lao động thầm lặng hằng ngày phải đối mặt với thiên tai giành giật sự sống.Nhờ vậy mà hình tượng trở nên kì vĩ ,lớn lao hơn

+ Là người thông minh,gan dạ,hoạt bát,tự tin như một dũng tướng được ví như "thứ vàng mười đã qua thử lửa"

- Vẻ đẹp hình tượng người lái đò

+ Lai lịch: Bảy mươi tuổi, làm nghề chở đò dọc suốt sông Đà

+ Ngoại hình: Tay lêu nghêu như cái sào, chân lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh, gò lại như kẹp lấy cái cuống lái trong tưởng tượng, giọng nói ào ào như thác nước sông Đà, có những khoanh củ nâu như chiến tích

~> Sự từng trải, yêu nghề của ông Đò

+ Ông nhớ tỉ mỉ như đóng đinh vào lòng tất cả các con thác hiểm

~> Con người như được sinh ra từ những con thác con sóng

+ Trùng vi thứ nhất: Ông cố nén vết thương, hai chân kẹp cuống lái, mặt bệnh ra, méo lệch đi nhưng vẫn dũng cảm , tỉnh táo vượt qua sự hiểm trở, mưu mô của thác đá sông Đà. Ông đò như người chiến sĩ dũng cảm trước thạch trận đã được bày binh bố trận sẵn sàng của sông Đà nham hiểm

+ Trùng vi thứ hai: Ông đò nắm chắc binh pháp của thần sông, thần đá, nắm chặt quy luật phục kích của chân trời đá . Ông đò như Gia Cát Lượng tinh anh vượt qua quỷ trận nhiều của tử , phóng nhanh tới cửa sinh, cưỡi thác đá sông Đà như cưỡi hổ một cách anh dũng

+ Trùng vi thứ ba: Giữa nhiều luồng chết chóc, ông Đò như người chỉ huy tài tình đã vượt qua mọi hiểm cảnh, chế ngự được thiên nhiên thô bạo, quỷ kế

~> Bài ca ca ngợi sự anh hùng lớn lao trước nền thiên nhiên kì vĩ

+ Ông đò là người nghệ sĩ tài hoa theo cái nhìn của Nguyễn Tuân: Chỉ bàn về cá dầm xanh, anh vũ mà không hề kể cả khoe ngợi chiến tích về cuộc vượt thác hiểm trở. Cái phi thường hóa bình thường làm nên phẩm chất cao đẹp. Đó là thứ vàng mười đã qua thử lửa của núi rừng Tây Bắc ,chất chiến sĩ anh dũng hào trong chất tài hoa làm nên phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân

5. Phân tích một câu văn thể hiện rõ nhất nét tài hoa về bút pháp trong cách sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân

Một số câu văn cho thấy đậm nét bút pháp tài hoa uyên bác của Nguyễn Tuân

- Tiếng thác nước nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo

~> Vận dụng trí tưởng tương phong phú mà hình tượng hóa thành tiếng kêu có màu sắc tâm trạng, thể hiện bản lĩnh thất thường của con sông lúc thế này lúc thế khác đúng với sự hướng tới chất “ khác thường,phi thường để gây cảm giác mạnh” , tránh những gì tầm thường,nhạt nhẽo

- Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi mèo đốt nương xuân

~> Câu văn co duỗi nhịp nhàng, âm điệu dịu dàng uyển chuyển, hình ảnh giàu sức gợi cảm. Nguyễn Tuân miêu tả tính cách hung bạo cũng nhất mà trữ tình thơ mộng cũng ngọn nguồn.Đó là hình ảnh mềm mại của dòng sông đang lượn lách quãng núi đồi

- Với những con thác hùng vĩ “ dài hàng cây số nức xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm”

~> Câu văn dài, thủ pháp điệp liên hoàn, mạch văn trùng điệp di nhanh, câu chũ nhưu xô đẩy nhau , ngôn ngữ khác thường tài hoa uyên bác

 

[p3nh0ctapy3u]

▲ Nắm chắc trọng tâm kiến thức – Tiếp cận văn bản Người lái đò sông Đà

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Là nhà văn tiêu biểu của trào lưu văn học lãng mạn, cùng tên tuổi Thạch Lam va nhóm Tự lực văn đoàn

- Nguyễn Tuân là nhà văn lớn trong nền văn học Việt Nam hiện đại với một phong cách nghệ thuật tài hoa uyên bác đầy độ đáo, phong cách gói gọn trong một chữ “ngông” chiếm vị trí quán quân ở thể loại tùy bút

- Mệnh danh là ông vua tùy bút

- Có vốn am hiểu trải rộng ở nhiều lĩnh vực: giao thông, điện ảnh, địa lí, xây dựng,quân sự…

- Nguyễn tuân tự nhận mình là người sinh ra để thờ nghệ thuật

- Là nhà văn luôn quan sát, khám phá sự vật ở phương diện văn hóa thẩm mĩ: Dưới con mắt của Nguyễn Tuân, những ai tỏ ra điêu luyện trong nghề nghiệp của mình đều là những người nghệ sĩ

- Là nhà văn không chấp nhận những gì tầm thường nhạt nhẽo, ưa “cảm giác mạnh, hơi thở nồng”, hướng tới cái khác thường, phi thường

2. Tác phẩm

- Hoàn cảnh ra đời: Tác phẩm trích từ tập tùy bút “ Sông Đà” , là kết quả của chuyến đi thực tế lên Tây Bắc của nhà văn khi sống cùng bộ đội , thanh niên xung phong , công nhân cầu đường và đồng bào các dân tộc Tây Bắc từ Lai Châu đến Sơn La…đang ngày đêm hăng hái lao động sản xuất xây dựng cuộc sống mới và bảo vệ Tổ quốc trên nền cảnh núi sông hùng vĩ diễm lệ. Đối với nhà văn, họ chính là “ chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc”, là cái đẹp của cuộc sống hiện đại, của công cuộc lao động sản xuất chiến đấu trong thời đại mới mà nhà văn tìm kiếm

- Chủ đề: Thông qua hình tượng sông Đà Nguyễn Tuân ngợi ca sự hùng vĩ và vẻ đẹp kiều diễm tráng lệ của thiên nhiên núi rừng Tây Bắc.qua hình ảnh người lái đò , nhà văn thể hiện sự yêu mến,trân trọng đầy tự hào đối với con người lao động trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa

- Thể loại: Tùy bút

- Đánh giá chung

+ Là tùy bút xuất sắc In trong tập tùy bút Sông Đà năm 1960 , là dấu mốc quan trọng để bạn đọc thấy được diện mạo mới của nhà văn trong thời đại mới

+ Là tùy bút mang đậm phong cách nghệ thuật Nguyễn tuân- người nghệ sĩ tài hoa đã dùng cây bút của mình để khám phá , ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên,đất nước và con người lao động

~> Người lái đò sông Đà được coi là một trong những tác phẩm thành công xuất sắc nhất trong tập tùy bút Sông Đà với khao khát đi tìm chất vàng mười đã được thử lửa của tâm hồn con người Tây Bắc.Nguyễn Tuân đã viết nên bài ca ca ngợi cuộc sống con người thiên nhiên Tây Bắc với nhiều nét độc đáo mới lạ

II.Đọc hiểu văn bản

1. Hình tượng sông Đà

Sông Đà là hình tượng của thiên nhiên núi rừng miền Tây được tác giả nhân hóa như một sinh thể sống động có tính cách, tâm trạng.Nhà văn tập trung khắc họa hai nét tính cách nổi bật của sông Đà : tính cách hung bạo và tính cách trữ tình

♫ Mở đầu thiên tùy bút, trích dẫn câu thơ của nhà thơ cách mạng Ba Lan

“ Đẹp vật thay tiếng hát trên dòng sông” ~> Lời đề từ làm đẹp thêm cho tác phẩm, giàu ý nghĩa biểu cảm, bộc lộ tư tưởng, chủ đề. Tiếng hát là tiếng lòng, là sự thăng hoa trong cảm xúc , tâm hồn của con người được tỏa sáng.Thấp thoáng đâu đây phải chăng tiếng hát là tiếng của người lái đò – người lao động bình dị của đất Tây Bắc trên nền cảnh thiên nhiên kì vĩ, hùng tráng? Đó cũng là khúc ca ca ngợi vẻ đẹp của dòng sông cũng như con người Tây Bắc

♫ Trích dẫn câu thơ của Nguyễn quang Bích: : chúng thủy giai Đông tẩu/ Đà giang độc Bắc lưu” khẳng định sự độc đáo, lạ hóa của dòng sông.Dòng sông mang những nét khác thường , làm sống dậy, nổi bật evr đẹp kì vĩ có một không hai của Đà giang

a. Tính cách hung bạo

- Trong số hàng trăm con thác, tác gải đã đưa ta ngược lên miền thượng lưu – nơi có nhiều khúc sông hùng vĩ, dữ dội

+ Vách đá

○ Những cảnh đá bờ sông , dựng vách thành, mặt sông chỗ ấy chỉ đúng ngọ mới có mặt trời

○ Có vách đá thành chẹt lòng sông Đà như một cái yết hầu

○ Có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia

○ Ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lanh

~> Sự hùng vĩ và hiểm trở của sông Đà được hiện lên thông qua phép liên tưởng so sánh độc đáo.Nhà văn đã phát huy trí tưởng tượng phong phú để miêu tả sự nhỏ hẹp của dòng sông, tạo cảm giác mạnh, cảm giác như hơi lạnh,bóng tối xâm lấn, độc cao hun hút đến chóng mặt

+ Tác giả sử dụng nghệ thuật điệp cấu trúc: “nước xô đá , đá xô sóng,sóng xô gió” kết hợp với sử dụng các động từ mạnh “cuồn cuộn, gùn ghè”, câu chữ xô đẩy nhau, gối đầu nhau tạo nên sự dữ dội của nước thác sông Đà

+ Cái hút nước lớn nó thở và kêu như cửa cống cái bị sặc, bất cứ con thuyền nào đi qua nghênh ngang vô ý đều bị nuốt chửng, mươi phút sau tan xác ở khuỷnh sông dưới~> Khúc sông nguy hiểm đối với tính mạng con người. Sự liên tưởng,nhân hóa, so sánh điệp cấu trúc trong sự tổng hợp kiến thức đa ngành đa lĩnh vực , ngôn ngữ giàu chất tạo hình cho thấy con sông Đà trở nên như một con thủy quái hiểm ác mà con thuyền giống như một vật hiến tế đến tội nghiệp. Đó là cuộc chiến đấu không cân sức giữa con người nhỏ bé và thiên nhiên hoang dại, tiềm ẩn đầy sức mạnh

- Không chỉ có diện mạo dữ dội mà sông Đà còn được nhân hóa trở thành dòng sông rất nham hiểm, độc ác về tâm địa.sông Đà như mang tâm địa và diện mạo của kẻ thù số một đối với con người

+ Tiếng thác nước sông Đà

○ Bằng trí tưởng tượng phong phú tác gải liên tưởng âm thanh thác nước như cung bậc, tâm trạng tình cảm con người vừa khác thường vừa dữ dội” Tiếng thác nước nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là kiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo”

○ Miêu tả âm thanh dữ dội, kinh hoàng đầy bản năng hoang dại trợ uy : nó rống lên như một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầy rừng tre nứa nôt lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa đang gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng” ~> Mượn lửa đặc tả nước đầy độc đáo, cách dựng hình vô cùng ấn tượng đậm nét phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân

○ Chiến thuật tâm lí tạo thanh thế uy hiếp đối phương” Nước thác gieo hò làm thanh viện cho đá”

○ Nước thác trực tiếp tham gia đánh trận: “Nước túm lấy thắt lưng ông đò đòi vật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la não bạt”

+ Đá thác sông đà : Có hàng trăm nghìn tên, đứa đứng đứa ngồi,đứa nằm tùy theo sở thích tự động nhưng nhìn kĩ thì ra chúng đã giàn rraanj sẵn trên sông,sẵn sàng nuốt chửng thuyền.~> Đá thác sông Đà được liên tưởng như loài thủy quái khổng lồ vừa hung hãn vừa nham hiểm liều lĩnh.Chúng giàn trận , bố trí cửa sinh cửa tử , biết lừa miếng, biết đánh du kích

~> Trong lối tưởng tưởng phong phú, tập trung trí lực huy động vốn kiến thức của đa ngành nghề đấu vật, quân sự, đá bóng kết hợp nheieuf động từ mạnh làm cho trang viết sinh động hấp dẫn.Thác đá sông đà nhưng binh đoàn vây trận đầy sinh động như sẵn sàng hung tợn, gào thét thể hiện sự cuồng nộ, đấu với con người nhỏ bé

~> Sự kì vĩ của thiên nhiên Tây Bắc, nền cảnh cho con nguwoif lao động bình dị àm lớn lao phi thường

b. Tính cách trữ tình

- Tác giả liên tưởng vẻ đẹp của sông Đà khi từ trên máy bay nhìn xuống,mềm mại duyên dáng như mái tóc ngừi con gái kiều diễm.Vẻ đẹp ấy lung linh huyền ảo,lúc ẩn lúc hiện giữa xương khói mây trời Tây Bắc.Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây bắc bung nwor hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi mèo đốt nương xuân

- Màu sắc nước sông Đà thay đổi theo mùa.mùa xuân dòng xanh ngữa.Sông Đà hóa rượu đầy độc dáo, ít có dòng sông nào lại đỏ mặt mỗi độ thu về.hình ảnh liên tưởng của Nguyễn Tuân vừa gần gũi gợi cảm vừa độc đáo đến không ngờ.Con sông Đà thơ mộng trữ tình nhưng cũng rất đỗi gần gũi thân quen

- Sông Đà được khẳng định không phải Hắc giang như cách gọi lếu láo của thực dân cho thấy được tinh thần , ý thức ,niềm tự hào tự tôn dân tộc trong tâm hồn người nghệ sĩ tài hoa uyên bác

- Con sông Đà đã đi vào tâm hồn con người, tâm hồn nhà văn với một tình cảm đặc biệt, tha thiết mãnh liệt. Chất thơ Dường cổ điển giản dị tươi sáng của nó dã khiến tác giả dẫn thơ của Lí Bạch mới diễn tả được hết :”Yên hoa Tam Nguyệt há Dương Châu”. Đó là con sông gợi thương gợi nhớ cho con người khi họ đi xa :”Đã có lần tôi nhìn sông Đà như một cố nhân”

- Tác giả gợi tả vẻ đẹp thi vị của một khúc sông lặng lẽ hoang vắng.Hình ảnh một nương ngô với búp non mới nhú, những áng cỏ gianh đẫm sương đêm, vẻ ngơ ngác của con hươu khi nghe tiếng còi tàu tan trong sương đêm

~> Sông Đà bên cánh sự dữ dội hung bạo nàh văn Nguyễn Tuân bằng nét bút tài hoa còn đặc tả vẻ đẹp thơ mộng trữ tình vủa nó.Có chất thơ Đường cổ điển, có chất thơ hồn nhiên mơ mộng như nỗi niềm cổ tích xa xưa, có chất thơ tình tứ của Tản Đà gửi người tình nhân chưa quen biết.Vốn kiến thức văn học,đời sống sâu rộng,ngôn ngữ phong phsu tinh thế tài hoa, mỗi trang viết của Nuyễn Tuân đều để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc

2. Hình tượng người lái đò

- Tên gọi: Tác gải lấy tên gọi của nghề nghiệp để gọi tên nhân vật `> Nhấn mạnh người lái đò là người lao động bình thường, người chèo đò trên sông nước nhưng rất khâm phục. Ông cũng đồng thời là một người nghệ sĩ tài hoa

- Dấu ấn nghề nghiệp in đậm qua các chi tiết về ngoại hình : Tay lêu nghêu nhưu cái sào, chân lcus nào cũng khuỳnh khuỳnh như kẹp chặt cuống lái trong tưởng tượng,mắt như vòi vọi như nhìn về một cái bến xa xăm nào đó

- Nhiều năm làm nghề sông nước người lái đò vẫn luôn vững tay chèo dù tuổi đã cao.Với ông vượt thác leo ghềnh là cách để khẳng định bản thân, nó cũng là tình yêu,sự gắn bó đối với công việc, là cá tính của con người lao động thích đối mặt với thử thách nguy hiểm “ Chèo trên những khúc sông không có thác dễ dại chân dại tay àm buoonf ngủ, nó cũng hết cả đậm đà của người nhà đò”

- Hành trình vượt thác của người lái đò là phá trận đồ bát quái giành lấy sự sống từ tay thác. Đó là trận đánh gay go quyết liệt mà trận địa đã được bố trí sẵn.Người lái đò với con thuyền nhỏ bé như đối lập haonf toàn với sự dữ dội hung bạo của sóng nước thác đá sông Đà

- Mặc dù bị thương người lái đò vẫn bình tĩnh,hai chân kẹp chặt cuống lái, ông đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá và luôn thay đổi chiến thuật ở mỗi vòng vây.Đứa thì ông tránh và rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn chặt đôi ra để mở đường tiến vừa bình tĩnh chủ động vừa thông minh táo bạo.Người lái đò như đang làm xiếc trên dòng sông

~> Người lái đò hành động dũng cảm như viên tướng dày dặn kinh nghiệm nơi trận mạc, vừa là người nghệ sĩ tài hoa

+ Ông đò là người nghệ sĩ tài hoa theo cái nhìn của Nguyễn Tuân: Chỉ bàn về cá dầm xanh, anh vũ mà không hề kể cả khoe ngợi chiến tích về cuộc vượt thác hiểm trở. Cái phi thường hóa bình thường làm nên phẩm chất cao đẹp. Đó là thứ vàng mười đã qua thử lửa của núi rừng Tây Bắc ,chất chiến sĩ anh dũng hào trong chất tài hoa làm nên phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân

 

[p3nh0ctapy3u]

Mình chả hỉu gì cả.Chán òm

Chào em .Rất cảm ơn sự góp ý của em .Tuy nhiên đây là topic dành cho học sinh cuối cấp 3 ôn thi THPT Quốc Gia . Với lứa tuổi của em ,khi chưa đọc một lần những tác phẩm này thì không thể hiểu và cảm nhận được những gì mà tác phẩm mang lại .Chị hi vọng khi góp ý một vấn đề gì thì em nên suy nghĩ trước khi phát ngôn để tránh cái nhìn phiến diện . Có vấn đề gì chúng ta sẽ trao đổi thêm ở tin nhắn ,không trả lời bình luận ở đây để tránh làm loãng pic. Chị cũng sẽ cố gắng hoàn thiện và giúp các bạn dễ hiểu bài hơn chứ không thể như em nói " không hiểu gì " . Chúc em học tập tốt .
Thân .

 

[toilatot]

Chào em .Rất cảm ơn sự góp ý của em .Tuy nhiên đây là topic dành cho học sinh cuối cấp 3 ôn thi THPT Quốc Gia . Với lứa tuổi của em ,khi chưa đọc một lần những tác phẩm này thì không thể hiểu và cảm nhận được những gì mà tác phẩm mang lại .Chị hi vọng khi góp ý một vấn đề gì thì em nên suy nghĩ trước khi phát ngôn để tránh cái nhìn phiến diện . Có vấn đề gì chúng ta sẽ trao đổi thêm ở tin nhắn ,không trả lời bình luận ở đây để tránh làm loãng pic. Chị cũng sẽ cố gắng hoàn thiện và giúp các bạn dễ hiểu bài hơn chứ không thể như em nói " không hiểu gì " . Chúc em học tập tốt .
Thân .

chị nên có phần khái quát trên đã theo kiểu sơ đồ văn đó

 

[p3nh0ctapy3u]

chị nên có phần khái quát trên đã theo kiểu sơ đồ văn đó

Chị đã trả lời góp ý của em rồi nhé . Cảm ơn em . Nhưng để tránh loãng topic , từ giờ nếu bạn nào có ý kiến gì thì gửi tin nhắn qua cho chị nhé.Nếu cứ góp ý và thảo luận ở đây thì các bạn theo dõi bài viết phải tìm bài đọc rất mệt .Mong em hiểu nhé

 

[p3nh0ctapy3u]

Về Người lái đò sông Đà cần nắm chắc

+ Hai tính cách nổi bật của con sông Đà: Tính cách trữ tình và hung bạo

+ Nhân vật ông lái đò với hai nét điển hình : Người nghệ sĩ tài hoa và người lao động trong thời đại mới

+ Phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân qua Người lái đò sông Đà

+ Chất thơ trong Người lái đò sông Đà

Đề bài: Về nhân vật người lái đò , có ý kiến cho rằng: “ Người lái đò là một người nghệ sĩ tài hoa”.có ý kiến khác lại khẳng định:”Người lái đò là một người lao động bình thường”.

Hãy làm sáng tỏ ý kiến trên

● Mở bài:

- Giới thiệu tác gải tác phẩm

+ Tác giả: Mệnh danh là ông vua tùy bút, là nhà văn lớn trong nền văn học Việt Nam hiện đại với phong cách nghệ thuật tài hoa độc đáo chiếm vị trí quán quân ở thể tùy bút

+ Tác phẩm: Được coi là một trong những tác phẩm thành công xuất sắc nhất trong tập tùy bút Sông Đà với khao khát đi tìm chất vàng mười đã được thử lửa của tâm hồn con người vùng Tây Bắc. Nguyễn Tuân đã viết nên bài ca ca ngợi cuộc sống con người thiên nhiên Tây Bắc với nhiều nét độc đáo mới lạ

- Giới thiệu ý kiến

● Thân bài

1. Giải thích nhận định ( Thế Anh)

- Nghệ sĩ tài hoa: Những người có rung động, tâm hồn mãnh liệt trước mọi vui buồn của đời sống và có khả năng thể hiện những rung động ấy bằng những phương tiện nghệ thuật đặc thù

- Người lái đò là một nghệ sĩ tài hoa: Là người đạt tới trình độ điêu luyện trong nghề , có đời sống tâm hồn đậm chất nghệ sĩ

- Người lái đò là người lao động bình thường: Người lao động thầm lặng,vô danh, không tên tuổi như bao người lao động bình dị khác trong công cuộc xây dựng phát triển đất nước

~> Đánh giá: Hai ý kiến tưởng chừng trái chiều nhau nhưng lại bổ sung cho nhau làm hoàn thiện chân dung , vẻ đẹp nhân cách của người lái đò

2. Chứng minh

- Người lái đò là một nghệ sĩ tài hoa

+ Ông lái đò có tính chất phóng khoáng, thích đối mặt với thử thách, mạo hiểm, gian nguy

+ Là người điêu luyện trong nghề nghiệp: Nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, hiểu quy luật của dòng nước ở từng thời điểm, đóng đinh vào trí nhớ của mình từng con thác, xoáy nước, luồng sinh tử

+ Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của một tay lái “ra hoa” thể hiện rõ qua cuộc thủy chiến trên sông Đà

- Người lái đò là một người lao động bình thường

+ Sinh ra bên đò sông Đà, gắn bó với nghề sông nước suốt cả cuộc đời như bao người lái đò thầm lặng khác nơi thượng nguồn sông Đà

+ Có đời sống tâm hồn giản dị: Không nói nhieuf về những chiến công, dù đi đâu cũng nhớ về ruộng nương bản mường

- Việc kết hợp ngôn ngữ phong phú, sáng tạo, tài hoa kết hợp tả nhuần nhuyễn, nghệ thuật khắc họa nhân vật độc đáo sáng tạo,so sánh, nhân hóa liên tưởng độc đáo kết hợp tri thức nhiều ngành nghề đã góp phần miêu tả cuộc chiến hào hùng, khẳng định vẻ đẹp tâm hồn nhân vật bình thường hoá phi thường

● Kết bài:

- Khẳng định người lái đò là người nghệ sĩ tài hoa trên sông nước thời cũng là người lao động bình dị

- Khẳng định hai ý kiến không đối lập nhau mà bổ sung đem đến một cái nhìn toàn diện về nhân vật, thể hiện rõ nét tài hoa uyên bác trong phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân

 

[p3nh0ctapy3u]

Ai đã đặt tên cho dòng sông ( Hoàng Phủ Ngọc Tường)
​

▲ Tìm hiểu thấu đáo các câu hỏi có trong sách giáo khoa nhằm tiếp cận văn bản

1. Sông Hương vùng thượng lưu được tác giả miêu tả như thế nào? Những hình ảnh,chi tiết, những liên tưởng và thủ pháp nghệ thuật nào cho thấy nét riêng trong bút kí của tác giả

- Sông Hương vùng thượng nguồn đầy hoang dại, phóng khoáng, mạnh mẽ, trẻ trung nhưng cũng rất đằm thắm, dịu dàng say đắm

+ Là bản trường ca của rừng già: rầm rộ , mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn và cũng có lúc trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi hoa đỗ quyên rừng

~> Sử dụng những từ ngữ tạo hình gợi tả chính xác đặc điểm sông Hương vùng thượng lưu với vẻ đẹp vừa hùng vĩ vừa say đắm lòng người

+ Sông Hương như một cô gái Digan phóng khoáng và man dại

~> So sánh,nhân hóa con sông Hương thành sinh thể sống động, có bản lĩnh, tâm hồn tự do trong sáng

- Ngòi bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường với ngôn ngữ trong sáng,uyển chuyển giàu hình ảnh giàu chất thơ, sử dụng nhiều phép tu từ so sánh , nhân hóa, liệt kê, ẩn dụ….soi bóng cho tâm hồn yêu xứ Huế da diết tạo nên hình ảnh con sông Hương sống động như có linh hồn riêng , hấp dẫn lôi cuốn độc giả

2. Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố bộc lộ những phẩm chất nào trong ngòi bút của tác giả? Hiệu quả thẩm mĩ của lối viết đó

- Sông Hương chảy về đồng bằng và ngoại vi thành phố được liên tưởng như người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại chờ người tình đánh thức ~> Hình ảnh gợi nét đẹp tình tứ gợi cảm và quyến rũ

- Kiến thức địa lí kết hợp với ngôn từ giàu chất tạo hình giúp tác giả miêu tả tỉ mỉ con sông Hương qua những khúc quanh, lưu vực của nó.Dòng sông trở nên mềm mại như tấm lụa

~> Nét bút của nhà văn vẽ nên dòng sông mềm mại duyên dáng, thướt tha yêu kiều

- Màu sắc sông như thay ba sắc áo trong ngày “sớm xanh trưa vàng chiều tím”, những mảng phản quang màu trời khiến dòng sông trở nên hấp dẫn lạ kì

- Khi chảy qua những rừng thông u tịch, nơi có lăng tẩm các vị vua chúa thời trước, dòng sông mang vẻ đẹp trầm mặc như triết lí như cổ thi

~> Kiến thức về văn hóa, lịch sử khiến dòng sông như một con người trầm tĩnh hiểu biết rất đỗi sâu xa

3. Sông Hương khi chảy vào thành phố Huế có nét đặc trưng gì? Phát hiện của tác giả về nét riêng biệt của dòng sông cho thấy những điều gì trong tình cảm của tác giả với xứ Huế và dòng sông?

- Nếu ở trên cảm nhận sức sống hoang dại manh mẽ, nét dịu dàng , vẻ đẹp trầm mặc của dòng sông thì giờ đây con sông Hương được nhìn nhận khi mang màu sắc tâm trạng, nó từng nhớ thương mong đợi nên khi gặp thành phố Huế, sông Hương như đến được với điểm hẹn tình yêu. Nó “tươi vui” hẳn lên giữa những miền bãi xanh biếc của vùng ngoại ô kim long. Đó là niềm vui sướng hạnh phúc mà khó có thể ngòi bút nào diễn tả hết được

- Hình ảnh dòng sông cũng trở nên quyến rũ hơn hẳn qua những hình ảnh liên tưởng so sánh ấn tượng,bất ngờ “ chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời nhỏ nhắn như những vành trăng non”, sông Hương “ uốn một cánh cung rất nhẹ sang cồn Hến”, đường con ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng “ không nói ra của tình yêu

- Qua thành phố sông Hương trôi thật chậm, cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ yên tĩnh. Tác giả đã so sánh với dòng chảy tốc hành của con sông Nê va để thấy quý hơn điệu chảy của dòng sông khi ngang qua thành phố.nó như một điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế mộng mơ.

~> Kiến thức âm nhạc, hội họa được tác giả huy động để diễn tả một cách sinh động trạng thái của sông Hương

~> Cái nhìn đắm say của một trái tim đa tình cho thấy tác giả có tình yêu tha thiết, gắn bó máu thịt với xứ Huế thì mới có thể cảm nhận trữ tình sâu sắc đến như vậy

4. Tác giả đã tô đậm những phẩm chất gì của sông Hương trong lịch sử và thơ ca? Phân tích cách nhìn độc đáo mang tính phát hiện của tác giả?

- dòng sông Hương đã chảy qua suốt chiều dài các cuộc chiến tranh chống xâm lược, nó như một chứng nhân lịch sử chứng kiến bao chiến thắng oai hùng, bao đau thương mất mát

- Dòng sông Hương cũng chính là dòng sông thi ca không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ.Mỗi nhà thơ đều có một khám phá riêng về nó: Tản Đà, Cao bá Quát, Bà Huyện thanh Quan, Tố Hữu…..

- Sông Hương cũng chính là dòng chảy âm nhạc, những bản nhạc Nhã nhạc cung đình Huế, câu hò trên dòng sông Hương chỉ thực sự là văn hóa xứ Huế.

- Kết thúc bài viết, tác giả nói về cái tên của dòng sông nhấn mạnh bằng huyền thoại mĩ lệ đem đến cho tác phẩm màu sắc lãng mạn
~> Khát vọng con người ở đây muốn đem cái đẹp, tiếng thơm để xây đắp lịch sử văn hoá quê hương mình, đó còn là lòng biết ơn sâu sắc với những con người đã khai phá vùng đất này

5. Qua đoạn trích, anh ( chị) có nhận xét gì về nét riêng trong văn phong của tác giả

- Tình yêu tha thiết, gắn bó sâu nặng với sông Hương, xứ Huế

- Giàu cảm xúc, cẩn trọng trong quá trình tìm kiếm, phát hiện

- Cái tôi tài hoa uyên bác với vốn kiến thức triết học, địa lí, lịch sử,văn hóa

- Sự kết hợp uyển chuyển, hài hoà giữa cảm xúc và trí tuệ

 

[p3nh0ctapy3u]

▲ Nắm chắc trọng tâm kiến thức – Tiếp cận văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Hoàng Phủ Ngọc Tường là người con của xứ Huế

- Ông là một trong những nhà văn chuyên viết về bút kí

- Văn phong: Kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, nghị luận sắc bén với tư duy đa chiều

- Lối hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa

2. Tác phẩm

- Thể loại : Bút kí ( thiên về ghi chép thể hiện tình cảm, cảm xúc người viết, là thể trung gian giữa kí sự và tùy bút)

- Hoàn cảnh ra đời: Viết tại Huế ngày 4/1/1981

- Nội dung và nghệ thuật:

+ Nội dung: Miêu tả về vẻ đẹp hình tượng sông Hương từ nhiều góc độ thiên nhiê, văn hóa, lịch sử, nghệ thuật

+ Nghệ thuật: Mang đậm phong cách nghệ thuật Hoàng Phủ Ngọc Tường

- Vị trí ddoanj trích: Là phần đầu bài kí dài về sông Hương thơ mộng

- Bố cục đoạn trích:

+ Phần 1: Từ đầu….Kim Phụng ~> Vẻ đẹp sông Hương ở thượng nguồn

+ Phần 2: Tiếp…..xứ sở ~> Sông Hương trong mối quan hệ với kinh thành Huế

+ Phần 3: Còn lại ~> Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử- cuộc dời- thơ ca

- Ý nghĩa nhan đề:

+ Mang ý nghĩa hỏi: Chính nội dung bài kí là câu trả lời ca ngợ vẻ đẹp,chất thơ của dòng sông

+ Mang ý nghĩa biểu cảm: Tình cảm,cảm xúc của cái tôi tài hoa , là cái cớ tác gải đi vào miêu tả vẻ đẹp dòng sông gắn liền với mảnh đất cố đô cổ kính tươi đẹp, tình cảm ngưỡng mộ, ngỡ ngàng, thái độ trân trọng ngợi ca của tác giả

- Chủ đề: Vẻ đẹp thiên nhiên phong phú, đa dạng, huyền ảo đầy chất thơ như đời sống, tâm hồn con người xứ Huế qua hình tượng sông Hương được diễn tả trong thể loại bút kí với cây bút tài hoa uyên bác

II. Tìm hiểu tác phẩm

1. Vẻ đẹp hình tượng sông Hương

a. Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên

♫ Sông Hương ở thượng nguồn

- Khi qua dãy Trường Sơn hùng vĩ

+ Là một bản trường ca của rừng già với nhiều cung bậc rầm rộ,mãnh liệt, cuộn xoáy, dịu dàng và say đắm

+ Nhân hóa dòng sông như một cô gái Digan phóng khoáng và man dại cho thấy vẻ đẹp sức sống trẻ trung , mãnh liệt

- Khi ra khỏi rừng già

+ Nhân háo dòng sông mang sắc đẹp dịu dàng , trí tuệ của một người mẹ phù xa của vùng văn háo xứ sở

+ Đóng kín tâm hồn sâu thẳm ở cửa rừng già

~> Vẻ đẹp đầy bí ẩn kì lạ của dòng sông

~> Bằng óc quan sát tinh tế, trí tưởng tượng phong phú sử dụng nghệ thuật so sánh, nhân hóa tài hoa táo bạo, Hoàng Phủ Ngọc Tường phát hiện, khắc họa vẻ đẹp mạnh mẽ, trẻ trung đầy cá tính của dòng sông

♫ Sông Hương khi xuôi về Châu thổ

- Sông Hương tìm đến thành phố Huế

+ Chuyển dòng một cách liên tục, uốn mình theo những đường cong thật mềm, đó là một cuộc tìm kiếm có ý thức để gặp thành phố

+ Sông Hương trở nên biến ảo vô cùng

○ Qua Tam Thai, Vọng Cảnh, Lựu Bảo mềm như một tấm lụa , như một tấm gương phản chiếu đầy màu sắc “ sớm xanh trưa vàng chiều tím “

○ Qua vùng rừng thông u tịch, lăng tẩm của vua chúa nhà Nguyễn mang vẻ đẹp trầm mặc, cổ kín trong triết lí, như cổ thi

○ Qua ngoại ô Kim Long sông Hương vui tươi hẳn lên

~> Sông Hương qua cái nhìn đầy lãng mạn của tác giả như cô gái dịu dàng mơ mộng đang tìm kiếm thành phố tình yêu theo tiếng gọi vang vọng của trái tim

+ Nghệ thuật so sánh cân đối, hài hòa đậm chất thơ với sự tượng tượng thú vị , nhà văn khắc họa vẻ đẹp dòng sông hueyenf ảo,lung linh sắc màu

♫ Cuộc gặp gỡ giữa sông Hương và thành phố Huế

- Vẻ đẹp của thành phố Huế

+ Chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời nhỏ nhắn như những vành trăng non

+ Trong tổng thể: Huế vẫn giữ nguyên dạng của một đô thị cổ trải dọc hai bên bờ sông

~> Vẻ đẹp trữ tình nên thơ cổ kính của Huế

- Vẻ đẹp sông Hương:

+ Dòng sông mềm hẳn đi như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu ~> Cách so sánh độc đáo trong cái nhìn tình tứ của tác giả

+ So sánh sông Hương với các dòng sông nổi tiếng trên thế giới- nhwungx con sông trở thành biểu tượng văn háo quốc gia nhằm thể hiện niềm tự hào về dòng sông và thành phố Huế

+ Chảy lặng lwof như điệu slow tình cảm dành riêng cho Huê, ngập ngừng như muốn đi , như muốn ở thể hiện sự lưu luyến, bịn rịn của dòn sông với thành phố Huế

+ Sông Hương đẹp bởi trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh vào đêm hội rằm tháng 7

~> Cuộc gặp gỡ giữa sông Hương và Huế được tác giả cảm nhận như cuộc hội ngộ của tình yêu, sông Hương được khám phá, phát hiện từ góc độ tâm trạng.Sông Hương gặp thành phố như đến với điểm hẹn của tình yêu sai hành trình dài trở nên vui tươi và mềm mại.Dòng sông trở nên có linh hồn ,có sự sống như cô gái si tình đang đắm mình trong hạnh phúc tình yêu

♫ Khi tạm biệt Huế

- Sự lưu luyến bịn rịn như đôi tình nhân trong li biệt gợi mối tình Kim Kiều

- Nghệ thuật

+ Sử dụng những hình ảnh ấn tượng cảm nhận tinh tế, liên tưởng so sánh bất ngờ kì thú vì tình yêu say đắm của tác giả, ngòi bút thăng hoa trong cảm xúc nồng nàn

+ Cảm nhận sông Hương với nhiều góc độ: âm nhạc,hội họa,cái nhìn đắm say của một trái tim đa tình

b. Vẻ đẹp văn hóa của dòng sông

♫ Dòng sông âm nhạc

- Sông Hương là người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya

- Là nơi sinh thành toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế

- Là nguồn cảm hứng để Nguyễn Du viết lên bản đàn của Thúy Kiều

♫ Dòng sông thi ca

- Dòng sông không bao giờ lặp lại mình trong cảm hứng sáng tác của mỗi người nghệ sĩ

~> sông Hương đem đến nguồn cảm hứng mới mẻ, bất tận cho các thi nhân

♫ Sông Hương gắn với phong tục, con người với vẻ đẹp tâm hồn Huế

- Gắn phong tục màu sắc sông Hương giống màu áo các cô dâu trẻ xứ Huế thời xưa

- Gắn với vẻ đẹp trầm mặc của dòng sông với vẻ đẹp tâm hồn người dân xứ Huế

c. Dòng sông lịch sử

♫ Dòng sông anh hùng

- Từ thời xa xưa : Là dòng sông biên thùy xa xôi của đất nước các vua hùng

- Thời kì Trung Đại:

+ Cuốn dư địa chí- Nguyễn Trái ( sông tên Linh Giang)

+ Gắn liền với người anh hùng Nguyễn Huệ

- Thời chống Pháp

+ Máu của các cuộc khởi nghĩa phong trào Cần Vương

+ Đi vào thời kì cách mạng Tháng Tám với chiến công rung chuyển

- Thời chống Mĩ: chiến dịch Mậu Thân năm 1968

♫ Dòng sông chịu nhiều đau thương,mất mát: Dòng sông sử thi, chứng nhân của lịch sử vừa chứng kiến chiến công vừa chịu nhiều đau thương

2. Cái tôi tác giả

- Là người có tình yêu tha thiết, say đắm đối với sông Hương và xứ Huế

- một cái tôi tài hoa uyên bác, am hiểu tường tận về các lĩnh vực lịch sử, địa lí, văn hóa, nghệ thuật

- Giàu cảm xúc, cẩn trọng trong quá trình tìm kiếm, phát hiện

 

[p3nh0ctapy3u]

Về nghị luận văn học liên quan đến tác phẩm các bạn có thể xem thêm tại links sau :
https://diendan.hocmai.vn/threads/nghi-luan-van-hoc-on-thi-thpt-qg.643296/#post-3259220