tra loi ne
Da là lớp bao phủ bề mặtcơ thể, là cơ quan thực hiện nhiều chức năng khác nhau như: bảo vệ cơ thể, chức năng cảm giác, chức năng bài tiết, chức năng điều hoà thân nhiệt và trao đổi khí. Da có liên quan mật thiết với mọi hoạt động và phản ánh trạng thái sức khoẻ của cơ thể. Bất kỳ tổn thương nào ở da cũngcó thể làm xuất hiện các trạng thái bệnh lí khác nhau.
Da được tạo thành từ mô bì, cấu tạo gồm 3 lớp: lớp biểu bì, lớp bì, lớp mỡ
+ Lớp biểu bì: gồm 3 lớp tế bào: Lớp sừng ở trên cùng gồm những tế bào đã chết, thường bị bong ra khỏi da cùng với lớp bụi và vi khuẩn bám vào nó. Lớp tế bào sống nằm dưới lớp sừng. Lớp trong cùng gồm các tế bào mầm liên tục sinh ra các tế bào mới. Các tế bào của lớp này thay đổi, phát triển và sừng hóa dần. Trong lớp này còn có các tế bào sắc tố melanin tạo màu da khác nhau của từng dân tộc. Các tế bào sắc tố bảo vệ da tránh tác động của tia tử ngoại.
+ Lớp bì (hạ bì): có 2 lớp tế bào. Lớp núm được tạo thành từ mô liên kết lỏng lẻo, trong đó có các tận cùng thần kinh, các mạch máu, mạch bach huyết. Lớp võng mạc được tạo thành từ các sợi colagen liên kết nhau thành mạng lưới làm cho da có tính đàn hồi. Trong lớp bì có các bao lông, tuyến nhờn và tuyến mồ hôi.
+ Lớp mỡ dưới da : có độ dày thay đổi, gồm các sợi mô liênkết tạo thành bao có chứa tế bàomỡ
Ở da người (và thú) không có các tế bào thụ cảm riêng biệt. Các đầu mút thần kinhcảm giác toả ra một cách tự do trên da gọi là các tiểu thể để tiếp nhận các kích thích khác nhau từmôi trường, đó là:
- Tiểu thể Meisner, thu nhận kích thích ma sát
- Tiểu thể Pacinian, thu nhận áp lực
- Tiểu thể Krause thu, nhận kích thích nhiệt độ lạnh
- Tiểu thể Ruffni, thu nhận nhiệt độ nóng
- Các mút thần kinh thu nhận các kích thích đau.
b/ . Các thụ quan của da
Bề mặt của da là một trường thụ cảm lớn. Theo Donalson trên bề mặt da có khoảng 500.000 điểm thu nhận cơ học; 250.000 điểm thu nhận nhiệt độ lạnh; 30.000 điểm thu nhận nhiệt độ nóng; 3.500.000 điểm thu nhận cảm giác da. Các điểm này phân bố không đều trên da.
Trong da có một số thụ quan như: thụ quan nhiệt (nóng, lạnh), thụ quan xúc giác (sự va chạm, áp lực), thụ quan đau. Mỗi loại thụ quan thụ cảm một loại kích thích tương ứng (trừ thụ quan cảm giác đau, vì tất cả các kích thích lên da khi vượt quá ngưỡng kích thích đều cho ta cảm giác đau)
b.1. Thụ quan xúc giác
- Xúc giác là một dạng cảm giác xuất hiện khi kích thích cơ học tác động, làm thay đổi bề mặt da bằng cách tác động vào các cơ quan thụ cảm áp lực. Nó làkết quả hoạt động phối hợp của hai loại thụ quan là thụ quan về sự va chạm và thụ quan về áp lực.
- Cơ quan thụ cảm xúc giác trên bề mặt da có cấu tạo rất khác nhau. Tại các vùng da có lông, các thụ quan xúc giác là các đám rối thần kinh bao quanhlỗ chân lông. Tại vùng da không có lông, các cơ thụ quan đặc biệt là các thể Meisnhier. Các thể này có một lớp màng mô liên kết mỏng bao quanh, chúng nằm trong lớp sâu của da. Trong lớp biểu mô của da còn có các đĩa xúc giác hay thể Merken
- Cơ chế tạo cảm giác xúc giác: Cảm giác tiếp xúc xuất hiện khi một kích thích chạm nhẹbề mặt da; Cảm giác áp lực khi ấnmạnh một điểm nào đó trên bề mặt da. Cả 2 cảm giác trên đều cóđược do da bị biến dạng, nhưng khác biệt là cường độ tác động của kích thích khác nhau.
Trên bề mặt da, các cơ quan thụ cảm xúc giác phân bố không đều, nên độ nhạy cảm củacác vùng da khác nhau.
Khả năng hưng phấn của các cơ quan thụ cảm xúc giác thay đổi tùy thuộc vào nhiềuyếu tố khác nhau. Khi da được sưởi ấm thì độ nhạy cảm xúc giác tăng lên, khi lạnh thì độ nhạy cảm giảm đi.
b.2. Thụ quan nhiệt độ
Thụ quan nhiệt độ của da gồm 2 loại: Loại chuyên tiếp nhận kích thích lạnh (gọi la các bình Crauze). Loại chuyên tiếp nhận kích thích nóng (gọi là các thể Goldgi - Maxenhi).
Các tế bào thụ cảm nóng, lạnh phân bố không đều, nên độ nhạy cảm của các vùng da đối với kích thích nhiệt khác nhau.
+ Da phần thân nhạy cảm hơn với kích thích nóng so với da của các chi
+ Trong các chi thì độ nhạy cảm với kích thích phụ thuộc vào khoảng cách tới phần trung ương. Trên các chi, phần ở xa nhạy cảm hơn phần ở gần.
Cường độ của phản ứng xuất hiện dưới tác động củanhiệt độ tỷ lệ thuận với phần diện tích bề mặt kích thích.
b.3. Thụ quan đau
Cảm giác đau xuất hiện dưới tác động của các kích thích gây tổn thương các tổ chức khác nhau của cơ thể.
Các cơ quan thụ cảm đau làm nhiệm vụ bảo vệ cơ thể chống lại những tác động có hại từ môi trường xung quanh.
Các kích thích tạo cảm giác đau không mang đặc trưng nào vì các tác động lý học, hóa, học cơ học, nhiệt học … đều có thể gây ra sự tổn thương nên xuất hiện cảm giác đau.
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn