HIV thuộc nhóm Lentivirus, và giống như mọi virus thuộc typ này, nó tấn công hệ miễn dịch. Lentivirus lại thuộc vào 1 nhóm virus lớn hơn gọi là Retrovirus. Lentivirus có nghĩa là virus chậm cần có nhiều thời gian để gây ra tác dụng có hại cho cơ thể. Nhóm virus này gặp ở nhiều loài động vật khác nhau , như mèo , cừu , ngựa và trâu bò . Tuy nhiên , typ Lentivirus mà ta quan tâm khi nghiên cứu nguồn gốc của HIV là SIV (Simian Immunodeficiency Virus) gây bệnh ở loài khỉ .
HIV là 1 virus có tính thay đổi cao , đột biến dễ dàng . Điều này có nghĩa là ngay trong cơ thể của 1 ngừơi bị nhiễm cũng có nhiều chủng HIV . Dựa trên những điểm tương tự về di truyền, ta có thể phân loại vô số các chủng virus khác nhau đó thành typ , nhóm và phân typ .
Có 2 typ HIV: : HIV-1 và HIV-2. Cả 2 typ đều lây truyền qua quan hệ tình dục , qua đường máu , và từ mẹ sang con. Cả 2 typ này dường như đều gây bệnh cảnh lâm sàng AIDS khá giống nhau , khó phân biệt . Tuy nhiên , HIV-2 không dễ lây như HIV-1 , và thời gian kể từ lúc mới bắt đầu nhiễm cho đến khi xuất hiện bệnh dài hơn trừơng hợp HIV-2 .
Phân nhóm HIV
Trên toàn thế giới , HIV-1 là nhóm gây đại dịch AIDS , và khi nói nhiễm HIV mà không kèm theo typ , tức là đang nói tới HIV-1 .
HIV-2 ít gặp , chủ yếu khu trú tại Tây Phi , ít khi thấy ở nơi khác . HIV-2 có 8 nhóm phụ , từ A đến H .
Nguồn gốc HIV
Hiện nay , HIV được chấp nhận là hậu duệ của SIV bởi vì một số chủng SIV có cấu trúc di truyền rất giống với HIV-1 và HIV-2 .
HIV-2 tương ứng với SIVsm, là 1 chủng của SIV tìm thấy ở loài khỉ mặt xanh (sooty mangabey) , là loài khỉ bản địa vùng tây Phi .
Còn typ HIV-1, có độc lực mạnh hơn , gây đại dịch nhiều hơn . Mãi cho đến năm 1999 , mới xác định được đối tác gần gũi nhất của HIV-1 là SIVcpz, là SIV tìm thấy ở loài tinh tinh ( chimpanzee ) . Tuy nhiên , chủng virus này vẫn còn có một số khác biệt với HIV ở nhiều điểm quan trọng.