Chị Năm gánh hàng bán bên kia sông Hậu. Chiều, trời bão, chị ngủ lại nhà người quen. Chạng vạng, ở nhà ai cũng lo lắng.
Tối. Sau khi ăn bữa cơm chiều muộn, anh Năm ru bé Tuấn trên võng, ba chị em Hồng Diệu nằm nhớ má trên gường. Bỗng Hồng Tươi kéo chiếc áo cũ sờn của má đưa lên mũi hít một hơi dài. Hồng Thắm, Hồng Diệu cũng giựt chiếc áo : "Em hửi miếng...", "Tao hửi với..." . Chúng nó hít thật sâu mùi thân quen của má. Anh Năm ru con không thành lời.
Bé Vi 3 tuổi. Bé đã nói được rất sõi và rất thích tìm hiểu mọi sự việc xung quanh mình. Ngày ngày đưa đón con đi học, người mẹ thường giải thích cho con về luật lệ giao thông khi qua ngã tư. Một hôm, bé thắc mắc:
- Sao chú kia không dừng lại khi đèn đỏ hả me?
- ...
Có khi bé góp ý:
- Đèn đỏ mà. Sao mẹ chạy luôn vậy? Mấy chú công an phạt mẹ thì sao?
- ...
Một hôm, mẹ dừng lại ngay ngã tư đèn đỏ. Bé giục:
- Không có các chú công an. Chạy luôn đi mẹ.
Nhà Minh chuyển đến nơi ở mới. Mừng tân gia, chú Út tặng cho Minh con chim khướu. Ngoài giờ học, Minh líu ríu với chim nơi hàng hiên. Chừng tuần sau, Minh phát hiện cô bé nhà bên thường chăm chú nhìn Minh chăm sóc chim với đôi mắt một mí thật dễ thương nhưng buồn lạ.
Vốn tính xởi lởi, nó xách ù *****g chim lại tường rào giơ lên làm quen: "Bạn thích nuôi chim không? Bạn tên gì? "
Cô bạn mới chầm chậm lăn chiếc xe lại gần song sắt tường: " Em tên là Hoàng Yến! "
Nó thấy trong ví anh có tấm ảnh mờ nhạt của một phụ nữ, tuổi khoảng chừng 25. Nó cầm lấy và nhận xét:
- Bạn anh đấy à! Xấu quá...
Anh không nói gì, nhét vội tấm ảnh vào ví và ra về với dáng điệu buồn bã.
Mười ngày, hai mươi ngày và cả tháng, anh vẫn không đến nhà nó, nó chẳng hiểu lý do gì? Giận anh nhưng nhớ anh. Nó quyết định tìm đến nhà anh.
Vừa vào đến cửa nhà, nó chợt giật mình vì tấm ảnh thân thuộc kia nằm ngay trên bàn thờ với khói hương nghi ngút. Nó như hiểu ra vì sao anh không bao giờ nhắc đến Mẹ trước mặt nó. Nó ôm lấy mặt mà khóc vì ân hận.
Anh là người chu đáo. Noel nào anh cũng dành thời gian để chuẩn bị quà cho con. Cũng như nhiều ông bố khác, anh nói đó là quà ông già Noel. Và anh cũng thường nói với con là nó càng ngoan thì nó sẽ nhận được phần quà càng to như là một cách dạy con khéo léo.
Một sáng Noel, nhìn thằng bé mắt sáng rỡ khi mở gói quà anh cảm thấy lòng vui vui. Chợt thằng bé ngước nhìn anh và hỏi: " Sao con thấy bố cũng ngoan mà ông già Noel không cho bố quà? "
Con đi học xa. Mẹ dặn:
- Cuộc sống ở trọ không như ở nhà. Từ nay con phải tự lo cho mình.
Chị lấy chồng. Mẹ lại bảo:
- Sống bên nhà chồng chẳng khác gì ở trọ. Con phải biết cách làm đẹp ý gia đình chồng. Có như vậy, cuộc sống của con mới được hạnh phúc.
Thời gian trôi, con ra trường. Con không còn ở trọ mà trở về bên mẹ. Con cảm thấy vui vẻ và ấm áp hơn.
Còn chị, chị xa chồng, cũng về với mẹ. Nhưng chị không còn tươi tắn như ngày nào. Mẹ nhìn chị khẽ thở dài.
Tết, anh chở con đi chơi. Về nhà, thằng bé khoe ầm với lũ bạn cùng xóm. Trong đám trẻ có thằng Linh, nhà nghèo, lặng lẽ nghe với ánh mắt thèm thuồng. Thấy tội, anh nói với nó: “Nếu con ngoan, tết năm sau chú sẽ chở con đi chơi”. Mắt thằng Linh sáng rỡ.
Ngày lại ngày. cuộc đời lại lặng lẽ trôi theo dòng thời gian.
Thoắt mà đã hết năm. Lại tết. Đang ngồi cụng vài ly với đám bạn thì thằng Linh cứ thập thò. Vẫy tay đuổi, nó đi được một chốc rồi lại lượn lờ. Cáu tiết, anh quát nó. Thằng Linh oà khóc nức nở. Tiếng nó nói lẫn trong tiếng nấc: “Chú hứa chở con đi chơi…cả năm qua con ngoan…không hư một lần nào…”.
Gánh bún vĩa hè của bà thật đắt. Khách không đủ chỗ ngồi: chen chúc, nhường nhau, chờ đợi - vậy mà chẳng phiền ai. Cảm thông cảnh quán tạm, mọi người đều vui vẻ để được tô bún Huế nức tiếng ngon.
Con cháu phát triển nghề, mở cửa hiệu khang trang. Đến quán toàn những người sang trọng. Nhưng thay câu đùa, nụ cười, ánh mắt sẻ chia mỗi khi bún trễ, lát chanh chẳng tươi, đĩa rau muống ít giòn là thái độ khó chịu, mày cong môi cớn của khách.
Vẫn ngồi nồi, những lúc như thế bà ngậm ngùi nhớ cái…cảnh xưa
Cô sinh viên sắp nhận bằng cử nhân giãy nảy lên hỏi người mẹ quê mùa còm cõi:
- Má! Má lên đây làm gì?
- Má nghỉ bán một bữa lên coi con lãnh bằng tốt nghiệp.
- Không được đâu. Bữa nay bạn con đông lắm, mà má lại ăn mặc thế này.
- Thì má còn bộ nào khác đâu. Thôi cho má vào. Má...
- Thôi, thôi, má về đi. Con thì thế này, má thì thế kia. Tụi bạn con nó cười.
Nói rồi, cô sinh viên xinh đẹp chạy ào vào trong hội trường. Vừa lúc người xướng tên giới thiệu:
- Sinh viên Phạm Thị X là một trong những sinh viên xuất sắc của trường.
- Làm gì đứng đó?
- Vợ... chợ...
Lần đầu tiên tôi chở vợ đi chợ. Ông đợi cạnh, lầm bầm:
- Làm gì ở trỏng mà lâu dữ vậy hổng biết...
Chắc cha này có hẹn bạn nhậu. Ông đang đọc báo, xoay qua:
- Mình chở mấy bả đi chợ coi như đỡ tốn năm trăm gởi xe...
Chùm cặp mắt đàn ông chốc chốc dõi phía ngõ chợ. Rồi một ông, một ông... nổ máy ra đi.
Về nhà, vợ tôi triết lý:
- Mấy ông nhiều chuyện chơi, phải cho chị em tui hưởng chút lạc thú dạo chợ chớ!
Đêm tối đen. Tiếng con chim cú kêu đâu đó ngoài cây bàng. Ông khó ở trong mình đã mấy hôm. Bà lọ mọ tìm cây sào rồi đẩy đưa bâng quơ trên vòm lá. Con chim cú vỗ cánh bay. Một hạt bụi sa vào mắt bà…
Ông trách: “Nó kêu mỏi miệng rồi nó đi, bà đuổi làm gì cho khổ con mắt vậy?”. Hạt bụi cộm lắm nhưng bà không thấy đau; móm mém cười, bà đáp: “Lỡ ông bỏ tôi lại thì sao?”.
Mở rộng hẻm. Cả xóm hân hoan. Riêng con bé ôm gốc mận già thút thít khóc. Làm sao cứu được người bạn lớn? Cứu những chùm mận căng bóng, cắn vào, mát ruột giữa trưa hè? Chả ai chịu để một cây mận đứng chơ vơ giữa đường cả!
Ngày đốn cây. Con bé trốn qua bà ngoại. Chiều về, nhìn góc sân trống huơ, nó òa khóc nức nở. Thương quá! Bố chọn đoạn thân mận đẹp nhất, khắc vào đấy mặt một ông cụ hiền từ.
Bây giờ, buồn vui nó lại rủ rỉ cùng cụ Mận!
Anh chị thành đạt nơi xứ người, mới đem một phần tài sản thành lập một công ty nhỏ giúp đỡ công ăn việc làm cho đồng bào gặp cảnh khó khăn.
Công ty không sinh nhiều lợi nhuận nhưng ấm áp tình người, tiếng lành đồn xa trong cộng đồng người Việt. Thêm nhiều người hảo tâm góp vốn góp sức vào.
Công ty ngày càng phát triển, và rồi bị chiếm đoạt. Bởi thương trường như chiến trường, quy luật kinh tế đã ghi nhận vậy.
Mất mát tài sản, mất mát niềm tin, chị rất buồn. Nhưng anh vẫn bình thản an ủi vợ:
- Tài sản thật sự của một người là cái lợi ích mà người ấy đã làm được trong đời này.
Hiểu được chồng, chị vui vẻ như chưa hề mất mát.
Chồng mất. Vốn kiến thức đã mai một không kiếm đủ việc làm. Chị xin vào làm công cho một cửa hàng bánh ngọt trong thành phố. Khách ra vào tấp nập, người chọn kiểu này, kẻ chỉ kiểu kia. Mệt, đói, nhưng chị vẫn phải tươi cười.
Khuya, chị trở về nhà. Bếp núc lạnh tanh. Đứa nhỏ hâm hấp nóng…Thằng anh nghèn nghẹn: ”Buổi chiều con đưa em đi công viên, hôm nay sinh nhật em”.
Chị ôm con vào lòng, rơi nước mắt. Từ ngày anh mất, gia đình chưa có một bữa cơm chung.
Anh lớn hơn nàng trên con giáp. Sợ nàng sau này ngán ngẩm cảnh chồng già vợ trẻ, anh dằn lòng nói lời chia tay. Nàng nước mắt lưng tròng.
Ba năm sau, nàng lên xe hoa. Chồng nàng bằng tuổi anh.
- Sao ngày xưa em không giữ anh lại?
Giọng anh đầy tiếc nuối, trách móc. Nàng nhìn anh trân trối:
- Cứ nghĩ anh không muốn cưới em.
Bố thân gà trống, vật lộn với vài công đất nuôi chị em tôi ăn học. Căn nhà rách nát, bảo làm lại, bố xua tay:
- Làm chi rứa? Để dành tiền bọn mi đi học.
Ngày qua...
Chị Hà ra trường, đi làm, thư về:
- Con gởi ít tiền, bố sửa lại căn nhà. Cuối năm, con lấy chồng, nhà cửa rách nát quá, họ coi thường...
... Đám cưới xong, chị theo chồng, chúng tôi đi học xa.
Giỗ mẹ lần thứ 11, chị em tôi về nhà. Ngôi nhà gạch mới xây lạnh tanh, không còn ấm cúng như căn nhà lá ngày xưa.
Cô đã hơn một lần thủ thỉ với mẹ: " Anh ấy là món quà quý giá nhất mà Thượng đế đã ban tặng cho con ", lần nào nghe xong mẹ cũng mỉm cười.
Cô đã yêu - yêu bằng tất cả những gì cô có được. Cô hồn nhiên và hạnh phúc bên anh mặc kệ bao thăng trầm của cuộc sống. Với cô, anh là phần đời quan trọng nhất.
Rồi một ngày kia. Thượng đế đến mang món quà của cô đem tặng cho kẻ khác.
Đêm nào cô cũng ôm gối mòn mỏi trực hỏi vì sao...
Mẹ nằm bên khẽ nén tiếng thở dài
Hôm đó, có việc không vui ở cơ quan, tôi bực dọc ra về. Thằng Tí hớn hở chạy ra :
- Ba cho con xin mười nghìn.
- Không có! Tôi quát, nó thút thít chạy vào nhà.
Bữa cơm tối chẳng ngon chút nào. Tôi đi ngủ sớm nhưng vẫn trằn trọc mãi với chuyện bực dọc ở cơ quan. Cu Tí lặng lẽ đến bên :
- Con mừng sinh nhật ba, - nó ngập ngừng – con không có tiền – nó đưa gói quà - một cái thiệp giấy vẽ lem luốc với hàng chữ nắn nót “Happy Birthday”.
Sinh nhật cô giáo, học sinh tặng cô nào hoa, nào vải may áo dài...
Mở gói quà của Hằng ra, cô ngạc nhiên thấy một củ khoai và một bông hồng. Hồn nhiên, Hằng bảo:
- Ngày nào em cũng ăn khoai lang nướng, ngon lắm cô ạ. Chắc cô chưa ăn bao giờ?
Hỏi dò mới biết ba mẹ Hằng mất sớm, nhà em phải ở ngoài triền đê, một mình vất vả nuôi hai em. Quà của Hằng là bữa trưa mà em dành phần cho cô.
Cô tôi muộn chồng vì quá dữ tánh, ruột thịt cũng chẳng ai muốn gần, đành lấy người đàn ông góa vợ. Cô tôi coi Lộc, con riêng của chồng như cái gai trong mắt.
Sáu tuổi, Lộc làm đủ việc mà lằn roi mới vẫn chồng lên dấu đòn cũ.
Lộc mười lăm tuổi, bố chết. Đinh ninh Lộc bỏ đi nên ngày mở cửa mả, cô tôi đuổi khéo:
- Có muốn về với bà ngoại mày không?
Lộc cúi đầu, nói trong nước mắt:
- Con đi rồi, mẹ ở với ai?
Sau câu nói, dường như tính khắc nghiệt của bà mẹ ghẻ cũng được chôn vào nấm mộ, cô tôi về, đi chùa, ăn chay. Lộc trở thành cậu ấm, rồi trở thành thạc sĩ, mẹ con yêu thương như một phép màu.
