Sử Vài nét về James II - vị vua bị phế truất thời hậu Cách mạng tư sản Anh thế kỷ XVII

Thái Minh Quân

Cựu Cố vấn Lịch sử | Cựu Chủ nhiệm CLB Lịch sử
Thành viên
29 Tháng mười 2018
3,304
4,365
561
TP Hồ Chí Minh
THCS Nguyễn Hiền
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!

ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.

1. Tiểu sử:
James là con trai thứ hai còn sống của vua Anh Charles I với vương hậu Marie Henrietta của Pháp (sau anh trai là Charles), sinh năm 1633 khi vua cha còn đang trị vì trong tình hình nước Anh sôi sục cách mạng. Ông nhận tước Đại đô đốc khi còn rất bé.
Sau khi cha mình qua đời trong cuộc cách mạng tư sản Anh năm 1649, triều đình London bèn đưa anh của ông lên ngôi hiệu là Charles II. Nhưng trước ảnh hưởng to lớn của nền Cộng hòa Anh do Cromwell lãnh đạo, quân đội của vua Anh bị giải tán và Charles II cùng em trai James phải lưu vong sang Pháp để nương tựa vua Pháp là Louis XIV còn trẻ tuổi. Trong thời gian lưu vong ở Pháp, James rất giỏi về chiến trận; nhưng ông lại xung đột với anh trai vì Charles II âm mưu dựa vào Tây Ban Nha để khôi phục vương vị, thiên hướng xuôi về Công giáo của mẹ mình trước kia.
Sau khi Charles II phục hồi ngôi vua năm 1660, James bí mật kết hôn với Anne Hyde và có đến 8 đứa con, trong đó chỉ có hai người sống được đến tuổi trưởng thành là Mary và Anne. James sau đó được anh trai giao cho cai quản một số thuộc địa ở Bắc Mĩ - đến năm 1664 thì Charles II lập Tân Hà Lan là New York để vinh danh em trai. Năm 1666, James lãnh đạo quân dân dập tắt thành công vụ hỏa hoạn ở kinh đô. Năm 1668, James cải theo đạo Công giáo và cưới một công chúa là Mary xứ Modena. Nhưng cuộc hôn nhân này không diễn ra công khai, vì người dân Anh chỉ xem vị Công nương mới của xứ York là một gián điệp của Giáo hoàng Clêmentê X.
Về sau, có lẽ là sợ nhân dân và đại quý tộc mới Anh phản đối nên James miễn cưỡng để gả con gái là Mary cho một tín đồ Kháng Cách là William xứ Orange (cũng là cháu trai của James). James ưng thuận sau khi vua anh Charles II và William đồng tình về cuộc hôn nhân này. Thế nhưng, nỗi sợ của quần chúng, triều đình London về một tiềm năng có một ông vua Anh theo Công giáo vẫn còn đó, sự sợ hãi lại còn gia tăng do vua Charles II và Hoàng hậu Catherine xứ Braganza không thể sinh con. Tại triều đình và Quốc hội, các âm mưu loại trừ James được đưa ra, nhưng cuối cùng bị phá vỡ. Làn sóng buộc tội chống lại James cuối cùng cũng qua đi, nhưng quan hệ giữa James với nhiều thành viên Quốc hội Anh bao gồm Bá Tước xứ Danby Thomas Osborne (vốn là đồng minh cũ của James) mãi mãi xấu đi và điều này còn trở thành một nhân tố lớn gây khó khăn cho James

2. Lên ngôi Quốc vương
Vua Charles II qua đời vào năm 1685 sau khi cải theo Công giáo trong lúc hấp hối mà không có người con hợp pháp nào. Em trai là thân vương James chính thức lên ngôi, hiệu James II. Vừa lên ngôi, James II dập tắt hai cuộc nổi dậy của quý tộc và cho xử tử hơn 250 người liên quan.
Bắt chước cha mình, James II bắt đầu củng cố quyền chuyên chế của nhà Stuart nước Anh: lập quân đội thường trực bảo vệ hoàng cung; sử dụng đặc quyền của nhà vua (Royal Prerogative) để cho phép những người theo Công giáo chỉ huy nhiều Trung đoàn Bộ binh mà không cần phải tuyên thệ theo như yêu cầu của luật Khảo sát; chủ trương xóa bỏ Hình Luật (Penal Law) tại cả ba Vương quốc của ông, nhưng không có phép những người bất đồng được quyền cầu xin vua cứu vãn khỏi Hình Luật; tuyên bố rằng Kháng Cách là một tà giáo và ông không hứa là sẽ không định kiến một tà giáo.
Ông ta hết sức tâng bốc Công giáo: phong cho các tín đồ Công giáo La Mã những chức vụ cao nhất trong các Vương quốc của ông, và tiếp kiến vị Sứ thần của Tòa Thánh là Ferdinando d'Adda tại cung đình Anh Quốc - vị sứ giả đầu tiên từ Roma tới Luân Đôn kể từ thời kỳ trị vì của Nữ hoàng Mary I; ban hành Tuyên ngôn Đặc ân (Declaration of Indulgence) năm 1687, còn gọi là Tuyên ngôn Tự do Đức tin (Declaration for Liberty of Conscience), theo đó ông sử dụng đặc quyền của mình để phủ nhận hiệu lực của các bộ luật trừng trị các tín đồ Công giáo và những người bất đồng theo Kháng Cách. Vào năm 1688, James ra lệnh cho tất cả các linh mục Anh giáo phải đọc bản Tuyên ngôn trước giáo dân nhà thờ của mình. Việc này càng làm các Giám mục Anh giáo trở nên xa cách với người đứng đầu Giáo hội. James còn gây nên những phản ứng chống ông mạnh hơn khi ông tìm cách giảm bớt sự độc quyền của Anh giáo trong giáo dục. Ở Đại học Oxford, James làm mất lòng các tín đồ Anh giáo khi ông cho phép các tín đồ Công giáo giữ các chức vụ quan trọng trong hai trường lớn nhất của Oxford là Christ Church và University College. Ngoài ra, James còn tìm cách buộc những Ủy viên Kháng cách của Đại học Magdalen College (cũng thuộc Oxford) phải bầu Anthony Farmer, một người có nhiều tai tiếng và được xem là một tín đồ Công giáo bí mật, làm giám đốc khi mà vị giám đốc đương quyền qua đời. Vào năm 1687, nhà vua chuẩn bị đưa những người ủng hộ ông vào Quốc hội, để Quốc hội có thể xóa bỏ Luật Khảo sát và Hình Luật. Những người Anh ly khai khỏi Giáo hội Anh giáo thuyết phục vua James II bằng cách khẳng định rằng họ ủng hộ ông và ông có thể khỏi cần phải lệ thuộc vào các tín đồ Anh giáo và phái Tory. James mở một cuộc thanh trừng toàn diện nhắm vào các quan lại dưới quyền chống lại kế hoạch của ông, bổ nhiệm các khâm sai (lords-lieutenant) mới và tổ chức lại các hội đồng chính quyền các thành thị và các phường hội.

3. "Cách mạng Vinh quang" 1688
Khi James đòi tổng tuyển cử và âm mưu của nhà vua muốn giữ nguyên chính quyền chuyên chế qua việc hoàng hậu mới sinh được Thái tử James còn rất bé, các quý tộc Kháng Cách (Tin lành) quyết tâm chống lại quốc vương bằng cách mời con rể nhà vua là Vương công xứ Orange mang quân đến Anh Quốc. Về phần mình thì nghe tin con rể chuẩn bị đánh mình, vua James II khước từ quân Pháp cứu viện mà không chống cự, chạy trốn rồi bị bắt, phải lưu vong sang Pháp.
Ở Pháp, James lại kéo quân sang Ireland để chuẩn bị cướp lại ngôi vua, nhưng bị tân vương Anh đánh bại trong trận đánh tại sông Boyne vào ngày 1 tháng 7 năm 1690. James trở về Pháp và mất ở đó.

Nguồn: tác giả tổng hợp từ nhiều tài liệu cá nhân, trên internet
 
Top Bottom