Cổng Làng!

T

tuyen_13

Cổng làng là một loại hình kiến trúc, văn hoá rất phổ biến ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Trước Cách mạng Tháng Tám 1945, ở Hà Tây hầu như làng nào cũng có cổng làng. Có làng có tới 2, 3 cái cổng xây trên các con đường vào làng. Ngoài ra còn có những cổng đi từ đường làng vào ngõ xóm, gọi là cổng xóm. Tỉnh Hà Tây có gần 1500 làng, do đó số cổng làng là rất lớn. Song trải qua thời gian, do chiến tranh và nhiều yếu tố khác, nhiều cổng làng đã không còn. Theo thống kê bước đầu, hiện nay cả tỉnh chỉ còn hơn 100 cổng làng. Hầu hết những cổng này được xây dựng trước 1945. Có thể gọi đó là những cổng làng truyền thống. Cổng làng ra đời từ rất sớm, gắn liền với sự hình thành phát triển của làng. Có thể ban đầu chỉ là những cái cổng sơ khai làm bằng tre, can bằng dong có nhiều gai nhọn để ngăn cản thú dữ vào làng phá phách, bắt súc vật. Dần dần do sự phát triển, các loại đá nhất là đá ong, cùng với gạch ngói, vôi vữa và các loại vật liệu khác được sử dụng trong xây dựng ở nông thôn, cổng làng cũng được xây dựng bền vững bề thế hơn, mang những giá trị nghệ thuật kiến trúc.
:)
 
T

tuyen_13

Qua tìm hiểu ban đầu, phần lớn cổng làng truyền thống ở Hà Tây được xây dựng ở thời Nguyễn thế kỷ XIX đến 1945 . Song cũng có nhiều cổng được xây dựng từ thời Lê thế kỷ thứ XVI, XVII, như cổng làng Mông Phụ ở Đường Lâm, Sơn Tây, cổng làng Chi Quan ở Thạch Thất, cổng làng Ước Lễ ở Thanh Oai. Về kiến trúc, cổng làng truyền thống ở Hà Tây là những công trình kiến trúc cổ, có sự đan xen giữa kiến trúc đình, chùa làng với tính dân gian truyền thống. Thông thường, cổng làng có 4 mảng kiến trúc nhưng không rời rẽ mà cấu kết với nhau, tạo sự bền vững, hài hoà có giá trị thẩm mỹ. Cổng làng được xây dựng ở đầu làng, mở lối đi lại trên con đường chính vào làng. Do vậy phần rất quan trọng của cổng là vòm cổng còn gọi là lối cổng. Vòm cổng xây cuốn hình vòm parapol. Tuỳ theo vị trí, địa thế, điều kiện của mỗi làng mà vòm cổng có quy mô bề thế khác nhau, nhưng đều phải hài hòa đảm bảo đi lại thuận tiện cho cả làng.
Xưa cổng làng được xây dựng để bảo vệ trật tự trị an của làng. Do đó nhiều nơi cổng làng còn có cửa làm bằng gỗ lim kiên cố, do tuần đinh đóng mở theo giờ quy định. Có nơi hai bên cổng làng người ta còn đào lạch nước sâu như những con hào, phía trong là những luỹ tre trên những bờ ao như một chiến luỹ của làng. Gần cổng làng có những điếm nhỏ, không phải để thờ mà là chỗ nghỉ cho tuần đinh đêm hôm đi tuần bảo vệ làng. Bên cổng làng ở một số địa phương còn có những con chó đá đẽo bằng đá xanh, nhẵn bóng ngồi trên mặt đất, chân chôn sâu dưới đất, ngày đêm như canh chừng kẻ gian vào làng, được xem như một liệu pháp tinh thần phục vụ cho việc bảo vệ trị an. Nhờ vậy làng quê xưa thường được bình yên. Khi nước có giặc, cổng làng, luỹ tre trở thành những chiến luỹ để dân làng đánh giặc, giữ làng, chống lại sự tàn phá của quân thù. Không những thế, cổng làng còn có ý nghĩa bảo vệ, phát huy những giá trị văn hoá tinh thần, từ bao đời được tiếp nối, trở thành một gương mặt của làng. Những đại tự được ghi tạc đắp nổi ở nhiều cổng làng đã nói lên điều đó.
:)
 
T

tuyen_13

Cổng làng Ước Lễ, xây dựng từ thời Mạc, là một trong những cổng làng vào loại sớm, đẹp nhất ở Hà Tây còn đến ngày nay . Trên cổng, đắp nổi ba chữ “Ước Lễ môn” (Cổng làng Ước Lễ). Ước Lễ không chỉ là tên làng mà còn là triết lý của Nho Giáo được dân làng tiếp nhận. Ước, Lễ là chữ dùng cho Khổng Tử thời Xuân Thu. Trong một lần giảng giải cho học trò ông nói:… “Bác học dĩ văn, ước chi dĩ lễ”. ý nói muốn học rộng thì phải dựa vào văn (tức văn hoá); học đã rộng rồi thì phải chế định (Ước) bằng Lễ. ấy là điều cần thiết của người học rộng. Lấy Ước Lễ đặt tên làng là một quan niệm, trong cuộc sống phải luôn luôn giữ lễ. ý nghĩa sâu sắc biết bao. ở mặt sau cổng làng Ước Lễ và ở nhiều cổng làng khác có chữ “Thiểu cao đại”. Ba chữ này là một điển tích trong Hán thư, nói về ông quan đời Hán tên là Vu Định Quốc, làm quan trong triều. Khi về quê ông thấy con cháu đang làm nhà, bèn dặn con cháu, làm cửa phải cao hơn một chút (thiểu cao đại). Có ý mong cho sau này con cháu làm quan to, thì xe ngựa mới đi vừa. Dùng điển tích xưa đắp trên cổng, dân làng thường qua lại, cũng là nhắc nhở mọi người phải có chí học hành, tiến thủ để được thành đạt trong cuộc sống.
 
T

tuyen_13

Cổng làng, đối với người xưa, có sự gắn bó sâu sắc, thể hiện tình cảm thiêng liêng với quê hương xứ sở. Xưa, Lương Văn Can, người sáng lập ra phong trào Đông Kinh nghĩa thục (1907), quê ở làng Nhị Khê, Thường Tín, mỗi khi về quê, qua cổng làng là cổng Quốc, có đề bốn chữ “Như kiến đại tân” (Như được đón khách quý), nếu đi xe tay, đến cổng Quốc, ông đều xuống xe, đi bộ về nhà. Mặc dù theo lệ làng phải đến gần đền thờ Nguyễn Trãi, gọi là đền ông Khai Quốc, có tấm bia hạ mã, người đi xe mới phải xuống xe đi bộ qua đền, rồi qua đền lại được lên xe đi tiếp. Tình cảm sâu nặng với quê hương, trân trọng các bậc tiên liệt của người quê, mỗi khi qua cổng làng đáng quý, đáng trọng biết bao. Trải qua bao đời, những tình cảm ấy, gắn với cây đa, giếng nước, ao làng, gắn với những ngôi đình, ngôi chùa cổ, đã trở thành hồn quê, mang sức sống và bản lĩnh của làng, trở thành sức mạnh vật chất, chống lại kẻ thù, mỗi khi đất nước bị xâm lược. Nhờ vậy mà ở những thời kỳ dân tộc ta bị mất nước nhưng làng thì không bao giờ mất. Và lẽ sống của người làng được ghi tạc ở cổng làng, luôn sáng ngời những giá trị chân, thiện, mỹ. Đó chính là một diện mạo mang bản sắc độc đáo của văn hoá làng. Chúng tôi mong được các nhà nghiên cứu tiếp tục đi sâu, tìm hiểu một cách toàn diện, để có được những đánh giá đầy đủ, sâu sắc hơn về một loại hình văn hoá cổng làng, hiện nay đang có nguy cơ bị mai một trước xu thế đô thị hoá nông thôn. Chúng tôi trân trọng đề nghị khi làm quy hoạch làng xã phải đưa những cổng làng truyền thống vào quy hoạch bảo tồn, không được phá dỡ để xây những công trình mới. Những cổng làng đang bị xuống cấp phải kịp thời tu bổ tôn tạo. Đồng thời cũng phải tôn tạo cảnh quan, tạo nên không gian văn hoá có phong cảnh đẹp. Tất cả nhằm giữ lại cái hồn cốt của làng quê truyền thống Hà Tây, mang bản sắc độc đáo của văn hoá làng. (Báo Văn nghệ)


Hà Tây!!!---> Sắp nhập vào HNội---> Lưu giữ làm kỷ niệm hehe!
 
T

tieuthu258

Hôm trước tiểu thư có xem 1 phóng sự trên TV nói về Văn hoá Cổng Làng

Tự nhiên thấy hay hay :)

Có những cổng to vừa cả đường giao thông luôn :D Có cổng nhỏ xíu chui vào trong gốc 1 cây đa to oạch =))=))

Hay ơi là hay :D

Lại còn nghe bao nhiêu bài thơ tên là Cổng làng của bao nhiêu tác giả nữa chứ :)

Có làng chỉ có 1 cổng nhưng có làng có tới 4 cổng ở 4 phía luôn :)) Hay thật đấy

Nhưng bây giờ số lượng cổng làng cứ càng ngày càng thu hẹp...Việc mở rộng giao thông đóng góp 1 vai trò lớn :(

ôi trời... làng tớ ko có Cổng làng :\">
 
You must log in or register to reply here.
Top Bottom