Em hãy viết cảm nhận của mình về vẻ đẹp nhân vật Phương Định trong đoạn trích “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê (SGK Ngữ văn 9 - Tập 2).
a) Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nhân vật được phân tích (Phương Định) - Lê Minh Khuê thuộc thế hệ nhà văn trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Bà cũng như nhiều nhà văn đương thời hướng ngòi bút vào đề tài chiến tranh, phản ánh cuộc chiến đấu vô cùng oanh liệt của dân tộc trong những năm 70 của thế kỉ XX, đặc biệt là cuộc chiến đấu của bộ đội, thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại. - Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi là tác phẩm đầu tay của nữ nhà văn được viết năm 1971, truyện viết về đời sống chiến đấu của tổ trinh sát mặt được trong đó nổi bật lên gương mặt tiêu biểu cho nữ thanh niên xung phong thời ấy là Phương Định, nhân vật đã để lại nhiều dấu ấn trong lòng độc giả
. b) Thân bài
* Vẻ đẹp ngoại hình của nhân vật
- Phương Định là một cô gái trẻ trung, xinh đẹp: Cũng như các cô gái mới lơn, Phương Định là người nhạy cảm và luôn quan tâm đến hình thức của mình. Chị tự đánh giá: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc hơi dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các lái xe bảo: Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!” - Vẻ đẹp của Phương Định đã hấp dẫn bao chàng trai: “Không hiểu sao các anh pháo thủ và lái xe hay hỏi thăm tôi. Hỏi thăm hoặc viết những thư dài gửi đường dây, làm như ở cách xa nhau hàng nghìn cây số, mặc dù có thể chào nhau hằng ngày”. Điều đó làm chị thấy vui và tự hào, nhưng chị chưa dành riêng tình cảm cho một ai. Chị chỉ thấy thêm yêu quý họ, vì “Những người đẹp nhất, thông mình nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao trên mũ”. Chứng tỏ Phương Định là một cô gái hồn nhiên, vô tư, trong sáng, sống kín đáo, có lí tưởng, biết đặt nhiệm vụ chung lên tình cảm cá nhân, sống hòa mình cùng đồng đội.
* Vẻ đẹp tính cach
- Phương Định không chỉ có ngoại hình xinh đẹp mà chị còn có một tâm hồn đẹp - một tâm hồn mộng mơ, trong sáng, hồn nhiên, yêu đời, lạc quan trước những khó khăn, hiểm nguy. + Phương Định rất thích hát, chị đem cả lòng say mê ca hát từ nhà đi vào trận địa Trường Sơn. Chị thích hát những hành khúc bộ đội, những bài dân ca quan họ, dân ca Ý và cả Ca-chiu-sa của Hồng quân Liên Xô. Say mê đến nỗi chỉ cần thuộc nhạc thôi là chị có thể bịa ra lời mà hát. Hát lúc rảnh rỗi chưa đủ, hát cả trước khi bước vào trận đánh, bình thản như chẳng có thần chết nào đe dọa. Tiếng hát của chị cũng như của đồng đội trên cao điểm này thực sự là tiếng hát át tiếng bom, át đau thương, gian khổ, mất mát, hi sinh. Hát cho tâm hồn cất cánh vượt lên tất cả để sống, chiến đấu và chiến 1 thắng. Đó là tiếng hát lạc quan, yêu đời, cao đẹp của Phương Định và nữ thanh niên xung phong thời đánh Mĩ.
Nét mộng mơ, hồn nhiên, trong sáng, yêu đời của Phương Định được thể hiện nổi bật ở đoạn cuối, khi trận đánh khốc liệt vừa đi qua, cơn mưa đá đột ngột ào tới, ngắn ngủi, nhanh như một tia chớp nhưng đủ để chị và đồng đội thưởng thức một cảm giác lạ, sung sướng đến mát rượi tâm hồn, xóa đi cảm giác nóng bỏng của trận địa phủ đầy cái chết, làm bung nở trong tâm hồn chị biết bao niềm vui, bao kỉ niệm thời thơ trẻ. Chị nhớ về mẹ, về góc phố, ngôi nhà, những con đường, những ngọn đèn, những ngôi sao to trên bầu trời thành phố. Ôi! Quê hương - hai tiếng ngọt ngào thân thương. Cuộc chiến đấu giành độc lập, tự do này cũng từ tiếng gọi của quê hương tha thiết ấy. “Bỗng chốc, sau con mưa đá, chúng xoáy mạnh như sóng trong tâm trí” chị, đội lên lòng khao khát hòa bình.
+ Vẻ đẹp tâm hồn của Phương Định còn thể hiện ở tình yêu thương đồng chí, đồng đội. Cũng giống như hai người đồng đội trong tổ trinh sát, Phương Định yêu mến những người đồng chí trong tổ và cả đơn vị mình. Đặc biệt chị dành tình yêu và niềm cảm phục cho tất cả những người chiến sĩ hằng đêm chị vẫn gặp trên trọng điểm của con đường vào mặt trận. Chị đã lo lắng, sốt ruột khi đồng đội lên cao điểm chưa về. Chị yêu thương gắn bó với bạn bè nên có những nhận xét tốt đẹp về họ. NhO có vẻ đẹp dễ thương “nhẹ, mát như một que kem trắng”. Chị Thao có nhiều sở thích, dũng cảm, kiên cường. Lời kể về đồng đội của chị thật thân thương, trìu mến và hiểu họ một cách sâu sắc. - Tâm hồn đẹp song ý chí và lòng quả cảm trong chiến đấu của Phương Định còn đẹp đẽ hơn nhiều.
Phương Định là một chiến sĩ phá bom dũng cảm kiên cường. Nói đến người Hà Nội những năm tháng ấy, người ta thường nghĩ đến nét hào hao, thanh nhã và nhất là con gái thì yểu điệu thục nữ, nhưng Phương Định cũng như bao thanh niên Hà Nội ngày ấy, sẵn sàng gác bút để cầm súng cùng dân tộc bước vào cuộc trường chinh: “ Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước “ (Tố Hữu). Phương định vào tuyến lửa, sống cùng đồng đội trên mảnh đất lúc nào cũng nóng bỏng, run lên như cơn sốt bởi bom Mĩ giội xuống hàng ngày. Chị cùng đồng đội của mình làm nhiệm vụ phá bom, san lấp, đảm bảo thông tuyến cho bộ đội. Một công việc nguy hiểm, thần chết có thể cướp đi sự sống bất kì lúc nào. Song Phương Định không chịu thua kém chị em, luôn hành động chuẩn xác, thành thục, bình tĩnh và dũng cảm
+ Mỗi ngày chị phải phá tới năm quả bom, ít là ba. Mỗi lần phá bom là một cảm giác khác nhau. Lúc đầu chị cũng thấy căng thẳng, hồi hộp, thần kinh căng như dây chão, tim đập bất thình lình, chân chạy mà biết khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể bây giờ hoặc chốc nữa, nhất định sẽ nổ và thần chết có thể viếng thăm bất cứ lúc nào… Mỗi lúc căng thẳng như thế, Phương Định lại có cảm giác như có ánh mắt của các anh cao xạ ở trên kia đang dõi theo từng động tác, cử chỉ để rồi lòng dũng cảm của chị như được khích lệ, như được truyền thêm một tinh thần, một sức mạnh mãnh liệt trước những trái bom lì lợm có sức công phá thật khủng khiếp. Chị kể: “ Tôi 2 đến gần quả bom. Cảm giác thấy có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước đi”. Cảm giác ấy khiến tinh thần của Phương Định trở nên sắc nhọn: “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bơm. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi: Tôi rùng mình và bống nhận thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Thế rồi đặt thuốc, châm ngòi rồi chạy tìm chỗ nấp, nín thở lắng nghe, chờ đợi một tiếng nổ rung trời, chuyển đất, váng óc và rất nguy hiểm khi mảnh bom có thể văng tới. Chỉ đọc và tưởng tượng lại cảnh ấy - ngày ấy, có lẽ người đọc tôi luyện nên lớp người anh hùng như Phương Định, tiêu biểu cho hàng vạn nẽ thanh niên xung phong thời chống Mĩ.
Nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn
- Phương Định- nhân vật xưng tôi - người kể chuyện. Lựa chọn cách trần thuật ấy là có chủ định của nhà văn. Mọi hình ảnh, sự kiện, nhân vật… nơi trọng điểm ác liệt này đều được tái hiện từ cái nhìn và thái độ của chính người trong cuộc. Nhà văn có điều kiện đi vào thế giới nội tâm, bộc lộ những tâm tư, nghĩ suy thầm kín trong nhân vật. Lựa chọn ngôi kể như thế cũng tạo thuận lợi cho mạch truyện được triển khai theo dòng tâm trạng của nhân vật kể, không theo mạch tuyến tính thời gian - sự kiện mà đan xen giữa hiện tại và hồi tưởng quá khứ. Có thể coi đó là kiểu cốt truyện tâm lí. Vì thế, ngôn ngữ, giọng điệu cũng phù hợp với nhân vật.
- Có lẽ Lê Minh Khuê từng là chiến sĩ thanh niên xung phong Trường Sơn nên bà không mấy khó khăn để nhập thân vào nhân vật, sống đời sống của nhân vật hay cũng chính từ đời sống thực của mình để miêu tả thật sinh động, chân thực đời sống, tâm lí nhân vật, làm hiện lên trước mắt người đọc một Phương Định với thế giới nội tâm phong phú, trong sáng. Nữ nhà văn cũng như các tác giả cùng thời, có cách nhìn và cách thể hiện con người trong chiến tranh thiên về cái tốt đẹp, trong sáng, anh hùng, cao cả. Cái bi chỉ là điểm xuyết, thoáng qua. Nhưng truyện của Lê Minh Khuê không rơi vào tình trạng đơn giản, công thức, dễ dãi mà vẫn miêu tả được đời sống nội tâm nhân vật với những nét tâm lí cụ thể, rất đời. Có thể nói đây là một truyện ngắn hay, mang hơi thở, tinh thần của một thời đáng nhớ- một thời oanh liệt của dân tộc, trong đó có vai trò to lớn của nữ thanh niên xung phong Trường Sơn.
c) Kết bài
- Chiến tranh đã lùi vào dĩ vãng nhưng hình ảnh những nữ thanh niên xung phong - một trong những lực lượng nòng cốt của cuộc chiến đấu vĩ đại của dân tộc đã cùng với con đường huyền thoại Trường Sơn mãi mãi in dấu son đỏ thắm bằng máu vào trang sử hào hùng của dân tộc. - Nhớ đến họ, không chỉ người Việt Nam tự hào, biết ơn, yêu mến, kính phục mà cả thế giới cũng kính phục họ. Bởi họ là tâm hồn, tinh thần dân tộc Việt Nam trong suốt các cuộc trường chinh bảo vệ Tổ quốc. Trong thời đại hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, tinh thần ấy vẫn được lớp thanh niên yêu nước tiếp nối và phát huy, giành được nhiều thành tựu rực rỡ trong công cuộc xây dựng đất nước.
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
