kháng chiến chỉ có mục đích là giải phóng dân tộc, được tiến hành bởi một chính quyền mạnh mẽ và quân đội tinh nhuệ. Khởi nghĩa thực hiện tới hai nhiệm vụ là chống nhà vua, hoặc chính quyền phong kiến đô hộ; chống giặc ngoại xâm (trước thời Lam Sơn, nhiều cuộc khởi nghĩa thực hiện cùng lúc hai nhiệm vụ này - nổi bật là khởi nghĩa Lê Ngã), khởi nghĩa thường được tiến hành bởi quan lại, tướng lĩnh, địa chủ yêu nước và cả nông dân, gia nô - kết quả cuối cùng của khởi nghĩa là lập chính quyền mới tiến bộ hơn, thay thế chính quyền cũ mục nát
Thời chống Pháp, khởi nghĩa cũng kiêm luôn đánh giặc để giải phóng dân tộc; nhiều cuộc khởi nghĩa ở cuối thế kỷ XIX là chống Pháp kết hợp chống phong kiến bù nhìn