thuyết minh về cây hoa mai

P

p3b3o_091098

Hoa Mai, với miền Nam nước Việt, nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới rất thích hợp môi trường cho hoa Mai đơm bông nẩy lộc mỗi dịp Xuân về Tết đến. Khác với miền Bắc, khí hậu có phần nào lạnh hơn, thích hợp cho hoa Đào khoe sắc.

Đào đỏ, mai vàng. Màu đỏ thăm tươi biểu tượng cho sự vui mừng; màu vàng tượng trưng cho sự cao thượng vinh hiển cao sang. Tại nước Việt màu vàng còn tượng trưng cho Vua (thời phong kiến). Màu vàng thuộc hành Thổ trong ngũ hành- Thổ nằm ở vị trí Trung Ương, và màu vàng cũng tượng trưng cho nòi giống Việt. Không ngạc nhiên dân Việt chuộng mai vàng cho ngày đầu năm tại phương Nam.

Nói đến hoa Mai sách vở và trong dân gian chia Mai làm mấy loại:

Khánh khẩu mai: Mai trồng ở vùng núi Khánh Khẩu (Có lẽ ở bên Tàu)

Hà Hoa mai: Cánh mai giống cánh hoa sen ôm tròn vào nhụỵ

Đàn Hương mai: Mai vàng màu sậm, nhiều hoa, hương thơm nồng, nở sớm.

Ban Khấu mai: Cánh hoa cong cong, không nở xòe như các loại khác.

Cẩu Đăng mai: Hoa nhỏ không có hương thơm.

Không biết từ lịch sử nào trong dân gian có những phân chia như vậy về Mai. Tuy nhiên, theo sự thông tục bình thường, người chơi mai, mua mai chỉ chú đến 2 loạị Mai Tứ Quý, nở bốn mùa có năm cánh, bông to, và một loại Mai có mười cánh, bông nhỏ hương thơm.Khi chọn mua một cành mai về trưng trong ba ngày Tết, người mua thường để ý các điểm sau đây:

- Những cành mai có dáng đẹp, với các hình dáng một gốc “lão mai” gốc to, da sần sùi, mọc rong rêu càng tốt, nhánh khẳng khiu và có thể có những hình thể như: Chân quỳ, Hạc bay, Phụng Hoàng…

Ngoài những nét trên, người mua mai còn chú trọng đến sự phân chia các nhánh trên một gốc mai. Nhánh to, nhánh nhỏ, sự sắp xếp các nhánh. Có thể phân chia tên gọi tùy sự phong phú của các tay chơi mai chuyện nghiệp.

Nhìn chung có các điểm cần chú ý khí lực một nhành mai: Các cành phân chia thứ lớp, bông rải đều, nhánh to khỏe, nhánh uyển chuyển, nụ bụ bẫm, lá non vừa nhú.

Ngoài ra những người chơi mai chuyên môn còn phân biệt thêm nhiều thứ phụ khác nữa mà chỉ có các nhà ấy biết mà thôi. Thí dụ như Nhụy Âm Dương, Cành Tứ Quý. Nhụy âm đương là chỉ đạo vợ chồng phu phụ, cành từ quý chỉ bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông… Đặc biệt là các nhà nho học chơi mai rất công phu. Một cành mai nở không đúng vào dịp Tết, mai vừa nở đã rụng, hoặc các nhánh phân bố không hợp cách là xui xẻo cả năm (Người chơi mai tin như vậy).

Nói chung do sự nhân cách hóa mà con người đã đặt vào cây mai khi đem bày trong nhà trong ba ngày Xuân. Phong tục á Đông nói chung, Việt nam nói riêng rất trọng sự tôn ti trật tự, trên dưới trong ngoài thành nề nếp. Và mỗi cuộc chơi đều mang theo nhiều ý nghĩa cao siêu.

Từ những nhu cầu như thế cho nên ngoài những cành mai bình thường bày bán trong các chợ tết, những cành mai này cắt từ những cây mai trong vườn, bó lại bằng lá dừa và mang ra chợ bày bán, cốt mua về cho có hương thơm, có màu vàng trên bàn thờ cho tăng thêm không khí tết.Các chủ nhân các gốc lão mai thường bỏ công ra chăm bón những cành mai rất đạt tiêu chuẩn yêu cầu của các bậc danh nho đòi hỏi. Tất nhiên các gốc mai này giá đáng bạc vạn.

Trồng mai trên đất vườn phải là thứ đất đen, đất thịt nhưng không giữ nước để tránh úng thủy. Mai trồng trên các luống vồng cao, có khoảng cách vừa đủ đề cây tăng trưởng. Mỗi năm vào rằm tháng 10 Âm Lịch phải ngắt hết lá để dồn nhựa cho các nhánh ra hoa. Tuốt lá không đúng ngày sẽ ảnh hưởng đến ngày hoa nở. Khi cắt nhánh đem ra chợ phải đốt gốc. Cách đốt gốc cũng góp một phần không nhỏ vào việc giữ cho hoa nở bền hơn.

Ngoài các loại mai vàng kể trên, tại lục tỉnh còn một loại mai trắng, còn có tên gọi là Nam Mai- Cây Nam Mai chính thực là cây gì? Đó là cây Mù U. “Nhánh mù u con bướm vàng không đậu, vì xa em mà thành điệu nhớ não lòng”. Mù u bông trắng, năm cánh, lá mù u to bản dày kích thước chừng bàn tay người lớn. Thân mu u là thân mộc, mù u có trái tròn không ăn được, hột mù u ép làm dầu thắp đèn, nhiều khói ít sáng.

Cứ mỗi dịp Xuân về bất cứ con người Việt Nam nào, nhắc đến cây Mai là nhắc đến ngày tết cổ truyền dân tộc, nhắc đến bành dày bánh chưng, cây nêu tràng pháo, thịt mỡ dưa hành
 
P

p3b3o_091098

Người ta từng gọi tên của một quốc gia bằng một loài hoa, dù loài hoa đó không là tài sản riêng của đất nước ấy mà hiện diện ở hầu khắp thế giới. Hoa mai ở Việt Nam thì không như thế, dù cái tầm của mai thì dư sức đạt đến điều đó.

Bungari là đất nước hoa hồng, Hà Lan là xứ sở của hoa tuylip, cũng như hoa anh đào được coi là biểu tượng của xứ Phù Tang. Cũng là hoa, là lá, là cỏ cây như bao loài thảo mộc khác, nhưng những loài hoa ấy mang trên mình sứ mệnh của một đất nước, chuyển tải cái hồn của cả dân tộc. Người Nhật từng tôn sùng hoa anh đào là kuni no hana (quốc hoa) cũng với ý nghĩa ấy. Hoa mai ở Việt Nam thì không như thế, dù cái tầm của mai thì dư sức đạt đến điều đó. Ấy là tôi “nghĩ hộ” cho hoa mai vậy, chứ bản thân hoa mai chắc cũng đã hài lòng với các “tước hiệu”: sứ giả của mùa xuân, loài hoa cao quý, kẻ song hành với các nhà thơ... mà bao thế hệ con Rồng, cháu Tiên dành tặng cho mai.

Cũng như hoa đào ngoài Bắc, hoa mai đến với dân Việt Nam mỗi năm chỉ một lần vào dịp xuân về, nhưng sức sống của mai trong lòng người thì không chỉ giới hạn trong vài ba ngày Tết mà trở nên trường cửu. Người ta ngóng trông mai suốt cả năm ròng nên khi cái Tết qua đi, hầu như không ai muốn rời bỏ hoa mai ngay lập tức mà còn cố vương vấn, níu kéo mai ở lại với họ thêm đôi ba bữa nữa. Tôi cũng vậy.

Có lần, một người bạn ngoài Bắc vô thăm Huế, ghé nhà tôi chơi. Tết đã qua được gần một tháng, song trên bàn làm việc, tôi vẫn còn chưng một cành mai, và hoa thì không còn lấy một nụ. Bạn tôi thắc mắc: “Hoa đã rụng hết sao anh chưa vứt bỏ?”. Tôi cười bảo: “Anh có biết hai câu kết trong bài Cáo tật thị chúng của Mãn Giác thiền sư: 'Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận. Ðình tiền tạc dạ nhất chi mai' không? Vẫn biết là thiền sư có ý dạy rằng “đừng có nghĩ xuân tàn thì hoa rụng hết, bởi đêm qua trước sân vẫn có một nhành mai” để nói về cái vòng chu chuyển tất yếu của thiên nhiên và sinh mệnh. Nhưng sao tôi vẫn nghĩ hơi khác một chút. Ðã tàn xuân mà thiền sư trông thấy mai. Ấy mới là sự lạ. Phải chăng có cành mai nở muộn, hay chỉ là lối ẩn dụ của cách nói “xuân rày tiếp nối xuân kia”. Tôi đồ rằng thiền sư đã nhìn thấy sự trường cửu của mùa xuân nơi một cành mai tàn có thực trước chùa mà nói vậy. Cành mai này hẳn là không có hoa rồi, nhưng sư Mãn Giác đã nhận ra thông điệp của mùa xuân kế tiếp, của thế hệ kế tiếp nơi cành mai ấy mà truyền bảo cho đệ tử. Tôi giữ cành mai tàn trong nhà cũng là mong được nhìn thấy sự trường cửu của mùa xuân trong căn phòng của mình vậy”. Bạn tôi đáp: “Người Huế các anh thi vị cuộc sống quá. Dân Bắc chúng tôi, sau Tết là ném ngay cành đào lên chiếc xe rác chạy ngang trước cửa cho nó rảnh nhà. Hơi đâu mà...”. Anh bỏ lửng câu nói, nhưng tôi đoán anh đang cười thầm suy nghĩ có vẻ lẩn thẩn của tôi.

Mà đâu chỉ một mình tôi có lòng với mai. Thử ngẫm mà xem có loài hoa nào được văn chương nước Việt nhắc đến nhiều như hoa mai. Mai đi vào “thơ thiền” của sư Không Lộ thời Lý, có mặt trong “thơ thần” của Nguyễn Trãi thời Lê. Hình ảnh của hoa mai cũng được thi hào Nguyễn Du mượn để tả về nét đẹp quý phái, đoan trang của chị em Thúy Kiều: “Mai cốt cách, tuyết tinh thần. Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười”. Tản Ðà thì dùng hình ảnh “xương mai một nắm hao gầy” để nói lên nỗi niềm của mình trong lời thề non nước. Ngay như Nguyễn Ðình Chiểu, khi đôi mắt của ông không còn nhìn được sắc vàng rực rỡ của mai, thì hình ảnh về loài hoa xuân ông từng yêu quý vẫn được ông ghi lại trong ký ức và được vẽ ra bằng một nét bút tài hoa: “Hữu tình thay ngọn gió đông. Cành mai nở nhụy, lá tòng reo vang”. Và khi muốn nói về cuộc hội ngộ đầy chất thi vị, tao nhã giữa đôi trai tài gái sắc Vân Tiên - Nguyệt Nga, Nguyễn Ðình Chiểu lại mượn hình ảnh của mai để so sánh: “Mai hòa vận điểu, điểu hòa vận mai”. Rồi Thanh Hải, Chế Lan Viên, Lê Văn Thảo ... những văn, thi sĩ thời đánh Mỹ, giữa những đau thương, khốc liệt của chiến tranh vẫn có những vầng thơ, những áng văn đằm thắm, trữ tình viết về hoa mai. Chừng đó thôi cũng nói lên cái địa vị cao quý của hoa mai trong lòng thi nhân Việt Nam.

Song theo thiển ý, có hai câu thơ, tương truyền là của Chu Thần Cao Bá Quát, xứng đáng là những ngôn từ đẹp nhất, trân trọng nhất mà người ta có thể viết ra để xưng tụng hoa mai:


”Thập tải luân giao cầu cổ kiếm

Nhất sinh đê thủ bái mai hoa”.

(Mười năm chu du tìm gươm cổ

Cả đời chỉ cúi lạy hoa mai).


Hoa mai với riêng tôi cũng đầy ắp những nỗi niềm. Trong bước đường phiêu lãng của mình, tôi có nhiều kỷ niệm với mai. Ðó là những ngày tôi là một sinh viên nghèo, không đủ tiền xuôi Nam ăn Tết cùng gia đình, đành ở lại ký túc xá, kiếm cành mai làm bạn, ngồi uống rượu suông, chờ mùa xuân mang thêm cho mình một tuổi. Ðó là những ngày theo chân bè bạn về quê người ăn Tết, ngắm nhìn vườn mai vàng rực như muốn dát vàng lên đồi cát trắng Phong Thu. Ðó là lúc tôi ngồi ngắm trăng nơi vườn mai nở muộn trong Hoàng Thành Huế, rưng lòng trước cái đẹp mờ ảo của đêm nguyên tiêu, mà ngâm ngợi bài Nguyệt mai - một bài cổ thi có trên chiếc dĩa trà sứ men đồ men lam Huế, tôi đã thuộc nằm lòng từ cái ngày đầu tiên theo nghiệp khảo cứu đồ xưa:

“Mai hoa đắc nguyệt cánh thiêm thần

Nguyệt lý mai hoa sắc dũ chân

Quế điện lung linh hoa lộng ảnh

Hoa chi diêu duệ nguyệt xâm nhân

Mê ly nguyệt để hoa xâm ngọc

Tịch mịch hoa gian nguyệt tuyệt trần

Ngã ái mai hoa kiêm ái nguyệt

Nhất mai nhất nguyệt lưỡng giai xuân”

Cũng vì mai, mà tôi từng liều lĩnh dấn thân vào cuộc bút đàm với các bậc cao minh trong làng cổ ngoạn về gốc gác hai câu thơ: “Nghêu ngao vui thú yên hà. Mai là bạn cũ, hạc là người xưa”. Thơ của ai đây? Của Nguyễn Du như người đời từng gán ghép, hay của Ðịnh Viễn Quận Vương, hoàng tử thứ 6 của vua Gia Long, hoặc của Ðông Các đại học sĩ Ðinh Phiên, người đã phụng mệnh vua Gia Long làm phó sứ cho Cần Chánh đại học sĩ Nguyễn Xuân Tình sang Thanh năm 1819, như một giả thuyết đang gây tranh luận.

Song cái kỷ niệm đáng nhớ nhất là khi tôi đứng dưới chân lâu đài Osaka vào ngày 6/3/1998 trong một rừng mai muôn hồng nghìn tía. Hôm ấy, cô Junko Kusaka, một người bạn Nhật, biết tôi thích mai nên rủ tôi đến chân thành Osaka để ngắm hoa. Tôi hào hứng theo chân cô, những tưởng là sẽ được ngắm một rừng mai vàng rực như ở chốn quê nhà sau một cái Tết vắng bóng mai vàng. Tôi hồi hộp bao nhiêu khi thấy hai chữ Mai lâm (Rừng mai) ở lối vào vườn mai, thì càng thất vọng bấy nhiêu khi trước mắt là một rừng đầy mai đỏ và mai trắng mà không một bóng mai vàng. Hóa ra cái tôi thèm muốn, cái tôi nhớ nhung và cái tôi tản mạn nãy giờ là hoàng mai, là mai vàng xứ Huế chứ không phải một thứ mai nào khác.
 
F

fafrforever

[SIZE=2
Theo minh là z` nek:

Đã từ xưa, mỗi khi mùa xuân tươi trẻ về thăm đất Việt, không nhà nào có thể quên lãng bóng dáng một nhành mai, nhất là ở miền Nam. Bởi đó là sản vật tinh thần, là biểu tượng của sự may mắn hòa cùng niềm hạnh phúc sum vầy trong năm mới. Và dường như, kể từ đó, hoa mai đã trở thành linh hồn linh thiêng nhất của mùa xuân trong lòng người Việt.[/SIZE]
Nếu ghé thăm miền nam trong độ xuân về, không khó khăn gì để chiêm ngưỡng vẻ đẹp loài hoa này. Từ mọi nhà, đường phố đến các khu chợ đông đúc, đâu đâu cũng rực lên ánh vàng của hoa mai. Thật ra, những loại hoa ta có thể thấy hiện giờ đều bắt nguồn từ loài hoa dại trong rừng, nhờ bác tiều phu tìm thấy và mang về mới được nhân giống ra nhiều như vậy.
Cũng không rõ dáng mai lúc trước ra sao, thế nào; nhưng chắc cùng thân gỗ, cao chừng 1.5 đến 2 mét như ngày nay. Thân cây lúc nào cũng màu nâu xám chia làm nhiều nhánh. Với cái thân này, nhiều nghệ nhân đã tạo ra những kiểu dáng lạ mắt như hình con rồng, phụng, lân,.. với các tán tròn xòe rộng như bàn tay ấp ủ hơi thở nàng xuân.
Họ hàng nhà mai rất đông đúc đủ chủng loại và ai cũng ưa đất ẩm vừa nên thường không thấy chúng mọc ở nơi giá lạnh. Trong đó, mai vàng là được chuộng và dễ thấy nhất ở mọi nhà. Lá mai màu xanh mơn mởn có các vân lá nhỏ màu xanh đậm. Trước tết, chừng mười lăm tháng Chạp, người ta tuốt lá mai để nhường chỗ cho các chồi non. Trong thời điểm này, cây mai phải được tưới nước dều đặn và vừa phải để nó phát triển tươi tốt. Một thời gian sau, trên các cành mai hé lộ những búp non nép mình bên các cánh lộc tim tím, rồi lại bung ra năm cánh vàng rực chào đón mùa xuân.
Hoa mai không khi nào mọc riêng lẻ mà kết thành từng chùm quấn quýt nhau. Hoa mai có chừng năm đến bảy cánh, mềm, mỏng manh như cánh phượng xòe chồng lên bao quanh nhụy vàng. Mỗi gió thổi, cánh mai rời nhụy nhè nhẹ rơi xuống đất trông rất đẹp! Hương thơm của hoa mai rất dặc biệt, thoang thoảng và kín đáo nhưng lại rất dễ xoa dịu lòng người.
Nếu mai vàng chỉ nở vào dịp xuân thì mai tứ quý lại có mặt tại bốn mùa trong năm. Đó cũng là nguồn gốc của tên loại hoa này. Tuy nhiên, mai tứ quý lại không dược lòng như mai vàng nên ít gặp. Cánh hoa vàng thẫm nở vào nửa năm. Khi cánh hoa rụng hết, để lại những đài hoa xanh thẩm và dần dần trở nên đỏ sậm như năm cánh sen. Đồng thời, nhụy hoa khô lại và giữa bông xuất hiện các hạt nhỏ màu xanh. Phát triển dần dần, hạt sẽ to hơn, tựa hạt đậu và chuyển sang màu tím đen. Khi rơi xuống đất, gặp điều kiện thuận lợi nó sẽ phát triển thành cây con. Đây là loại hoa tượng trưng cho sự thịnh vượng cả năm.
Một loại thứ ba của họ hàng nhà mai nữa chính là bạch mai hay còn gọi là mai chiếu thủy. Chỉ từ tên mai ta có thể nhận biết đươc màu sắc của nó…màu trắng. Khác với các loại hoa trên, mỗi hoa mai chiếu thủy mang nhiều cánh nhỏ li ti kết thành từng chúm trắng xóa quyện làn hương thoang thoảng.
Ngoài ba loại này ra, trên thị trường, hoa mai đã dược nhân giống ra rất nhiều loại mới. Có những bông hoa mang đến 24 cánh nữa dấy!
Hoa mai đứng hàng đầu của tứ quý trong bộ tranh tứ bình, là sức sống mãnh liệt của mùa xuân. Đối với mọi người, mai vàng trước nhà nở rộ vào ngày mồng 1 tết là một điều tuyệt diệu. Năm nay chắc hẳn là năm thắng lợi, rất được nhiều may mắn, lòng tràn đầy hạnh phúc.
Đã là người Việt Nam thì ai cũng yêu quí cây mai. Không chỉ có mặt ở trước nhà mà mai còn dược trưng trên bàn khách, dặt trên bàn thờ tổ tiên như một vật linh thiêng mà con cháu kính dâng ngày lễ. Ngoài ra, tại các đền, chùa, cây mai còn được diểm xuyết các màu đỏ của câu đối, lộc tài hoặc các bóng đèn chớp đủ màu. Còn ở các chợ hoa, nó lúc nào cũng nổi bật và dược bán chạy nhất mặc dù nép mình bên nhiều loài hoa đẹp khác.
Không chỉ đem lại hạnh phúc cho bản thân mà mai còn là một món quà vô cùng ý nghĩa gửi tặng bạn bè người thân của mình. Ngày xuân sum họp, con cháu thường không quên mang đến các chậu mai, nhành mai vàng rực biếu tặng ông bà cùng các lời chúc phúc đầu năm để làm ấm cúng cả một mái nhà hẻo lánh. Và cũng từ một nhành mai mà bạn bè sẽ trở nên thân thiết với nhau hơn, xoa dịu niềm xích mích nếu có trước kia.
Bên cạnh gía trị tinh thần, loài hoa này còn đem đến lợi nhuận cao cho các nhà buôn bán. Tại chợ đêm, một nhành mai cũng khoảng từ 50 000 đồng trở lên tùy theo vẻ đẹp của nó. Còn một cây mai cũng trên 300 000 đồng, có cây cả triệu, cũng có cây trăm triệu
Sở dĩ có những cây mai mắc đến như vậy cũng nhờ có gốc mai. Thông thường những người chơi mai chú trọng nhất là phần này. Gốc mai càng to, càng đẹp, càng lạ thì giá tiền càng đắt đỏ. Chỉ riêng gốc thôi mà cây mai có giá trị cả mấy triệu đồng. Rồi cũng một gốc mai nhưng lại đến một tỉ vẫn không mua được.
Một chi tiết làm nên vẻ đẹp thanh khiết của hoa mai mà dường như ai cũng quên lãng nữa. Chính hoa mai đã tượng trưng cho vẻ đẹp thanh cao của người phụ nữ Vân, Kiều mà Nguyễn Du từng ca ngợi:
Mai cốt cách tuyết tinh thần.
Do mai quan trọng đối với người miến nam đến như vậy nên nhà nào cũng chăm sóc nó thật tốt. Hằng ngày tưới nước, bón phân cho cây đã trở thành thói quen không thể bỏ của người miền nam. Chẳng những thế, cũng cần chú trọng đến ánh sáng, dộ ẩm của dất để mai phát triển khỏe mạnh, trổ rực vàng cả thân vào dịp xuân, rước tài lộc vào nhà mình
Hoa mai không những mang vẻ đẹp thanh khiết mà còn là một phần của mùa xuân. Vì thế, ta càng phải quí trọng mai hơn nữa để nó luôn đem lại hạnh phúc cho mọi nhà, cho chúng ta. Hãy nhớ, dù ngày tết có tưng bừng thế nào nhưng không có hoa mai, tết vẫn chưa đến, xuân vẫn chưa về.


 
You must log in or register to reply here.
Top Bottom