bù nhìn là Khải Định, Đồng Khánh và Bảo Đại. Ông vua kháng chiến là Hàm Nghi, Thành Thái và Duy Tân; tay sai của Pháp là Hiệp Hòa, Kiến Phúc và Dục Đức (ông vua 3 ngày). Riêng Tự Đức thì lúc đầu là kháng chiến, về sau thì đầu hàng từ từ qua các hiệp ước bán nước 1862, 1883 và 1884