- 29 Tháng mười 2018
- 3,304
- 4,365
- 561
- TP Hồ Chí Minh
- THCS Nguyễn Hiền
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!
ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.
[BẠN CÓ BIẾT???]
[NGUYỄN CHÍCH – CÔNG THẦN KHAI QUỐC NHÀ HẬU LÊ]
Nguyễn Chích sinh năm Nhâm Tuất (1383) ở Thanh Hóa, trong một gia nông dân hiền lành chất phát. Ông mồ côi cha mẹ, các em mất sớm nên ngay từ nhỏ Nguyễn Chích đã phải đi ở đợ làm nghề chăn trâu ở vùng Hoàng Sơn, Nghiêu Sơn. Chính điều đó đã hun đúc ông thành con người có ý chí và bản lĩnh từ thuở thiếu thời.
Tháng 11 – 1406, nhà Minh dưới triều Minh Thành Tổ đã huy động 80 vạn đại binh ào ạt tiến đánh nước ta. Với bản chất dã man, tàn bạo quân Minh đã gây biết bao tội ác tày trời đối với nhân dân ta: “ nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn, vùi con đỏ dưới hầm tai vạ... ”. Những tội ác giặc Minh gây ra cho nhân dân ta, đất nước ta thực là “ trời không dung, đất không tha, lòng người căm hận ”. Chính vì chứng kiến cảnh nước mất nhà tan, từ một người nông dân hiền lành chân đất, Nguyễn Chích đã đứng lên tập hợp nhân dân các huyện đồng bằng miền Nam Thanh Hóa lập ra căn cứ Hoàng – Nghiêu chống quân Minh xâm lược .
Tháng 10 – 1420, ông cùng vợ là Nguyễn Thị Bành và nghĩa quân tự nguyện đặt dưới trướng nghe theo sự chỉ huy chung của Lê Lợi. Sự sát nhập của lực lượng Nguyễn Chích với lực lượng của Lê Lợi là một bước tiến quan trọng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn nói riêng và sự nghiệp chống quân Minh đô hộ nói chung. Thêm Nguyễn Chích không phải chỉ đơn thuần là thêm một người nghĩa khí mà thực chất là thêm một dũng tướng dày dặn kinh nghiệm trận mạc, thêm một bộ óc mưu lược tài ba.
Quả thật, Nguyễn Chích đã nhanh chóng khẳng định tài năng và uy tín của mình trong những mặt trận đụng đầu với kẻ địch. Ông vươn lên và trở thành một trong những tướng lĩnh cấp cao trong bộ chỉ huy Lam Sơn và được Lê Lợi phong làm Thiết Đột Hữu Vệ, Đồng Tổng Đốc Chu Quân trực tiếp chỉ huy một đạo quân quan trọng của khởi nghĩa Lam Sơn.
Cuối năm 1423, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo bước sang năm thứ 6, cùng với những điều kiện thuận lợi (điều kiện tự nhiên - địa hình ; lòng yêu nước của nhân dân miền Tây Thanh Hóa,...) giúp cho nghĩa quân tồn tại và phát triển. Mặc dù vậy, cuộc chiến đấu của nghĩa quân Lam Sơn cũng đang đứng trước những khó khăn, thử thách khó vượt qua.
Khó khăn thứ nhất, trên phương diện chủ quan địa bàn miền Tây xứ Thanh tỏ ra chật hẹp, không đáp ứng được nhu cầu về mặt nhân tài, vật lực thúc đẩy cuộc khởi nghĩa phát triển.
Khó khăn thứ hai, về khách quan đất Thanh Hóa trong thế bố phòng binh lực của quân Minh có một vị trí chiến lược. Lực lượng ở đây không chỉ đông mà còn rất tinh nhuệ mạnh hơn so với các binh lực khác trên địa bàn cả nước. Đây chính là những căn nguyên khiến cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn tồn tại trong trạng thái lẫn quẫn, thậm chí bế tắc trong một thời gian dài.
Trước yêu cầu cốt tử đó, một cuộc họp của bộ chỉ huy Lam Sơn do đích thân Lê Lợi triệu tập nhằm bàn kế tiến thủ cho cuộc chiến, Nguyễn Chích đã đưa ra một kế sách đặc dụng. Ông nói : “ Nghệ An là nơi hiểm yếu đất rộng người đông. Tôi đã từng qua lại Nghệ An nên rất thông thạo đường đất. Nay trước tiên hãy đánh lấy Trà Long, bình định cho được Nghệ An để làm chỗ đứng chân. Rồi dựa vào nhân lực, tài lực đất ấy mà quay ra Đông Đô thì có thể tính xong việc dẹp yên thiên hạ...”( Theo Khâm định Việt sử thông giám cương mục – tr 362 ).
Nguyễn Chích không chỉ là người đưa ra kế sách giúp Lê Lợi “ bình định ” thiên hạ, ông đồng thời là tướng lĩnh trực tiếp tham gia thực tiễn hóa kế sách của mình. Tháng 10 – 1424, Nguyễn Chích tấn công tiêu diệt đồn Đa Căng mở đường cho kế hoạch tiến vào Nghệ An. Sau khi chiến thắng Đa Căng, Nguyễn Chích còn tham gia tất cả các trận đánh Bồ Đằng, Trà Lân, Khả Lưu...đều lập được nhiều chiến công. Ngoài ra, ông còn giúp xây dựng thành Lục Niên cầm quân vây hãm thành Nghệ An và lãnh binh tấn công nhiều thành trì khác của địch.
Sau khi giải phóng được nửa đất Thanh Hóa trở vào đến các niền Tân Bình, Thuận Hóa. Đầu năm 1427, Nguyễn Chích được Lê Lợi điều từ Nghệ An ra bắc giữ chức Tổng Tri đảm trách công việc quân dân 3 Lộ ( Thượng Hồng, Hạ Hồng, Tân Hưng ) đồng thời cầm quân vây hãm thành Đông Quan hạ thành Điêu Diêu và Thị Cầu,...Tháng 10 – 1427, Nguyễn Chích được Lê Lợi điều lên Ải Lê Hoa cùng với Phạm Văn Xảo và Trịnh Khả có nhiệm vụ chặn đánh đạo quân tiếp viện của Mộc Thạnh đang tiến sang nước ta theo đường Vân Nam. Tại đây, ông cùng với các tướng lĩnh và binh sĩ lập nên nhiều chiến công hiển hách trong trận Lãnh Câu, Đan Xá đánh bại đạo quân cứu viện của nhà Minh, dập tắt mọi hi vọng của giặc.
Ngày 10 – 12 – 1427, ( tức ngày 22 – 11 năm Đinh Mùi ), Nguyễn Chích cùng Lê Lợi và 10 vị tướng lĩnh tài năng trong bộ chỉ huy Lam Sơn đã chứng kiến và tiếp nhận sự đầu hàng của đạo quân chiến bại của nhà Minh do Vương Thông cầm đầu diễn ra dưới danh nghĩa là một hội thề tại phía Nam thành Đông Quan – “ Hội thề Đông Quan ”.
Sau 10 năm kháng chiến, đất nước Đại Việt sạch bóng quân thù, non sông thu về một mối Lê Lợi cùng các tướng lĩnh tài ba mà tiêu biểu là Nguyễn Chích và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã lập nên những chiến công oanh liệt, tiếp nối trang sử hào hùng của dân tộc. Mùa xuân năm Mậu Thân, niên hiệu Thuận Thiên ( 1428 ) vua Lê Thái Tổ ( Lê Lợi ) phong tặng cho Nguyễn Chích danh hiệu “ Đệ nhất công thần ”. Năm 1429, Nguyễn Chích được Thái Tổ Cao Hoàng Đế Lê Lợi phong tặng tước hiệu “ Đình Thượng Hầu ” – hàng thứ tư trong chín bậc của tước hầu và được ban cho họ vua.
Suốt thời vua Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông và những năm đầu Lê Nhân Tông, Nguyễn Chích là tướng cầm quân trấn giữ vùng phía Nam Đại Việt. Tháng 12 – 1448, ông qua đời vì bệnh khi đang giữ chức Nhập Nội Đô Đốc. Triều đình truy tặng ông là Nhập Nội Tư Không, Bình Chương Sự đồng thời ban cho ông tên thụy là Trinh Vũ.
Đánh giá về công lao của Nguyễn Chích trong sự nghiệp bảo vệ nền độc lập dân tộc văn bia “ Quốc triều tá mệnh công thần Lê Chích viết “ Công lao sự nghiệp lớn như thế là bởi ông lập chí bền, thấy sự việc sớm trù tính, vận dụng kiến đáo ứng biến mau lẹ nên mới hay: Lấy trung nghĩa cảm hóa tướng sĩ, lấy đức độ chiêu phục người biên giới xa xôi, giữ được thành cô lập nơi cõi tuyệt, làm rào dậu một phương. Công danh đầy biên quận, sự nghiệp đầy triều đình, là gương sáng cho thiên hạ soi chung ”.
Nguyễn Chích là một dũng tướng đồng thời là một mưu sĩ, nhà chiến lược quân sự có nhãn quan thiên bẩm, là cánh tay phải đắc lực không thể thiếu giúp “Lam Sơn động chủ” thực thi sứ mệnh thống nhất thiên hạ. Tài năng của ông mãi được sử sách lưu danh, công lao và những cống hiến của ông muôn đời được lịch sử dân tộc khắc ghi, hậu nhân truyền tụng. Nhà bác học Lê Quý Đôn ở thế kỉ XVIII đã từng nhận xét trong tác phẩm Kiến văn tiểu lục, Lê Quý Đôn viết : “Bầy tôi có công khai quốc kể về bậc tài trí cần lao không phải là hiếm. Nhưng sở dĩ vua Cao Hoàng bình định được thiên hạ là do mưu lược của Lê Chích...Không cần đánh mà hạ được thành Đông Đô, lấy hòa hiếu mà kết liễu chiến tranh tuy là mưu kế của Nguyễn Trãi, nhưng về căn bản mạnh để thu lấy thắng lợi hoàn toàn trước hết là bắt đầu từ Lê Chích ”.
-----------
Ảnh: Phủ Bà - đền thờ Nguyễn Chích, được suy tôn Thành hoàng làng tại Khu phố Thống Nhất 1, phường Trường Thi, TP. Thanh Hóa.
----------
Nguồn tham khảo :
1. Đại Việt sử ký toàn thư, tập 2
2. Đại Việt thông sử - Lê Quý Đôn, tập 2
3. Danh tướng Việt Nam - Nguyễn Khắc Thuần, tập 2
4. Kiến văn tiểu lục – Lê Quý Đôn
5. Khởi nghĩa Lam Sơn – Phan Huy Lê, Phan Đại Doãn
-----------
[NGUYỄN CHÍCH – CÔNG THẦN KHAI QUỐC NHÀ HẬU LÊ]
Nguyễn Chích sinh năm Nhâm Tuất (1383) ở Thanh Hóa, trong một gia nông dân hiền lành chất phát. Ông mồ côi cha mẹ, các em mất sớm nên ngay từ nhỏ Nguyễn Chích đã phải đi ở đợ làm nghề chăn trâu ở vùng Hoàng Sơn, Nghiêu Sơn. Chính điều đó đã hun đúc ông thành con người có ý chí và bản lĩnh từ thuở thiếu thời.
Tháng 11 – 1406, nhà Minh dưới triều Minh Thành Tổ đã huy động 80 vạn đại binh ào ạt tiến đánh nước ta. Với bản chất dã man, tàn bạo quân Minh đã gây biết bao tội ác tày trời đối với nhân dân ta: “ nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn, vùi con đỏ dưới hầm tai vạ... ”. Những tội ác giặc Minh gây ra cho nhân dân ta, đất nước ta thực là “ trời không dung, đất không tha, lòng người căm hận ”. Chính vì chứng kiến cảnh nước mất nhà tan, từ một người nông dân hiền lành chân đất, Nguyễn Chích đã đứng lên tập hợp nhân dân các huyện đồng bằng miền Nam Thanh Hóa lập ra căn cứ Hoàng – Nghiêu chống quân Minh xâm lược .
Tháng 10 – 1420, ông cùng vợ là Nguyễn Thị Bành và nghĩa quân tự nguyện đặt dưới trướng nghe theo sự chỉ huy chung của Lê Lợi. Sự sát nhập của lực lượng Nguyễn Chích với lực lượng của Lê Lợi là một bước tiến quan trọng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn nói riêng và sự nghiệp chống quân Minh đô hộ nói chung. Thêm Nguyễn Chích không phải chỉ đơn thuần là thêm một người nghĩa khí mà thực chất là thêm một dũng tướng dày dặn kinh nghiệm trận mạc, thêm một bộ óc mưu lược tài ba.
Quả thật, Nguyễn Chích đã nhanh chóng khẳng định tài năng và uy tín của mình trong những mặt trận đụng đầu với kẻ địch. Ông vươn lên và trở thành một trong những tướng lĩnh cấp cao trong bộ chỉ huy Lam Sơn và được Lê Lợi phong làm Thiết Đột Hữu Vệ, Đồng Tổng Đốc Chu Quân trực tiếp chỉ huy một đạo quân quan trọng của khởi nghĩa Lam Sơn.
Cuối năm 1423, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo bước sang năm thứ 6, cùng với những điều kiện thuận lợi (điều kiện tự nhiên - địa hình ; lòng yêu nước của nhân dân miền Tây Thanh Hóa,...) giúp cho nghĩa quân tồn tại và phát triển. Mặc dù vậy, cuộc chiến đấu của nghĩa quân Lam Sơn cũng đang đứng trước những khó khăn, thử thách khó vượt qua.
Khó khăn thứ nhất, trên phương diện chủ quan địa bàn miền Tây xứ Thanh tỏ ra chật hẹp, không đáp ứng được nhu cầu về mặt nhân tài, vật lực thúc đẩy cuộc khởi nghĩa phát triển.
Khó khăn thứ hai, về khách quan đất Thanh Hóa trong thế bố phòng binh lực của quân Minh có một vị trí chiến lược. Lực lượng ở đây không chỉ đông mà còn rất tinh nhuệ mạnh hơn so với các binh lực khác trên địa bàn cả nước. Đây chính là những căn nguyên khiến cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn tồn tại trong trạng thái lẫn quẫn, thậm chí bế tắc trong một thời gian dài.
Trước yêu cầu cốt tử đó, một cuộc họp của bộ chỉ huy Lam Sơn do đích thân Lê Lợi triệu tập nhằm bàn kế tiến thủ cho cuộc chiến, Nguyễn Chích đã đưa ra một kế sách đặc dụng. Ông nói : “ Nghệ An là nơi hiểm yếu đất rộng người đông. Tôi đã từng qua lại Nghệ An nên rất thông thạo đường đất. Nay trước tiên hãy đánh lấy Trà Long, bình định cho được Nghệ An để làm chỗ đứng chân. Rồi dựa vào nhân lực, tài lực đất ấy mà quay ra Đông Đô thì có thể tính xong việc dẹp yên thiên hạ...”( Theo Khâm định Việt sử thông giám cương mục – tr 362 ).
Nguyễn Chích không chỉ là người đưa ra kế sách giúp Lê Lợi “ bình định ” thiên hạ, ông đồng thời là tướng lĩnh trực tiếp tham gia thực tiễn hóa kế sách của mình. Tháng 10 – 1424, Nguyễn Chích tấn công tiêu diệt đồn Đa Căng mở đường cho kế hoạch tiến vào Nghệ An. Sau khi chiến thắng Đa Căng, Nguyễn Chích còn tham gia tất cả các trận đánh Bồ Đằng, Trà Lân, Khả Lưu...đều lập được nhiều chiến công. Ngoài ra, ông còn giúp xây dựng thành Lục Niên cầm quân vây hãm thành Nghệ An và lãnh binh tấn công nhiều thành trì khác của địch.
Sau khi giải phóng được nửa đất Thanh Hóa trở vào đến các niền Tân Bình, Thuận Hóa. Đầu năm 1427, Nguyễn Chích được Lê Lợi điều từ Nghệ An ra bắc giữ chức Tổng Tri đảm trách công việc quân dân 3 Lộ ( Thượng Hồng, Hạ Hồng, Tân Hưng ) đồng thời cầm quân vây hãm thành Đông Quan hạ thành Điêu Diêu và Thị Cầu,...Tháng 10 – 1427, Nguyễn Chích được Lê Lợi điều lên Ải Lê Hoa cùng với Phạm Văn Xảo và Trịnh Khả có nhiệm vụ chặn đánh đạo quân tiếp viện của Mộc Thạnh đang tiến sang nước ta theo đường Vân Nam. Tại đây, ông cùng với các tướng lĩnh và binh sĩ lập nên nhiều chiến công hiển hách trong trận Lãnh Câu, Đan Xá đánh bại đạo quân cứu viện của nhà Minh, dập tắt mọi hi vọng của giặc.
Ngày 10 – 12 – 1427, ( tức ngày 22 – 11 năm Đinh Mùi ), Nguyễn Chích cùng Lê Lợi và 10 vị tướng lĩnh tài năng trong bộ chỉ huy Lam Sơn đã chứng kiến và tiếp nhận sự đầu hàng của đạo quân chiến bại của nhà Minh do Vương Thông cầm đầu diễn ra dưới danh nghĩa là một hội thề tại phía Nam thành Đông Quan – “ Hội thề Đông Quan ”.
Sau 10 năm kháng chiến, đất nước Đại Việt sạch bóng quân thù, non sông thu về một mối Lê Lợi cùng các tướng lĩnh tài ba mà tiêu biểu là Nguyễn Chích và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã lập nên những chiến công oanh liệt, tiếp nối trang sử hào hùng của dân tộc. Mùa xuân năm Mậu Thân, niên hiệu Thuận Thiên ( 1428 ) vua Lê Thái Tổ ( Lê Lợi ) phong tặng cho Nguyễn Chích danh hiệu “ Đệ nhất công thần ”. Năm 1429, Nguyễn Chích được Thái Tổ Cao Hoàng Đế Lê Lợi phong tặng tước hiệu “ Đình Thượng Hầu ” – hàng thứ tư trong chín bậc của tước hầu và được ban cho họ vua.
Suốt thời vua Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông và những năm đầu Lê Nhân Tông, Nguyễn Chích là tướng cầm quân trấn giữ vùng phía Nam Đại Việt. Tháng 12 – 1448, ông qua đời vì bệnh khi đang giữ chức Nhập Nội Đô Đốc. Triều đình truy tặng ông là Nhập Nội Tư Không, Bình Chương Sự đồng thời ban cho ông tên thụy là Trinh Vũ.
Đánh giá về công lao của Nguyễn Chích trong sự nghiệp bảo vệ nền độc lập dân tộc văn bia “ Quốc triều tá mệnh công thần Lê Chích viết “ Công lao sự nghiệp lớn như thế là bởi ông lập chí bền, thấy sự việc sớm trù tính, vận dụng kiến đáo ứng biến mau lẹ nên mới hay: Lấy trung nghĩa cảm hóa tướng sĩ, lấy đức độ chiêu phục người biên giới xa xôi, giữ được thành cô lập nơi cõi tuyệt, làm rào dậu một phương. Công danh đầy biên quận, sự nghiệp đầy triều đình, là gương sáng cho thiên hạ soi chung ”.
Nguyễn Chích là một dũng tướng đồng thời là một mưu sĩ, nhà chiến lược quân sự có nhãn quan thiên bẩm, là cánh tay phải đắc lực không thể thiếu giúp “Lam Sơn động chủ” thực thi sứ mệnh thống nhất thiên hạ. Tài năng của ông mãi được sử sách lưu danh, công lao và những cống hiến của ông muôn đời được lịch sử dân tộc khắc ghi, hậu nhân truyền tụng. Nhà bác học Lê Quý Đôn ở thế kỉ XVIII đã từng nhận xét trong tác phẩm Kiến văn tiểu lục, Lê Quý Đôn viết : “Bầy tôi có công khai quốc kể về bậc tài trí cần lao không phải là hiếm. Nhưng sở dĩ vua Cao Hoàng bình định được thiên hạ là do mưu lược của Lê Chích...Không cần đánh mà hạ được thành Đông Đô, lấy hòa hiếu mà kết liễu chiến tranh tuy là mưu kế của Nguyễn Trãi, nhưng về căn bản mạnh để thu lấy thắng lợi hoàn toàn trước hết là bắt đầu từ Lê Chích ”.
-----------
Ảnh: Phủ Bà - đền thờ Nguyễn Chích, được suy tôn Thành hoàng làng tại Khu phố Thống Nhất 1, phường Trường Thi, TP. Thanh Hóa.
----------
Nguồn tham khảo :
1. Đại Việt sử ký toàn thư, tập 2
2. Đại Việt thông sử - Lê Quý Đôn, tập 2
3. Danh tướng Việt Nam - Nguyễn Khắc Thuần, tập 2
4. Kiến văn tiểu lục – Lê Quý Đôn
5. Khởi nghĩa Lam Sơn – Phan Huy Lê, Phan Đại Doãn
-----------