{ con cái chúng ta giỏi thật }

[kira_l]

Có lẽ ông ta chỉ đợi có thế :
- Vâng, thì đó chính là vấn đề tôi muốn trình bày với quý vị. Lúc trước có một vị đã nói rất đúng rằng chúng ta phải dạy cho con cái những kiến thức có ích cho cuộc sống của chúng sau này. Điều đó rất chí lý ạ! ... Thí dụ con trai tôi đã được dạy tổng các góc trong một tam giác là 180o chứ không phải 700o hay 5000o thì có ích lợi gì nào ? ... Tôi xin mạn phép hỏi quý vị : chúng ta đã ngần này tuổi đầu rồi, từ bé đến giờ đã ai hỏi chúng ta xem tổng các góc trong một tam giác là bao nhiêu chưa ? Và thưa quý vị, đã ai trong chúng ta dùng những kiến thức kiểu đó để kiếm ra một cắc bạc nào chưa ? Chính vì thế mà tôi muốn bộ óc non nớt của các cháu đừng bị nhét đầy vào đó những kiến thức vô bổ kiểu tổng các góc là bao nhiêu, đuờng phân giác là gì .. v.v... Tốt hơn hết, hãy dạy cho con cái chúng ta những điều có ích như việc nuôi ong chẳng hạn ... Trong trường học phải có các tổ ong ! Nước Thổ Nhĩ Kỳ chúng ta có thể phát triển mạnh mẽ chỉ cần dựa vào ngành nuôi ong mà thôi. Bởi vì như tôi đã nói ở trên, ong không giống các gia súc khác như cừu hay bò. Muốn có sữa bò, ta phải cho nó ăn cỏ, rơm. Ong cho ta mật, chúng ta chẳng phải cho nó ăn gì, nó biết tự đi kiếm lấy. Ong làm việc cho ta không công, nó cho mật mà chẳng đòi ta cái gì cả ...
Một ông khác tham gia tranh luận :
- Vâng, ông nói phải. Nhưng trong thành phố bị ô nhiễm thế này thì không thể nuôi ong được. Ông nhìn xem, khói của các nhà máy tuôn ra không ngừng suốt ngày đêm, đến người còn khó sống nữa là loài ong. Thêm vào đó chúng ta chớ quên rằng ong cho sản phẩm sáp, mật rất phụ thưộc vào môi trường mà chúng sống. Như vậy, nếu ở trong thành phố này mà ta nuôi được ong thì ong chẳng cho ta mật được, vì làm gì có cây cỏ hoa lá. Có lẽ chúng sẽ cho ta bụi khói và dầu nhờn cũng nên ...
Cử tọa nhiệt liệt ủng hộ ông này. Tuy nhiên, ông ta cũng không chịu kém trong việc đưa ra sáng kiến, ông ta có ý kiến riêng của ông ta chứ :
- Tôi có một đề nghị khác, xin các vị tham khảo. Chúng ta không nuôi ong mà hãy để các cháu nuôi gà. Đúng vậy ! Các vị đừng chê gà. Nuôi gà rất dễ dàng và kinh tế lắm các vị ạ. Con cái chúng ta phải được học kỹ thưật chăn nuôi gia cầm. Nhiều nước đã tiến bộ vuợt bực nhờ chăn nuôi gà đấy!
Đến lúc đó, ông hiệu truởng phải có ý kiến :
- Thưa các vị, như tôi đã trình bày lúc trước, chúng ta không thể nuôi ong hay nuôi gà, mà cũng chẳng nuôi cừu hay bò ở trong trường được. Chương trình học của học sinh do Bộ Giáo dục soạn thảo. Chúng ta không có quyền quyết định ở đây. Con cái các vị đang học ở một trường phổ thông tiểu học chứ không phải ở một trại chăn nuôi hay một cái gì khác ...
Một bà béo nói chen vào, cắt ngang lời thầy hiệu truởng :
- Có lẽ chúng ta đã lạc đề nhiều quá rồi. Trên cuơng vị là Uỷ viên Hội đồng Hội Phụ Huynh Học sinh, tôi đề nghị chúng ta hãy quan tâm hơn nữa đến các trẻ em nghèo ngay trong trường. Các cháu đang rất cần sự giúp đỡ về vật chất như : giấy, mực, sách vở, ... Để có tiền bạc giúp các em, chúng ta bàn xem nên mở một cuộc xổ số hay một buổi tối vui văn nghệ có bán vé ?
Sau một hồi thảo luận, cãi vã dài, người ta đi đến quyết định sẽ tổ chức một tối văn nghệ.
Rồi người ta quyên góp tiền mà thành lập một ban tổ chức cho tối văn nghệ "Vì các trẻ em nghèo cần giúp đỡ".
Cuối cùng cha mẹ học sinh quay lấy các thầy cô thành từng nhóm để hỏi han việc học tập của con cái họ. Chúng tôi mang nước giải khát và bánh ngọt vào mời các đại biểu dự họp.
Hôm đó tôi đã được một buổi giải trí đã đời. Giá mà tôi được có mặt ở tất cả các cuộc họp như vậy thì hay biết mấy! Nếu ở trường bạn, người ta cũng tổ chức các cuộc họp Hội Phụ Huynh HS thì bạn hãy ráng nghe xem nhé, chắc chắn bạn sẽ được cuời no bụng đấy.
Hôm ấy, mẹ tôi cũng đi họp. Khi về nhà, tôi hỏi mẹ :
- Sao mẹ không phát biểu ý kiến hả mẹ ?
- Ôi, cần gì ? Người ta bàn lung tung, đủ thứ ...
- Lúc đó mẹ có muốn nói không ?
- Con tuởng mẹ không biết nói sao ? Tất nhiên mẹ cũng định tham gia thảo luận một vấn đề nào đó. Nhưng nào có ai cho mẹ nói đâu.
Đấy, thế là tôi lại viết dài quá rồi !
Bạn nhắc Mine hộ tôi là nó còn nợ tôi đấy nhé. Nó vẫn chưa trả lời lá thư trước của tôi.
Chúc bạn những điều tốt lành nhất.
Bạn thân mến
Zeynep

 

[kira_l]

Bức thư thứ 16

Em yêu quý



Ankara 3.2.1964
Acmét thân mến,
Rất cảm ơn bạn về Bức thư ngày 30-1 của bạn. Tôi đã nhận được lá thư đó đúng ngày đầu kỳ nghỉ tháng Hai (1). Đọc nó tôi đã cuời nhiều đến nỗi nước mắt chảy ràn rụa.
Trước đấy, ở nhà tôi, bà chị gái đã từng được coi là một "thần đồng". Tuy nhiên, ít lâu sau ba mẹ tôi đã nhận ra rằng hiện tuợng "thần đồng" chẳng liên quan gì tới chị tôi. Lòng khao khát có một thiên tài trong gia đình đã tàn lụi theo năm tháng. Vì thế tôi và Mentin được ba mẹ để cho yên thân không bị coi là các "kỳ quan thế giới" (2).
Đọc thư bạn, tôi lại nhớ lúc chị tôi đang được ba mẹ coi như là một "thần đồng". Hồi đó, tôi chưa đi học và Mentin thì chưa sinh. Mỗi buổi tối, đi làm về tuy mệt, ba tôi vẫn bù đầu dạy tiếng Pháp cho chị tôi. Mặc dù đã cố gắng hết mức, ba tôi vẫn không thư được chút xíu kết quả nào. Cả một tuần chị tôi cũng không học thưộc được một đoạn thơ ngắn. Tôi tuy không phải học nhưng vì cứ chơi quanh quẩn gần đó mà lại thưộc làu làu đoạn thơ ấy lúc nào không hay. Từ đó tới nay đã bao nhiêu năm mà tôi vẫn còn nhớ như in những câu thơ đó:
Le berger et son chien
J’aime mon chien, un bon gardien
Qui mange peu et travaille bien
(Người chăn cừu và con chó
Tôi yêu chú chó, trợ thủ đắc lực của tôi
Chú ăn ít mà lại làm nhiều - ND)
Thực ra tôi chẳng biết đoạn thơ này nói gì nhưng nghe mãi thành ra thưộc, thế thôi. Thế mà chị tôi thì không thể nào thưộc được. Ba tôi đọc đi đọc lại rất to và nhiều lần đến nỗi không những mẹ tôi mà cả bà hàng xóm cũng đã thưộc đoạn thơ tiếng Pháp ấy. Thế mà chị tôi thì lại chẳng nhớ, chị ấy đọc lên nghe cứ như người nói tiếng Tàu :
"Sien min, biyen mon tiyen"
Một hôm, có nhà su phạm là bạn ba tôi đã từng đi nghiên cứu ở Châu Mỹ về, thấy ba tôi cố gắng dạy chị tôi không thành công bèn khuyên :
- Học ngoại ngữ là môn rất đặc biệt, đòi hỏi khả năng. Anh không nên ép buộc cháu cứ phải học tiếng Pháp. Khi còn ở Paris, tôi đã thấy có những kẻ ở nước Pháp cả năm trời mà chẳng thèm học chút xíu tiếng Pháp nào. Ngược lại, có những người Pháp tìm đến các quán cà phê để học tiếng Thổ Nhĩ Kỳ của những người hầu bàn. Một số người có khiếu học tiếng nước ngoài, còn số khác lại có biệt tài dạy người ngoại quốc học tiếng mẹ đẻ của mình. Có khi cháu gái của anh thưộc loại người thứ hai thì sao ? ... Mỗi đứa trẻ có một
khả năng nào đó tiềm tàng trong người nó như một cái mầm cây chưa nhú. Trước tiên ta phải phát hiện mầm cây ấy đã, sau đó mới đến công việc chăm bón cho nó lớn lên ...
Theo lời khuyên đó, ba tôi chuyển sang cho chị tôi học đàn violon để tìm cái mầm tài năng còn giấu kín. Tiếc thay cái mầm vẫn không chịu ló ra qua các giờ học nhạc. Bà giáo dạy đàn violon chán nản nói :
- Con bé có cái giọng mới khiếp chứ ... đến làm điếc tai người nghe chứ không vừa. Học nhạc mà nó chẳng phân biệt được cái nốt nhạc "đô" hay "si" gì cả ... Cô bé lẫn lộn cả tiếng kẹt cửa và tiếng đàn violon thì thật là quá thể ...
Chị tôi đúng là như thế đấy ! Có khi vô tình người nhà làm bể cái ly trong bếp thì chị ấy lại chạy ra mở cửa vì tuởng lầm khách đến gõ cửa.
Với đôi tai âm nhạc như thế thì học đàn hát làm sao được ? Hồi chị còn học cùng trường tôi, có lần tôi nghe cô giáo dạy nhạc kêu lên :
- Thôi, cô bé ơi, có lẽ em đừng hát trong dàn đồng ca nữa, nếu không các bạn em sẽ hát sai hết cả ...
Chị tôi đã hát sai lại quá to làm mọi người hát theo.
Ba mẹ tôi cho chị chuyển sang hội họa. Nhưng vô ích, ba mẹ tôi cũng không tìm thấy tài năng vẽ trong con người chị. Chị ấy được chuyển sang học múa ba-lê. Lần này những bài học múa ba-lê có lẽ có tác dụng thực tế rõ nhất. Trước khi đi học múa, chị tôi rất hay đụng chạm đồ vật trong nhà khi chị đi lại trong nhà. Sau lớp múa ba-lê, cái bàn, cái ghế và các đồ vật khác không bị chị tôi động đến nữa.
Đúng là ba mẹ tôi đã cố gắng hết mình để tìm cái mầm tài năng ẩn giấu quá kỹ trong chị tôi. Vì không có chút kết quả nào nên cả hai đều chán nản. Khốn khổ vì chạy vạy mệt nhọc, ba tôi thở dài nói với mẹ tôi :
- Thôi, hãy để xem sao đã. Bây giờ cứ để con nó học cho hết phổ thông ...
Đến trường, chị tôi cứ tàng tàng học hai năm một lớp. Đến năm thứ hai ở trường trung học, có nguy cơ chị tôi phải học đúp hai lần, nghĩa là phải học tới ba năm một lớp. Không muốn phá vỡ truyền thống đã giữ từ bé nên chị tôi bỏ trường luôn không chịu đi học nữa.
Mẹ tôi tự an ủi :
- Như vậy nghĩa là con gái tôi có khiếu nội trợ ...
Đó là cơ hội cuối cùng để chị tôi bộc lộ năng khiếu ... Tuy nhiên ngay cả lần thử thách này, chị tôi cũng không qua khỏi. Mà chính mẹ tôi không cho chị qua kỳ thi chứ ai.
Nhưng đúng là chị tôi không có khiếu bếp núc thật. Thức ăn nấu dở đã đành, chị tôi còn làm lộn xộn hết cả đồ ăn trong bếp. Chị tôi chỉ cần hí hoáy trong bếp độ 5 - 10 phút là chẳng một đồ vật nào ở nguyên chỗ cũ. Đến nỗi cuối cùng mẹ tôi cấm không cho chị bén mảng vào chỗ nấu nuớng của mẹ nữa.
Sau cùng, mẹ tôi dẫn chị đến cho một chuyên gia tâm lý xem xét. Ông ta kêu lên :
- Trời ơi, các người làm gì cô bé thế này. Hết thử thách này tới thử thách khác, khiến nó bị thưi hết cả mọi khả năng. Thật đáng tiếc ! Tốt nhất, các người nên để cho nó yên thân.
Từ đó trở đi, chị tôi được yên thật. Ba mẹ tôi không còn thúc ép gì chị nữa. Và cũng nhờ thế mà chị tôi có tiến bộ rất nhiều.
Tôi và Mentin được ba mẹ phó mặc "cho trời". Ba mẹ tôi quả là đã quá mệt mỏi khi đi tìm tài năng của chị tôi, lại thêm chán nản vì liên tiếp thất bại nên chẳng còn thiết tìm tòi gì ở tôi và Mentin nữa. Nếu ba mẹ tôi chịu khó để tâm đến Mentin, tôi tin rằng sẽ tìm được gì đó ở nó cũng nên. Bởi vì tôi thấy Mentin bị máy móc lôi cuốn một cách đặc biệt.
Nói chung nó thích tất cả các loại máy móc trong nhà tôi. Nó đã làm hỏng dần dần từ máy thư thanh, máy giặt đến máy cạo râu, máy ảnh của ba tôi ... Có lần Mentin đã tháo một bánh xe nhỏ trong đồng hồ treo tuờng để vào cái máy quay dĩa hay một cái ốc ở máy may để ráp vào cái máy ghi âm ... và còn nhiều chuyện tháo ráp lạ lùng khác. Ba tôi gọi những tìm tòi đó là những "trò ngớ ngẩn", những nghịch phá tai hại ... Nhưng tôi thì tôi hiểu Mentin làm tất cả những trò đó với hi vọng sẽ phát minh ra một loại máy hoàn toàn
mới. Tiếc thay chẳng có ai giảng giải và huớng dẫn cho nó ...
Về mặt "kỳ quan" thì ở khu nhà tôi cũng không thiếu. Ngay bên hàng xóm, một người bạn của ba tôi cũng có một "thần đồng" tên gọi là Nurten. "Thần đồng" này nổi tiếng trong lãnh vực ăn uống. Nếu có cuộc thi ăn uống nào tổ chức cho trẻ con, chắc nó phải chiếm giải nhất. Chỉ một bữa, mình nó ăn đã nhiều hơn cả nhà tôi năm người cộng lại, ấy thế mà mẹ nó vẫn luôn than vãn :
- Chẳng biết làm sao, mấy ngày này cháu Nurten nhà tôi biếng ăn quá!
Rồi mẹ nó ra sức tẩm bổ, cho nó uống thưốc kích thích tiêu hóa, ngon miệng và đủ các loại vitamin, dầu cá để "cho cháu ăn được nhiều". Con bé Nurten ngày càng béo tròn ra, trông nó giống hệt một cây cải bắp. Trời! Đôi chân nó mới ghê chứ! Thế mà ba nó thì trái ngược hẳn lại, ông ấy mỏng như một cái bánh tráng ấy ...
Đôi khi ba mẹ Nurten cần đi đâu đó, nó liền bị gởi sang nhà tôi. Trái lại ba mẹ tôi nếu muốn đi xem phim hoặc giải trí gì đó thì Mentin lại phải sang chơi bên nhà Nurten. Ba tôi không muốn để nó ở nhà vì nó hay hí hoáy nghịch radio hoặc tủ lạnh, mà tôi thì nào có cấm được nó ... Nó cứ khẩn khoản, nài nỉ hoài :
- Chị cứ để em ráp thử xem. Em lắp một cái đồng hồ trên nồi áp suất để coi lúc nào thức ăn sẽ chín.
Mãi tôi cũng mềm lòng và đồng ý. Và thế nào Mentin cũng sẽ làm hu hỏng một đồ vật gì đó.
Tối hôm nay, ba mẹ và chị tôi đi xem phim nên tôi và Mentin phải sang chơi bên nhà Nurten. Ba đứa chúng tôi cùng nhau chơi trong phòng Nurten. Tôi đọc chuyện cổ tích cho Mentin và Nurten nghe rồi chúng tôi lại chơi xúc xắc. Cứ Như thế, rất vui suốt buổi tối.
Chợt Nurten kêu khát nước và chạy đi tìm nước uống. Lúc trở lại, nó gọi chúng tôi một cách vội vã :
- Chị với Mentin lại mà xem, ba mẹ em đang cãi nhau, lại mà xem nhanh lên chị!
- Em gặp ba mẹ đang cãi lộn à ?
- Thế này chị ạ! Em sang phòng khách tìm nước uống, khi trông thấy em, mẹ nói với ba "Anh thân yêu", "Anh yêu quý" hay những câu thân mật khác. Nghe thế là em biết liền. Mỗi lần ba mẹ cãi nhau, thấy mặt em là lập tức hai người đổi cách xung hô với nhau thành "thân yêu", "quý mến" để khỏi ảnh huởng xấu đến em. Em biết chắc chắn lúc này ba mẹ em đang cãi nhau đấy. Nào, chị lại mà xem ...
- Thôi, chị về đây. Ba mẹ chị chắc cũng xem phim về rồi. - Không muốn huởng ứng lời mời mọc của Nurten nên tôi mới nói vậy.
Trước khi về, tôi phải vào chào ba mẹ của Nurten. Vào phòng khách, tôi đã chứng kiến một cảnh rất tức cuời. Nếu biết Trước như vậy, chắc tôi sẽ không vào đó. Nhưng đã lỡ buớc chân qua cửa rồi không thể quay ra được. Ba của Nurten đã nhìn thấy tôi. Dưới chân là mảnh vụn của một cái bình vỡ. Mẹ của Nurten đang cau có, còn ba nó có một vết xuớc như bị ai cào trên má.
Trông thấy tôi, bỗng nhiên ông ấy nói với vợ :
- Em thân mến, nhặt giùm anh cái bình vỡ đó lên. Anh lỡ tay đánh rơi ...
Mẹ Nurten giật mình :
- Sao, con nó vào à ? - Bà ấy hơi quay đầu lại. Không thấy Nurten mà lại nhìn thấy tôi, bà ấy mắng cho tôi một trận - Tại sao cháu vào không gõ cửa? Bác đã nói bao nhiêu lần là vào phòng phải gõ cửa kia mà.
Rồi bà ấy âu yếm nói với chồng đang nhăn nhó vì đau :
- Anh yêu quý, em pha cho anh một tách cà phê nhé!
- ừ, em thân yêu ... Cho vừa vừa đuờng thôi nhé, tình yêu của anh ... em đáng yêu quá!
Một chiếc dép của mẹ Nurten chẳng hiểu sao lại nằm trên ghế bành, gần ngay chỗ ông chồng. Nurten đứng ngoài cửa nói vào :
- Mẹ ơi, chị Zeynep và Mentin chào ba mẹ để đi về đấy, mẹ ạ ...
Ba Nurten đưa tay lên ôm má, mặt còn hơi nhăn nhó vì đau đớn, vờ ngạc nhiên nói :
- Không biết tại sao tôi lại truợt chân, bị ngã ...
Chúng tôi đi vội về nhà.
Bây giờ thì Mentin đã ngủ rồi. Còn tôi ngồi viết thư trả lời cho bạn. Tôi đã nghe tiếng ba tôi ho, cả nhà đi xem phim về rồi.
Tôi hi vọng mùa hè này chúng ta sẽ gặp nhau. Chúc bạn mọi sự tốt lành.
Thân mến
Zeynep
(1) Kỳ nghỉ tháng Hai là kỳ nghỉ Đông của học sinh Thổ Nhĩ Kỳ, cũng là lúc kết thúc học kỳ I của năm học (ND).
(2) Xem lời chú thích của truyện Trước "Con cái chúng ta giỏi thật!"
Vui lòng chờ...

 

[kira_l]

Bức thư thứ 17

Khi nhà có khách...



Istanbun 10.2.1964
Bạn thân mến,
Khi đọc thư bạn đến đoạn tả sự việc xảy ra bên nhà hàng xóm, tôi thấy mừng là chúng tôi sống trong một căn hộ chỉ có ba phòng nhỏ. Chúng tôi có nhìn và nghe thấy hết chuyện ảy ra trong nhà. Vì thế tôi hiểu tại sao trong nhà tôi không có những việc buồn cuời mà ạn chứng kiến bên nhà ông hàng xóm chỗ bạn. Tuy nhiên, đôi khi tôi phải mục kích hững cảnh đặc biệt như đã xảy ra hôm chủ nhật vừa qua ... Tôi sẽ kể chi tiết cho bạn ghe nhé!
Từ thứ năm tuần Trước, ba tôi đã thông báo cho mọi người rằng đến chủ nhật này ông chủ hà máy nơi ba làm việc sẽ đến thăm nhà và dùng cơm với chúng tôi. Lúc ầu tôi không hú ý lắm đến chuyện đó, vì tôi biết quá rõ là ba tôi không thích ông chủ một tí nào.
Không lúc nào ba tôi không nói xấu ông ta. Khi nói về ông chủ, mặt ba tôi đanh lại, iệng bật ra những lời cay độc ...
Tôi tò mò hỏi chuyện mẹ tôi về ông khách :
- Ông ta làm cái thá gì ở nhà mình hả mẹ ?
Mẹ nhìn tôi ngạc nhiên :
- Sao con lại nói thế hả ? Chính ông chủ thân hành đến chơi nhà ta cơ mà ...
- Nhưng ba con đâu có thích gì ông ta.
- Điều quan trọng là ông chủ thích ba con ...
- Sao thế ạ ?
- Con không biết chứ, ba con vừa được bầu là đại diện của anh em công nhân trong công đoàn toàn nhà máy đấy. Lúc này ba con rất có ảnh huởng trong công nhân nhà máy. Vì thế ông chủ mới phải đến thăm nhà ta.
Tôi sốt ruột muốn tận mắt nhìn xem ông chủ mặt mũi ra sao mà ba tôi nhắc nhiều đến như vậy. Cứ như lời ba tôi nói thì ông ta chắc giống như một người khổng lồ hoặc như một quái vật ghê gớm lắm.
Từ hôm đó, trong nhà tôi bắt đầu có những sự chuẩn bị rất gắt gao. Một buổi tối, đi làm về đã mệt lử rồi mà ba tôi còn quét vôi, sửa sang lại phòng khách. Vừa làm, ba tôi vừa không ngớt lời nguyền rủa ông chủ nhà máy thậm tệ. Tôi ngạc nhiên hỏi ba tôi :
- Chỉ có ông chủ đến chơi mà ba phải sửa phòng khách u ?
Ba tôi chưa chát trả lời, nhưng lại có vẻ hơi nguợng ngập :
- Vì ông chủ đến chơi u ? - Ba tôi hỏi lại và tự nhiên ông cáu tiết, ném mạnh cái chổi quét vôi đang cầm vào cái xô, làm vôi bắn lên tung tóe.
Lúc sau ba tôi nói :
- Con tuởng ba quét vôi vì ông ta ư ? ... Con không thấy các bức tuờng đã dơ bẩn lắm rồi hay sao ?
Mẹ tôi tất tả đi muợn thêm ly, chén, dĩa bên hàng xóm. Chưa yên tâm, mẹ tôi còn lùng kiếm cho bằng được một cái khăn trải bàn trắng tinh. Từ thứ bảy, mẹ đã đi mua đồ ăn trữ sẵn trong tủ lạnh. Nhìn bao nhiêu thức ăn ngon lành mẹ mua, tôi nghĩ chắc mẹ phải làm một bữa tiệc rất thịnh soạn.
Ngày chủ nhật ấy, ba tôi thức dậy từ tờ mờ sáng. Dậy sớm thế là một việc lạ, bởi vì lệ thường ba tôi hay có thói quen ngày chủ nhật thức dậy rất muộn. Tôi hỏi ba :
- Ông khách đến nhà ta sớm thế hả ba ?
- Mày tuởng tao dậy sớm để đợi ông ta u ? Còn lâu con ạ ! - Ba tôi tức mình mắng tôi một trận.
Nhưng sau khi ăn sáng xong, ba tôi đã ra cửa sổ ngồi và ngóng đợi ông khách quý. Độ muơi, muời lăm phút, ba tôi lại đứng lên, đi lại qua các phòng và cáu kỉnh nói với mẹ tôi :
- Không biết thằng cha ấy chết dấp chết dúi ở đâu mà mãi không thấy tới ...
Mẹ tôi đã nấu nuớng xong và dọn bàn ăn. Tất tả chạy đi chạy lại, lúc trong bếp, lúc vào phòng khách, mẹ tôi lo lắng xem xét tất cả đã thật đẹp đẽ ổn thỏa chưa.
Có lúc, khi ba tôi đang vừa đi đi lại lại trong nhà vừa rủa ông chủ không tiếc lời, chợt có tiếng còi xe hơi ngay Trước cửa nhà. Ba tôi giật nảy người như bị điện giật hối hả giục mẹ tôi :
- Nhanh lên ... Ông ấy đến đấy ... Mở cửa ra, làm gì mà đứng ngây người ra thế ?
Ba tôi chạy ra cửa sổ, nhoài hẳn người ra ngoài để nhìn xuống đuờng phố. Mẹ tôi cuống cả lên vì bị ba tôi giục giã, tất tuởi ra mở cửa, nhưng bên ngoài làm gì có ai đâu. Thế là được một phen đón hụt !
A, suýt nữa thì tôi quên một điều quan trọng : Từ khi được tin có khách, mấy ngày liền mẹ tôi dạy Fatos, em gái tôi cung cách xử sự khi nhà có khách. Có điều mẹ tôi luôn tìm cách dạy Fatos Trước mặt tôi và cố ý nói lớn để tôi cũng nghe được.
Sáng hôm ấy, sau khi nấu nuớng xongvà chuẩn bị đâu vào đấy, mẹ tôi mặc cho Fatos một cái áo đầm mới, rất đẹp, bắt nó ngồi Trước mặt và mẹ tôi nhắc lại bài học đã dạy mấy hôm rồi. Mẹ tôi vừa nói với Fatos vừa vẫn liếc mắt canh chừng xem tôi còn chú ý nghe không :
- Con gái yêu của mẹ, đừng hờn khi khách đến chơi nhà ta nhé! Trước mặt khách, con đừng cho tay vào miệng, dơ bẩn nghe con. Đồ ăn đã rớt ra bàn hoặc rơi xuống sàn, tuyệt đối không được nhặt lên ăn. Con hiểu chưa, đừng có quên đấy nhé ! Khi ho con phải lấy tay che miệng lại. Lúc ăn đừng có cho đồ ăn đầy miệng, nhai nhồm nhoàm xấu lắm ... Phải ăn từng miếng nhỏ này ... Nhai chậm rãi này ... ừ, đúng rồi con ạ. A quên, mẹ dặn thêm con đừng có nói "ừ" hay "hứ" Trước mặt khách ...
Fatos nghe khá chăm chú, cuối cùng nó hỏi :
- Thế thì con phải nói thế nào hả mẹ ?
- Con phải nói "Thưa ông, vâng", "Thưa mẹ, không ạ" hay những câu lịch sự khác.
Mặc dù thấy tôi vẫn chăm chú nghe, mẹ tôi vẫn có vẻ chưa thật yên tâm lắm, bà gọi tôi lại và dặn thêm :
- Con này, khi khách đến nhà, mỗi lần mở miệng muốn nói gì, dù ngắn, con cũng phải bắt đầu bằng câu "Kính thưa ông" ... cuối câu bao giờ cũng nói "thưa ông" nhé ! Làm thế cho nó lịch sự.
Bên phòng bên, ba tôi đứng cạnh cửa sổ, dán mắt xuống đuờng phố, sốt ruột đợi ông chủ đến và không ngớt rủa ông ta bằng những lời cay độc. Đột nhiên ba tôi nhảy dựng lên như bị ong đốt :
- Ông ấy đến rồi! - Và ba tôi tất tả chạy ra mở cửa.
Phía cửa ra vào, tôi nghe giọng ba tôi đón chào rất lịch sự :
- Kính chào ông ... chúng tôi đợi ông đã lâu, sốt ruột quá ạ ... Xin mời ông vào nhà, mời ông!
Tôi cùng Fatos ra cửa chào khách. Ba tôi đang bận treo áo choàng của ông chủ lên mắc.
Ông ta không phải là một người khổng lồ hay quái vật như tôi đã tuởng. Đó là một ông dáng người nhỏ nhắn, tính tình vui vẻ ... Về sau tôi mới hiểu vì sao ba tôi chửi rủa ông ta và vẫn đón tiếp ông ta rất nồng hậu.
Fatos hôn tay ông chủ, còn tôi thì trân trọng bắt tay ông. Ba tôi nhìn thấy và không bỏ qua hành vi khiếm nhã của tôi :
- Hôn tay ông chủ đi con !
Thế là tôi bị bắt buộc làm một việc mà tôi không muốn một chút nào.
Hai người kéo nhau vào đi-văng nói chuyện. Một lát sau mẹ tôi xuất hiện với giọng nói ngọt ngào và nụ cuời xã giao nở trên môi :
- Xin mời ông chủ dùng cơm với gia đình chúng tôi ạ.
Ông chủ trả lời hơi có vẻ đùa cợt :
- ồ, xin quý bà chớ bận tâm! Tôi không định làm phiền gia đình chuyện ăn uống ...
Bạn thử nghĩ mà xem, nếu thật vậy thì tai hại biết bao ? Mẹ tôi đã lo lắng, chạy vạy mấy ngày liền, mất ăn mất ngủ để lo bữa tiệc đãi ông chủ, thế mà ông ấy lại không dùng thì có chết không ? Nhưng chuyện đời đâu có dễ thế nhỉ. Ba tôi gần như xốc nách kéo ông ta đến bàn ăn.
Không khí khẩn truơng, tất bật, ảnh huởng cả đến tôi. Ba tôi ra lệnh :
- Rót rượu vào các cốc đi con.
Đầu óc rối tinh, rối mù, không tập trung được nên tôi rót mãi đến nỗi rượu tràn cả ra ngoài. Ba tôi sa sầm nét mặt :
- Cái thằng hậu đậu, chẳng làm việc gì nên thân. Rót có mấy cốc rượu cũng không xong ...
Vơ vội khăn lau, ba tôi bắt đầu lau lia lịa, khốn khổ, vì quá vội vàng nên ba tôi gạt tay phải, làm đổ dĩa xà lách trộn dầu dấm tung tóe ra bàn. Mẹ tôi vội vàng xin lỗi :
- Trời, xin ông chủ thứ lỗi cho, áo ông có bị dây bẩn không ạ ? Xin ông cẩn thận ...
Rồi dĩa súp của Fatos lại đổ. Mẹ tôi mắng nó một câu, nhưng Fatos cãi lại giọng như muốn khóc :
- Tại tay mẹ chạm vào dĩa của con chứ ... - Rồi nó òa lên khóc thật to.
Ba tôi nổi khùng, mắng mẹ tôi :
- Tôi đã dặn là phải dọn một bàn khác cho lũ trẻ ăn riêng ra cơ mà ...
Mẹ tôi thì thầm với Fatos :
- Im đi con ! đừng có khóc Trước mặt khách xấu lắm ...
Cả nhà nghe thấy câu nói thầm của mẹ tôi. Em tôi nín khóc nhưng nó vẫn vừa ăn vừa nức nở.
Sau món súp, đến món thịt bò bít-tết. Ông khách lịch sự chìa cái dĩa của mình ra để mẹ tôi tiếp cho một miếng thịt bò to tuớng. Chưa yên tâm, mẹ tôi còn muốn ruới thêm nước sốt, nhưng ông chủ vì còn mãi tiếp chuyện ba tôi nên kéo cái dĩa về phía mình, thế là mẹ tôi cho cả muỗng nước sốt thịt vào dĩa bánh ngọt để ăn tráng miệng. Lập tức mẹ tôi rối rít xin lỗi :
- Trời ơi, tôi làm thế này ? Xin ông thứ lỗi cho ...
Vì mất tự nhiên nên bữa ăn cứ rối mù cả lên, chẳng ai không lúng túng. Định lấy muối, ba tôi lại đi dốc hạt tiêu vào thức ăn. Nhận ra sai lầm, ba tôi gắt ầm lên :
- Đồ khỉ, không biết lọ muối đâu !
Giật mình lo sợ, đáng lẽ đưa lọ muối, mẹ tôi lại đưa lọ tuơng ớt cho ba tôi. May mà nhìn thấy lọ muối ngay Trước mặt, tôi liền đưa cho ba. Đang cáu, ba tôi xóc quá mạnh làm nút bật ra, thế là cả một đống muối trút vào dĩa thức ăn của ba. Mọi người chẳng còn biết nói sao nữa. Trong tình thế gay cấn đó, không biết làm sao, mẹ tôi lại đột ngột hỏi ông khách :
- Thưa ông, ông có khỏe không ạ ?
Bị bất ngờ, ông khách không hiểu gì cả :
- Bà bảo sao ạ ? ... - Ông ta hỏi lại.
- Tôi hỏi thức ăn có ngon không ạ ? ... Ông có vừa ý không ?
- Ô, còn phải nói. Ngon tuyệt, thưa bà.
Khi đó, em tôi không chịu để mọi người quên nó :
- Mẹ, con bị vuớng cái gì trong cổ ấy mẹ ạ ..
Mẹ tôi phải một tay vỗ lung, tay kia cho nó uống nước để miếng thức ăn đang hóc trôi xuống cổ nó. Ba tôi ngứa mắt vì tôi cầm dao tay trái, cố gắng dạy tôi cách cầm dao bằng tay phải. Tôi cũng chú ý làm theo ba, nhưng vẫn lóng ngóng không sao sử dụng con dao cho thưần thục được ... Ba tôi thấy cần phải làm mẫu cho tôi thấy rõ hơn, nhưng con dao của ba ấn mạnh vào khúc xuơng mà ba định róc thịt đến nỗi nó bay vèo ra khỏi dĩa và rơi vào giữa dĩa cam gần ông khách, làm ông này bị một mẻ sợ ...
Như vậy tôi là người ít bị hỏi nhất trong bữa cơm ngày hôm đó. Tuy nhiều thức ăn ngon lành, song vì không thoải mái nên tôi ăn chẳng thấy thú vị gì. Khi bữa ăn kết thúc, mọi người đứng dậy, tôi thở phào thoát nạn.
Đến khi uống cà phê, chắc ông khách nghĩ cần quan tâm đến tôi nên ông ta hỏi :
- Cháu học lớp mấy rồi, hả cậu bé ?
- Kính thưa, cháu học lớp Năm, thưa ông ...
Tôi chú ý nhìn xem ba mẹ có vừa ý với cách trả lời khách của tôi không. Hai người có vẻ thỏa mãn với câu trả lời trịnh trọng với đầy đủ "kính thưa" của tôi.
- Cháu bao nhiêu tuổi ?
- Kính thưa, cháu được 11 tuổi, thưa ông ...
- Lớn lên cháu muốn làm gì ?
- Kính thưa, cháu muốn làm nhà văn ạ, thưa ông ...
- Hoan hô ! ...

 

[kira_l]

Thế là xong, tôi im vì ông chủ không hỏi nữa. Mẹ tôi nói thầm gì đó, và ra dấu về phía ông chủ. Tôi chẳng hiểu gì cả, vì chỉ thấy đôi môi mẹ mấp máy. Mãi sau mới biết mẹ tôi bảo cảm ơn ông chủ. Nhưng ông ấy đã quay sang nói chuyện với ba tôi rồi. Đợi cho ông nói xong câu chuyện tôi liền thưa :
- Kính thưa, cháu cảm ơn ông, thưa ông ...
Không hiểu ý nghĩa câu cám ơn muộn màng của tôi, ông chủ ngây ra một lúc, sau đó ông bảo tôi :
- Không có gì ...
Trong một lá thơ tôi có viết rằng Fatos, em gái tôi là một "kỳ quan đặc biệt". Hôm đó phải công nhận nó cũng rất xứng đáng với danh hiệu đó.
Khi mẹ tôi thư dọn bàn ăn, sơ ý để rơi một trái chuối xuống sàn, Fatos nhặt lên và giảng giải :
- Mẹ ơi, có phải khi đồ ăn rơi xuống đất thì không được ăn Trước mặt khách phải không mẹ ? Con để lên đây, khi nào ông khách về, con mới được ăn. Như thế mới lịch sự ... -
Nó nói rành rọt và để trái chuối lên bàn.
Ba tôi không muốn để ông khách nghe thấy tiếng Fatos nên cố gắng ho át đi đến nỗi đỏ mặt tía tai. Fatos lập tức chứng minh khả năng tiếp thư "bài giảng lịch sự" của mẹ tôi dạy nó :
- Này ba, Trước mặt khách, nếu ho phải che miệng lại cho lịch sự, mẹ bảo thế mà !
Ba tôi tức điên người, nhưng cần phải cố gắng mỉm cuời nhẹ nhàng hỏi nó :
- Ê, con gái ba nói gì ?
Nhưng Fatos cũng không bỏ qua câu đó :
- Trước mặt khách, ba đừng có nói "Ê". Mẹ bảo như thế là hỗn láo đấy.
Ba tôi bực lắm nhưng cũng phải cuời trừ.
Một lát sau ông khách cáo từ ra về. Ba mẹ tôi trịnh trọng tiễn ông đến tận xe, đợi ông ra về rồi mới lên nhà. Lập tức ba tôi mắng cho hai anh em một trận :
- Thật là xấu hổ với ********* !
Mẹ tôi cũng đay nghiến :
- Mẹ dạy các con ăn nói thế u ?
Em Fatos của tôi chẳng chịu, nó cãi :
- Trước mặt khách, con có ăn nhồm nhoàm đâu, con có nói "Ê" đâu ...
Chẳng ai được yên ổn trong ngày hôm đó.
Bạn Zeynep thân mến, tôi gởi kèm theo thư này bức ảnh cả lớp chúng tôi chụp chung hôm trước. Trong ảnh bạn sẽ được nhìn thấy thầy giáo mới của chúng tôi. Thầy ấy đến thì bạn đã đi Ankara rồi.
Chúc bạn nhiều sức khỏe và tiến bộ.
Thân mến
Acmét

 

[kira_l]

Bức thư thứ 18

Thật đáng hổ thẹn!



Ankara 16.2.1964
Acmét thân mến,
Không thể tả hết nỗi vui mừng của tôi khi nhận được bức ảnh lớp cũ bạn gởi cho. Tôi nhận ra được hết bạn bè hồi trước ... Cô bé đứng gần bạn là Mine chứ gì ? Khó nhận ra được vì nó bị Huseyin che khuất gần nửa mặt. Hình như Yasa đã trèo lên vai Chengis thì phải, hai ông tuớng nghịch ngợm quá! Còn Nese theo lệ thường, bao giờ cũng chiếm giữ những chỗ trên hàng đầu ... Trời, tôi thích cái ảnh quá chừng! Xem ảnh mà tuởng như được gặp lại hết bạn bè ở Istanbun. Chỉ có Đemir là tôi không tìm ra, mặc dù đã cố căng mắt ra mà nhìn. Tôi đoán nó vắng mặt hôm chụp ảnh, phải không bạn ? Thầy giáo mới của lớp già hơn tôi vẫn tuởng tuợng qua các lá thư của bạn.
Đáp lại nhiệt tình của bạn, tôi cũng xin gởi tặng bạn một tấm ảnh chụp chung với Mentin theo lá thư này. Đó là ảnh một bác hàng xóm chụp giùm chị em tôi nhân ngày sinh nhật của Mentin.
Mấy ngày nay tôi buồn rầu quá bạn ạ, mà cũng giận mọi người nữa. Chẳng hiểu sao tôi đâm mang tiếng là cóp bài trong giờ kiểm tra. Mà tôi thì chưa hề làm chuyện đó, bạn xem có bực không cơ chứ. Tôi sẽ kể đầu đuôi cho bạn nghe ..
Một hành động rất dễ làm thầy giáo tôi giận dữ là người này "cóp" bài của người kia.
Nhiều lần thầy đã giảng giải cho chúng tôi cái xấu xa của việc làm đó : "Chép bài của người khác là ăn cắp thành quả lao động của bạn mình. Cóp được bài không có nghĩa là thông minh, nhanh trí gì mà ngược lại chính là gian xảo, dối trá đối với thầy, với bạn". Ba tôi cũng thường khuyên răn mấy chị em tôi : "Cóp bài là rất đáng hổ thẹn, hơn nữa đó là việc làm rất xấu xa, không phải lừa dối ai khác, người cóp bài đã lừa dối chính bản thân mình". Phải thú thực những lời khuyên đó rất có tác dụng đối với tôi, giúp tôi khắc phục một số lần cám dỗ nào đó. Cho tới khi ...
Bây giờ bạn hãy nghe tôi kể tiếp chuyện. Có lần tôi đã viết cho bạn là ba tôi có mấy người bạn học cùng lớp, hiện nay là hàng xóm, láng giềng của gia đình tôi. Những lúc rỗi rãi nghỉ ngơi, có dịp gần nhau, tụ tập đông đủ cả mấy người là y như rằng họ nhắc lại những kỷ niệm hồi còn đi học. Những câu chuyện cũ ở trường, ở lớp gây cho ba tôi và các bạn của ông sự thích thú đặc biệt. Trong một buổi tối gần đây, khi ông nội tôi đến chơi nhà, may mắn có đông đủ bạn bè của ba tôi cũng tới chơi. Chuyện này, chuyện khác chán rồi thế nào cũng đến những chuyện những năm còn đi học. Ba của Nurten, các con bé béo tròn như cây bắp cải ấy, hồi tuởng lại chuyện cũ với giọng khoái chí :
- Có lần trong lúc đi thi, chúng mình đã găm được một mảnh giấy có ghi bài giải toán lên lung thầy giáo toán tên là Kentos Sabri nhỉ, các anh còn nhớ không ... Thật là những ngày vui tuyệt diệu! .. - Ông ấy thở dài vẻ luyến tiếc tuổi đến trường.
Vợ của ông ấy cũng có mặt, có vẻ tò mò muốn biết thêm chi tiết, bèn đề nghị:
- Sự thể ra sao, anh kể lại cho mọi người nghe đi ?
- Ông Kentos hồi đó là một giáo viên dạy toán rất nghiêm khắc của chúng tôi. Ông rất tự hào rằng trong giờ của ông, học sinh không bao giờ dám cóp bài. Bởi vì đọc xong đầu đề là ông lập tức đi dạo lòng vòng trong lớp, hết chỗ này đến chỗ kia nhìn học sinh nên không ai có thì giờ mà cóp bài cả. Ông hay nói "Tôi muốn xem mặt cậu nào dám làm việc đó trong giờ toán của tôi". Thế mà trong một kỳ thi toán cuối năm, có một cậu bạn ...
Ba tôi chợt nhớ ra, lớn tiếng xen vào :
- Hình như cậu ta tên là Necđét Marsic phải không ?
- Đúng rồi, cậu ta đấy. Hiện nay Marsic là đại sứ ở Pháp thì phải. Hà, đó là một học sinh thông minh nhanh trí và cũng đầu têu nhiều trò tinh nghịch. Hôm đó chẳng biết làm thế nào mà anh ta đính được mảnh giấy anh đã giải bài toán thi lên lung áo ông thầy giáo nổi tiếng là nghiêm khắc của trường. Học sinh trong lớp vớ được dịp may ấy, chép vội vàng lời giải đến rất đúng lúc ấy. Nhưng ông thầy Sabri lại chẳng chịu đứng yên một chỗ nào, mà cứ đi đi lại lại khắp nơi, thành ra khó mà chép được hoàn chỉnh. Học sinh cũng khá ranh mà, chúng cứ thay nhau giả vờ hỏi thầy mỗi đứa một câu nào đó để giữ chân thầy lại lâu lâu một chút cho đứa khác chép. Riêng tôi rất sốt ruột, vì mãi thầy chẳng đến chỗ tôi gì cả. Tôi liền nghĩ ra một kế nhỏ. Tôi hí hoáy cúi xuống ngăn bàn như đang giở sách cóp bài ... Thầy nhìn thấy ngay hành động đáng nghi của tôi, bèn đến gần và ngồi ngay cạnh đó để theo dõi một lúc khá lâu. Tôi có thừa thì giờ để chép bài toán đã được giải sẵn không thiếu một dấu phẩy ... Người nào chép xong liền nộp bài và ra chơi ngay. Khi chuông báo hết giờ reo lên, cũng là lúc những học sinh cuối cùng nộp bài kiểm thi ...
Khi có một đứa nhắc, chúng tôi mới giật mình nhớ ra là đã quên không gỡ lại mảnh giấy trên lung áo thầy. Còn thầy Sabri thì thư xong các bài thi và mang cả vào phòng nghỉ của các giáo viên không hay biết tí gì. Về sau sự việc bại lộ, nhưng không thể nào tìm ra thủ phạm đã làm trò quỷ quái đó, vì tất cả chúng tôi đã quyết ngậm miệng. Tuy ông Sabri là một người nghiêm khắc, nhưng cả lớp đồng thanh xin lỗi nên cuối cùng ông cũng đã chấp thưận và bài thi đó chúng tôi phải làm lại ...
Một ông khách nhắc lại kỷ niệm khác :
- Các anh hãy nhớ lại xem chúng ta đã làm gì trong các giờ của thầy Kasap Osman ...
Đó là chuyện về một ông giáo dạy sử. Đến giờ kiểm tra viết, ông này cứ ngồi lì trên bàn và dán mắt vào các học sinh, chẳng chịu đọc sách hay làm gì cả. Mắt ông giuơng to như hai ngọn đèn pha ấy, đố anh nào ngồi các bàn đầu bàn dám chép bài. Những học sinh ở các bàn cuối lớp thì lại có thể công khai "cóp" bài bằng cách mở sách để vào lung các bạn ngồi bàn Trước. Điều đó giải thích tại sao các học sinh ngồi cuối lớp hay được điểm tốt về môn sử ...
Đến luợt ba tôi cũng hào hứng tham gia :
- Này, có ai còn nhớ chuyện chúng mình phá phách trong giờ kiểm tra hóa của thầy Natij
Zew không?
- A, chuyện dùng bọ xít (nguyên văn "musa" là một loại côn trùng có cánh cứng to bằng ngón tay cái, không có ở nước ta - ND) để cóp bài chứ gì ? Chẳng ai quên được đâu. -
Mấy người bạn của ba tôi kêu lên.
Thầy Natij Zew có tật cận thị nặng. Dù đã đeo đôi kính rất dày, ông cũng không nhìn rõ những vật cách xa vài mét. Thế nhưng ông lại rất khó tính trong khi cho điểm các bài kiểm tra. Lần thi kiểm tra học kỳ môn hóa năm ấy, có học sinh đã bắt 5, 6 con bọ xít để dành trong một bao diêm mang vào lớp. Sau khi thầy ra đề bài, một học sinh giỏi hóa đã giải hoàn chỉnh bài làm và viết vào các băng giấy rồi buộc vào chân các con bọ. Khi được thả ra, do sức nặng của các băng giấy, các chú bọ xít không bay xa được mà bay chuyền từng đoạn ngắn. Như vậy, hầu như tất cả những ai muốn "cóp" bài đều làm được. Thật là quá dễ dàng cái công việc tóm bắt một chú bọ xít có băng giấy buộc ở chân. Sau khi chép xong, bạn lại thả ra cho người khác chép tiếp. Mọi người đang mải mê làm công việc thích thú ấy thì cửa lớp xịch mở, thầy hiệu truởng vào lớp kiểm tra việc học tập và thi cử của học sinh. Một chú bọ ********, không nể nang gì ông hiệu truởng, luợn mấy vòng rồi đậu ngay Trước mặt ông ...
Mentin sốt ruột quá, vội vàng hỏi ba tôi :
- Rồi sao ông hiệu truởng có nói gì không ba ?
Như còn xúc động Trước sự kiện đã xảy ra bao nhiêu năm rồi, ba tôi trả lời :
- Có một học sinh suýt nữa thì bị đuổi vì thầy hiệu truởng bắt được đang chép bài ... khó khăn lắm cậu ta mới được tha thứ, nhưng vẫn bị cảnh cáo ...
Ba tôi nói thêm :
- Cuối cùng anh ta vẫn thoát nạn ... Các anh có biết không, bây giờ anh ta là giáo su đại học đấy.
Một ông khách ý chừng thấy cần lịch sự mời ông nội tôi tham gia câu chuyện nên đã đề nghị :

 

[kira_l]

- Thưa bác, khi bác còn là học sinh, ở trường bác người ta có "cóp" bài không ạ ?
Ông nội tôi nghiêm chỉnh trả lời :
- ồ, là học sinh, ai chẳng có một lần phải chép bài trong đời mình ... - Rồi ông tôi kể cho cả nhà nghe chuyện xảy ra ở kỳ thi vấn đáp môn hóa. Ông tôi nhớ kỳ thi đó thầy giáo cho vào phòng thi lần luợt ba người một để chuẩn bị. Cùng vào với ông nội tôi có một người bạn vốn luời học nên chẳng biết gì cả. Học sinh đó bắt được câu hỏi "Cần bao nhiêu năng luợng để đun sôi bình nước ... lít từ ... oC lên 100oC và bốc hơi ..." Thầy giáo hỏi mãi không được nên cáu, đi đi lại lại trong lớp. Tranh thủ thời khắc đó, ông kia cầu cứu các bạn. Ông tôi đang tính toán giùm thì ông thầy đã mang để lên bàn một bình nước và hỏi :
- Đây, bình này muốn đun lên cần bao nhiêu năng luợng ?
Ông học sinh im như thóc, chẳng nói gì. Tranh thủ lúc thầy quay đi, ông tôi viết vào giấy và giơ lên cho anh bạn "Khoảng một ngựa". Thầy giáo hỏi :
- Tôi hỏi em bình này chứa gì ? Có gì trong này ?
Ông bạn của ông nội tôi trả lời tỉnh bơ :
- Thưa thầy một con ngựa ạ! (1)
Tôi suy nghĩ khá nhiều về các câu chuyện mọi người kể tối hôm đó. Hôm sau, tranh thủ lúc thầy giáo đang vui vẻ, tôi quyết định hỏi cả thầy về chuyện đó. Chúng tôi tập chơi bóng ném ở sân trường, giờ giải lao, thầy cũng ngồi xệp giữa chúng tôi. Tranh thủ dịp may hiếm có, tôi liền hỏi thẳng :
- Thưa thầy, đã có lần nào thầy "cóp" bài chưa ạ?
Bị tôi hỏi bất ngờ, không kịp suy nghĩ thầy nói :
- Có chứ ... à mà quên, lần đó là cả lớp thầy chép bài ... Một anh bạn trong lớp học bài kỹ hơn đã làm xong rất nhanh bài kiểm tra. Khi ra ngoài, anh ta đã viết các câu trả lời lên một tấm bìa cứng lớn và giơ cao lên ngang cửa sổ. Trong lớp mọi người chỉ việc nhìn ra và chép vào giấy. Tuy nhiên phải giữ sao cho thầy giáo không biết được ... - Thầy giáo tôi kể một cách thích thú kỷ niệm ấy.
Hôm sau chúng tôi có bài kiểm tra kiến thức khoa học thường thức.
Ngồi cạnh tôi là Murat ở bên trái và Turkan ở bên phải. Thư Trước tôi đã viết qua cho bạn về Murat. Đó là cậu bạn khi thầy gọi "Em đứng dậy!", nó lại hỏi "Em ấy à ?". Murat học đúp lại từ năm Trước. Bạn cùng học với nó đã lên lớp 7 cả, thế mà nó thì ... Murat không phải là đứa luời biếng nhưng bài vở không chịu vào đầu nó. Bình thường thì nó cũng là một đứa bạn tốt.
Còn Turkan là học sinh khá, có nhiều điểm tốt nhưng chả hiểu sao hôm đó lại không học bài. Thế là cả hai đứa đều đòi tôi viết cho chúng những mẩu giấy ... Tôi bảo chúng nó :
- Viết giấy cho cả hai cậu cũng được nhưng sợ không đủ thời giờ, tốt hơn hết để tớ nhắc miệng.
Các câu hỏi thầy ra cho chúng tôi như sau :
1. Làm thế nào để phòng ngừa các bệnh ngoài da cho trẻ em ?
2. Em hãy nói về các bệnh thông thường của trẻ em và cách phòng tránh các bệnh đó.
3. Em hiểu thế nào về tác dụng của các trò chơi và đồ chơi ?
4. Biện pháp roi vọt trong giáo dục có tác dụng không ?
Tối hôm Trước và cả sáng hôm đó tôi đã học bài rất thưộc. Tôi còn nhớ cả số trang có bài học đó nữa kia. Nhìn thấy quyển "Khoa học thường thức" Trước mặt Turkan, tôi liền nhắc cả hai đứa :
- Này, các cậu mở trang 50 ra đi ... Các trang 50, 51, 52 là bài học trả lời các câu hỏi thầy giáo cho đấy.
Tôi bắt đầu làm bài thì nghe Murat hốt hoảng gọi :
- Zeynep, cậu nói dối, ở trang 50 làm gì có ...
- Sao vậy ? - Tôi thì thầm hỏi lại.
- Trang 50 chỉ có bài về rừng nhiệt đới thôi ...
- Thì giở tiếp trang sau đi !
- Mình giở tiếp rồi ... Sau đó là bài nói về các loại than : than đá, than bùn ...
Tôi xem quyển sách Murat thì đâu có phải là "khoa học thường thức". Chẳng hiểu sao nó lại giở quyển "Tìm hiểu thiên nhiên" ra.
- Ơ, đâu phải quyển này. Mở quyển "Khoa học thường thức" ra cơ mà. - Tôi thì thầm bảo nó.
Murat tìm thấy quyển "Khoa học thường thức" và bắt đầu cắm cổ chép, không kịp thở.
Tôi cũng vội làm bài không chú ý gì đến nó nữa. Turkan và Murat làm xong bài và nộp thầy Trước cả tôi. Lúc tôi làm xong và ra ngoài. Murat bảo tôi:
- Cậu biết không ? Sách của tớ không có trang 50, 51, 52.
- Sao lại không ? Dứt khoát là có.
- Tớ thề là không có đâu. Từ trang 48 đã đến trang 63 kia mà.
Nó vào lớp lấy quyển sách của nó đưa cho tôi xem. Tôi giở ra và xem rất kỹ. Đúng thật !
Các bài học thầy kiểm tra không có trong sách của nó. Các trang số 33 đến 48 đã lặp lại hai lần. Đó là lỗi của nhà in, lúc đóng sách ...
Khi đã rõ rồi, tôi tò mò hỏi Murat :
- Nhưng tớ vẫn thấy cậu viết ghê lắm mà. Cậu đã làm gì, hả Murat ?
- Tớ chép hết cả trang 48 chứ còn làm gì nữa. - Nó trả lời tỉnh bơ.
Mấy hôm sau, thầy trả bài và đọc điểm. Tôi và Turkan đều được điểm rất tốt. Sau đó thầy nói :
- Bây giờ tôi sẽ đọc bài làm của Murat cho các em nghe thử. Các em chú ý nhé ! Câu hỏi thứ nhất "Làm thế nào để phòng ngừa bệnh ngoài da cho trẻ em?" Trả lời "Để cho bền, sạch và đẹp lâu, cần phải giặt kỹ và là (ủi) ở nhiệt độ thích hợp, nếu bị dây bẩn".
Không ai nhịn được cuời. Nhưng thầy giáo xua tay :
- Im lặng! Các em nghe tiếp câu khác. Murat trả lời câu hỏi về cách phòng ngừa các bệnh thông thường trẻ em như sau : "Chúng ta phải phơi nắng và chải thường xuyên. Khi đã sạch có thể treo lên mắc áo hoặc bỏ vào trong tủ. Nếu mùa lạnh đã hết, có thể gói lại và bỏ vào trong va li. Trường hợp bị bẩn nhiều quá phải giặt bằng nước nóng với xà phòng và treo lên dây phơi cho khô".
Cả lớp cuời bò ra, nhiều đứa cuời chảy cả nước mắt nước mũi. Murat xấu hổ quá, nó nói như muốn khóc :
- Nhưng ... thưa thầy, em chép trong sách ra cơ mà ...
Thầy giáo rõ ràng đã biết, bảo nó :
- Tôi biết là em chép ở trong sách rồi. Chỉ có điều em đã chép lầm! Câu hỏi ở bài "Chăm sóc trẻ em" thì em lại chép sang bài "Giữ gìn quần áo".
- Thưa thầy, Zeynep bảo em thế ạ.
Thầy giáo nhìn tôi rất ngạc nhiên :
- Thế ra là em nói cho bạn chép sai bài cơ đấy ?
Tôi không thể chối cãi được sự thật :
- Thưa thầy, em chỉ nhắc bạn ấy câu trả lời nằm ở trang nào trong sách thôi ạ.
Xem sách của Murat, thầy giáo hiểu ngay tại sao có sự lầm lẫn. Tuy nhiên ông ấy vẫn không tha cho tôi :
- Tôi bắt buộc phải thông báo cho cha mẹ em về chuyện này ...
Mẹ tôi được mời đến trường để nghe hết sự việc tôi đã làm. Đó là lỗi xúi bạn "cóp" bài trong giờ kiểm tra.
Trời! Thế là suốt buổi tối hôm đó, cả nhà phê phán tôi. Ba tôi mắng gay gắt :
- Xấu hổ, xấu hổ quá con gái ơi ...
May quá, tôi lại được ông nội bênh vực :
- Thôi để yên cho con bé học. Nó có chép bài đâu. Nó chỉ nhắc đứa khác thôi mà. Để cho nó yên nào.
Mẹ tôi chưa chịu :
- Thì cũng vậy cả chứ gì ?
- Nào, nào ... Chúng bay có đứa nào không "cóp" bài khi còn đi học không, hả ? - Ông tôi vặn lại.
Mentin ra vẻ thông minh, nói góp :
- Thì các thầy giáo có bắt được ba mẹ "cóp" đâu.
Thế đấy, tôi biết làm sao được. Tự nhiên bị mang tiếng ... Tôi rất bực. Nhưng tức nhất vẫn bị Mentin trêu chọc : "Ê, xấu hổ quá! Thật đáng hổ thẹn! Cóp bài mà lại để bị tóm ... xấu hổ quá!".
Rất mong thư bạn. Tôi dừng lời chúc bạn khỏe mạnh và học hành tiến bộ.
Zeynep
(1) Tác giả dùng lối chơi chữ ở đây. Người bạn nhắc năng luợng để đun sôi nước là một sức ngựa, anh luời hiểu lầm là một con ngựa .

 

[kira_l]

Bức thư thứ 19

Tình cảnh gia đình



Istanbun 26.2.1964
Zeynep thân mến,
Cám ơn bạn đã gởi cho tôi tấm ảnh. Hồi này Mentin trông lớn hẳn ra, có vẻ đàng hoàng lắm.
Tôi rất thông cảm về những chuyện đã xảy ra với bạn trong tuần qua. Rõ ràng là muốn giúp bạn lại thành ra mang tội. Dù vẫn thương hại Murat nhưng tôi cũng bực với nó.
Bạn còn nhớ Huseyin không ? Với nó cũng có những chuyện dở khóc dở cuời. Nó cũng làm nhiều bạn trong lớp tôi buồn cuời như Murat của các bạn. Tuy nhiên Huseyin không đổ lỗi của mình cho ai cả. Bạn cũng đã từng biết nó đấy, đó là một đứa bạn tốt. Trong một lá thư tôi đã có lần kể rằng Huseyin, thà chịu đau một mình chứ không thưa thầy để tố cáo đứa bạn xô đẩy làm nó ngã từ trên ngọn cây xuống.
Khi Trước còn ở Istanbun, bạn đã đến nhà Huseyin chơi chưa ? Gia đình nó sống ở một khu ngoại ô nhỏ và khá tồi tệ. Mà ngay cả khi chưa đến nhà nó, chắc bạn cũng thấy nó là một đứa trẻ con nhà nghèo.
Lâu lâu tôi cũng có đến nhà nó chơi và vì thế tôi biết khá rõ về hoàn cảnh gia đình sa sút mà nó đang phải chịu đựng. Nhà Huseyin có tới bảy người mà tất cả phải sống chen chúc trong một căn phòng nhỏ xíu. Hoặc vì nhà cửa quá chật chội, hoặc vì tiền nong kiếm được quá hạn chế, trong nhà nó ít khi có sự hòa thưận, vui vẻ. Từ khi hai đứa kết bạn với nhau, Huseyin hay kể những chuyện cãi vã, xích mích thường xuyên trong gia đình nó cho tôi nghe. Tôi cũng sẵn lòng chia sẻ những nỗi buồn khổ với nó. Đôi lúc tôi còn phải khuyên giải, động viên nó vuợt qua những khó khăn vật chất và tinh thần.
Buổi sáng đến trường mà thấy mắt nó đỏ mọng là tôi biết ngay cả đêm trước nó đã khóc rất nhiều. Thường ít khi tôi thấy nó cuời đùa vui vẻ, mà nó hay có vẻ buồn và suy nghĩ.
Gần đây, một buổi sáng, tôi lại thấy nó đến trường, mắt còn đỏ hoe. Để mọi người khỏi thấy nó đã khóc, Huseyin len lén đến thẳng chỗ ngồi và chẳng chuyện trò gì với ai. Ngay tôi cũng chẳng kịp hỏi nó câu nào, chuông báo bắt đầu giờ học đã điểm.
Hôm đó trong giờ học tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, thầy giáo giảng cho chúng tôi về "Các biến cách của danh từ". Thầy giáo hỏi cả lớp danh từ gồm có các cách gì. Chúng tôi đồng thanh đọc thật to : "Danh cách, tặng cách, thưộc cách, đối cách, xung cách".
Sau đó thầy gọi Đemir đứng dậy đọc một câu chuyện ngắn nhan đề "Ngôi nhà có cửa sổ bằng vàng". Có lẽ bạn cũng biết câu chuyện này, nó ở trong sách tập đọc ấy ... Trong khu rừng kia có một gia đình nghèo khổ, sống qua ngày đoạn tháng. Họ có một cô gái nhỏ, lúc nào cũng muốn trở nên giàu có. Hàng ngày ngắm nhìn về phuơng xa, cô bé thấy một ngôi nhà xinh xắn. Buổi chiều về, những cánh cửa sổ của ngôi nhà phía xa sáng lên một màu vàng rực rỡ, rất đẹp. Cô bé nhà nghèo thường ao uớc được đến tận nơi xem ngôi nhà có cửa sổ làm bằng vàng ấy. Một hôm cô bé quyết định trốn nhà đi xem cho biết. Cô ta đi, đi mãi và đến tận tối mịt mới đến được ngôi nhà có cửa sổ bằng vàng. Quá mệt mỏi vì chặng đuờng dài, khi đến nơi, cô bé ngủ thiếp đi chẳng kịp xem ngôi nhà kỳ lạ ấy. Sáng hôm sau, khi cô bé tỉnh dậy nhìn về phuơng đông, cô lại thấy một ngôi nhà khác có những cánh cửa sổ ánh lên vàng chói. Dưới ánh bình minh, ngôi nhà phía xa thật rực rỡ, đẹp vô cùng, còn ngôi nhà chỗ cô đang đứng rất bình thường như trăm ngàn các ngôi nhà khác, chẳng có tí vàng nào. Cô đã hiểu ra rằng các tia nắng mặt trời chiếu vào kính cửa sổ làm chúng ánh lên như vàng. Ngôi nhà ở phía mặt trời mọc chính là ngôi nhà của gia đình cô ....
Sau khi Đemir đọc xong câu truyện, thầy hỏi chúng tôi :
- Câu truyện có ý nghĩa như thế nào ?
Không ai trả lời nên chính thầy giải thích :
- Mỗi người chúng ta nên vừa lòng với những gì mà mình đang có. Trong cuộc sống, nhiều khi ta hành động giống như cô bé trong truyện ... Như thế gọi là "đứng núi này trông núi nọ". Nhưng chỉ có sau khi xa cách một cái gì đó từng thân thích với ta, rồi ta mới biết giá trị thật sự của nó, lúc bấy giờ ta mới biết đánh giá nó. Như vậy, đẹp hơn hết thảy vẫn là ngôi nhà yêu quý của ta!
Tiếp đó thầy đọc một câu trong truyện có danh từ "nhà" và bắt đầu hỏi về ngữ pháp :
- Em Huseyin, danh từ "nhà" trong câu này thế nào ?
Huseyin từ đầu giờ học vẫn ngồi yên lặng ở bàn cuối lớp, chìm đắm trong đau khổ riêng.
Bị gọi bất ngờ, nó bối rối đứng dậy, ngơ ngác chẳng biết nói gì. Thầy giáo nhắc lại câu hỏi:
- Tôi hỏi em "nhà" ra sao ?
Cậu bé tuởng thầy giáo quan tâm đến hoàn cảnh khó khăn của mình, trả lời mà nước mắt rưng rưng :
- Thưa thầy, không tốt lắm ạ ...
Thầy giáo chưa hiểu ý nó, vẫn vặn hỏi về ngữ pháp :
- Thầy hỏi em "nhà" ra sao ? Nó ở trong tình trạng nào (1) ? Hãy nói cho thầy rõ. Huseyin vẫn tiếp tục nghĩ là thầy quan tâm đến nó, nhưng có lẽ nó không muốn nói về tình cảnh nhà túng bấn trước cả lớp, vì thế giọng nó như muốn khóc :
- Tình trạng nhà không tốt lắm ạ, thưa thầy không tốt tí nào.
Thầy giáo vẫn cố gắng hỏi tiếp :
- Tình trạng nào mà không tốt ? Em nói rõ ra xem nào.
- Ở nhà em chẳng có lúc nào tốt ạ ... Mà ngày hôm nay thì lại càng tồi tệ, càng xấu hơn ...
Chắc chỉ có mình tôi hiểu ý Huseyin muốn nói gì. Các bạn khác tuởng Huseyin nói lộn nên chúng nó cuời.
- Tại sao không tốt hả em ?
Huseyin không làm sao được, đành nói lộ ra tí chút :
- Bởi vì ... bởi vì ... - giọng nó rung rung, khó khăn lắm nó mới nói thêm - bởi vì chủ nhà đuổi cả nhà em ra ngoài đuờng ... bởi vì ba mẹ em không còn gì để trả tiền thưê nhà nữa ...
Trong lớp chả biết có đứa nào đó cuời lên hô hố. Huseyin bối rối ngồi xuống, nó lấy hai tay ôm đầu buồn bã. Từ "nhà" mà thầy hỏi nằm ở trong câu "Khi cô bé nhìn thấy ngôi nhà với các cửa sổ vàng ..."
- Đemir, em nói xem "nhà" trong câu này ở cách nào ?
- Thưa thầy, thưộc cách ạ.
Thầy lại quay về phía Huseyin hỏi :
- "Nhà" ở cách nào, Huseyin ?
Có lẽ vẫn bị cảnh nhà ám ảnh nên nó trả lời :
- Có thể sẽ tốt ạ.
Cả lớp cuời rộ lên. Vô tình thầy giáo tôi lại đổ dầu vào lửa :
- Em nói xem "nhà" ở đây có thể có mấy cách, nào ?
- Thưa đôi khi tốt, nhưng lúc khác thì xấu ạ.
Tôi biết là ở nhà Huseyin chẳng có lúc nào có thể cho là tốt cả. Mãi về sau, thầy giáo mới hiểu Huseyin muốn nói về việc gì. Thầy vội vàng nói qua chuyện khác. Rồi cuối cùng ông kết luận :
- Tóm lại, ngôi nhà tốt nhất, đáng yêu nhất vẫn là ngôi nhà của chúng ta, nơi chúng ta sống. Biết giá trị của nó là điều cần thiết với mỗi người.
Khi tan học, trên đuờng về nhà, tôi cố an ủi, khuyến khích Huseyin. Tình trạng của nó thật đáng thương !
Thời tiết Ankara hồi này ra sao hả bạn ? Chỗ chúng tôi ở, trời đã trở nên rất lạnh. Hôm qua đã có một ít tuyết rơi, nhưng những bông tuyết tan khá nhanh nên trời càng giá rét hơn. Tình trạng nhà của chúng tôi hiện nay còn khá tốt. Lò suởi ở phòng khách và phòng tôi không được nóng lắm nên cũng hơi bị lạnh. Tuy thế vẫn còn hơn ...... Nhà bạn thế nào?
Mong thư của bạn.
Bạn không quên
Acmét
(1) Trong truyện này, tác giả chơi chữ : "caz" vừa có nghĩa là "tình trạng, hoàn cảnh", vừa có nghĩa là "cách" của danh từ về mặt ngữ pháp.
Vui lòng chờ...

 

[kira_l]

Bức thư thứ 20

Một lời nói dối



Ankara 16.3.1964
Acmét,
Thành thật xin lỗi bạn vì tôi quá chậm trả lời thư. Tôi đã nhận được thư của bạn từ hôm 8-3 kia, nhưng vì bận tối mắt tối mũi, chuẩn bị cho ngày 26-4 (1) nên tôi chưa viết thư trả lời ngay được. Trong ngày hội này, tôi có rất nhiều việc phải làm. Tôi phải tham gia đến ba, bốn tiết mục trong đêm văn nghệ cơ mà. Thế mà ngoài tập duợt các tiết mục múa, hát ra, tôi vẫn phải bảo đảm việc học tập tốt, vẫn phải học bài, làm bài tập như cũ. Vì vậy tôi chẳng còn chút xíu thời gian rảnh rỗi nào để ngồi viết thư cho bạn nữa. Những điều bạn
viết về Huseyin trong thư Trước làm tôi buồn quá. Tôi đã gởi cho nó một lá thư để nó vui hơn, tất nhiên tôi không đả động tí gì về bạn và những điều bạn viết.
Trong những ngày không viết được thư cho bạn, ở chỗ tôi đã xảy ra bao chuyện thú vị. Tiếc là lúc này tôi không thể kể hết cho bạn được, tôi chỉ xin kể một chuyện gần đây nhất. Đó là chuyện giữa Mentin và ba tôi. Đôi khi cậu em láu lỉnh của tôi cũng hay nói dối ba. Khi vớ được Mentin nói dối, ba tôi giận lắm. Thế nào ba cũng bắt nó đứng nghiêm chỉnh trước mặt ba hàng giờ để nghe giảng bài học luân lý :
- Con trai của ba, con muốn làm gì thì làm, nhưng đừng bao giờ nói dối ba. Trên đời này, một câu nói dối, dù nhỏ nhặt sẽ dẫn tới một lần nói dối khác lớn hơn nữa. Muốn giấu diếm lời nói dối của mình thì bắt buộc lại phải nói dối tệ hại hơn. Để lời nói dối khỏi bị lộ tẩy, người ta càng phải nói và làm những lời, những việc xấu xa hơn ... Cứ như thế mãi, mỗi lời nói dối, tự bản thân nó kéo theo một tội lỗi. Đấy chính vì lẽ đó, ba cấm con không bao giờ được nói dối ba mẹ, nghe không? Con phải hứa từ hôm nay đi nào ...
Ba tôi nói như vậy, nhưng thực tế lại luôn bắt Mentin nói dối, vì chỉ một lỗi nhỏ nhặt của nó, ba tôi cũng quát mắng, la rầy ầm ĩ cả nhà. Mentin muốn tránh mang tội, phải nói dối.
Tất nhiên nhiều khi nó bị ba tôi phát hiện và lại bị rầy la, giảng giải ...
Cách đây ba hôm, vào buổi tối, Mentin hỏi tôi :
- Em phải bịa ra chuyện gì để nói dối ba tối nay cho yên thân đây ?
Chả là mấy ngày hôm trước ba tôi đã giục Mentin đi hớt tóc, vì đầu nó đã quá rậm rạp. Mentin tính ham chơi, nó lúc nào nhớ ra mà đến tiệm hớt tóc đâu. Vì vậy đã mấy ngày mà tóc nó còn dài nguyên, che kín cả tai. Sáng hôm đó, tôi còn nghe thấy ba tôi dặn nó phải lập tức đi đến tiệm hớt tóc :
- Tối nay, khi ba về, dứt khoát là tóc con đã được hớt gọn ghẽ rồi. Nếu không đừng có trách ba !
Tôi khuyên nhủ Mentin đừng có đặt chuyện nói dối :
- Tốt hơn hết em hãy thú thực với ba là em quên có được không ? Nếu em nói dối, thế nào cũng bị lộ.
- Em nói thật thì ba giận, lại mắng em ... Em sẽ bảo ba là em đánh rơi tiền mất rồi ...
- Thì đã có một lần em bảo mất tiền, nhưng ba đã phát hiện ra ngay còn gì.
- Thế thì em sẽ nói là trường bắt đóng tiền để mua một cuốn sách gì đó ...
- Không ổn đâu, tốt nhất em hãy nói thật.
- Không, em sẽ bảo ở tiệm hớt tóc rất đông người và em đã không đến luợt, vì trời tối phải về nhà ...
Cứ thế, Mentin ngồi thử hết câu nói dối này đến câu nói dối khác, nhưng chưa câu nào nó vừa ý lắm, vì nghe vẫn có vẻ không ổn.
Chính buổi tối hôm đó, nhà tôi lại có khách. Hai vợ chồng bác Zaya, bạn của ba tôi, đến chơi nhà. Lẽ ra ba tôi phải có mặt ở nhà từ lâu, nhưng không biết vì sao vẫn chưa thấy bóng dáng. Mẹ tôi muốn giữ khách lại chơi nên xen giữa các câu chuyện hay nói câu :
- Nhà tôi chắc cũng sắp về ...
Nhưng biết bao nhiêu cái "sắp" của mẹ tôi rồi mà ba tôi vẫn chẳng thấy xuất hiện. Mẹ tôi bắt đầu lo lắng thực sự :
- Thật là lạ ! Chưa bao giờ nhà tôi đi làm về trễ thế này. Không hiểu có chuyện gì xảy ra ?
Bây giờ đến luợt vợ chồng bác Zaya an ủi mẹ tôi :
- Chắc chẳng làm sao đâu chị ạ. Có lẽ anh ấy mắc công chuyện gì đó ở sở ...
Nhưng mẹ tôi vẫn không yên tâm :
- Thường thường, khi bận công việc phải về muộn, nhà tôi vẫn báo Trước cho tôi biết.
Tôi và Mentin đói bụng quá phải ăn cơm Trước. Mẹ tôi sốt ruột quá, vẫn tiếp tục đợi ba mà chẳng hề đụng đến một tí thức ăn gì. Đến lúc đã quá muộn, Mentin buồn ngủ híp mắt nên đã đi ngủ. Hai người khách nói hết chuyện và đã quá khuya không tiện ở lại, định chào mẹ tôi để về thì chuông cửa réo vang.
- Trời ! Thế là cuối cùng anh ấy cũng đã về ! - Mẹ tôi reo lên nhẹ nhõm và định chạy ra mở cửa. Bác Zaya ngăn lại và nói nhỏ một cách thú vị :
- Chị để chúng tôi tránh sang phòng bên. Tôi muốn dành cho anh ấy một cú bất ngờ.
Hai người nói xong bèn đi trốn. Mẹ tôi ra mở cửa. Đúng là ba tôi thật. Mẹ tôi ân cần chào đón :
- Sao anh đi đâu mà giờ mới về ? Em lo quá ... Tuởng có chuyện gì. Anh có việc đột xuất à ?
Ba tôi nói tỉnh khô :
- A, đâu có chuyện gì. Được tin Zaya bị bệnh nặng, tôi đến nhà thăm anh ấy ...
Mẹ tôi nói giọng chưa chát :
- Ra thế đấy ! Nhưng anh về trễ quá, ở làm gì lâu vậy ?
- Trời, anh ấy bệnh nặng quá. Khốn khổ cho anh ấy, đang khỏe thế mà mắc bệnh hiểm nghèo. Như vậy làm sao tôi đến rồi đứng lên về ngay được, còn hỏi thăm này nọ, còn an ủi cho anh ấy vui lên ...
- Khổ quá ! Anh ấy bị nặng thế kia u ?
Ba tôi đang kể tràng giang đại hải về bệnh tình rất nặng của bác Zaya thì chợt vợ chồng bác ấy cuời phá lên và xuất hiện trong phòng. Ba tôi ngây người ra như bị trời trồng :
- Uả, anh chị ở đây à ?
- Chúng tôi tính để dành cho anh một sự bất ngờ.
Mẹ tôi mỉm cuời đầy ý nghĩa :
- Thật là một sự bất ngờ đích đáng!
Ba tôi không nói thêm câu gì, guợng gạo chuyển sang hỏi thăm vợ chồng bác Zaya. Cả nhà ngồi vào bàn ăn. Ba tôi hỏi với vẻ quan tâm đặc biệt :
- Mentin đã đi ngủ rồi à ?
- Ba biết không, nó đã mệt lử vì phải ngồi suy nghĩ cách nói dối ba ... Nó đi ngủ mà còn thấp thỏm, lo lắng vì chưa tìm được câu nói dối thích hợp, đó ba. Không biết nó đã nghĩ ra câu nói dối ba chưa ? ...
Ba tôi điên tiết, mắng át đi không cho tôi nói tiếp :
- Tốt hơn là con hãy đi ngủ. Để kệ nó với ba. Con không thấy là đã quá khuya rồi sao ?
Thế là lần này Mentin thoát nạn. Sáng hôm sau, không thấy ba tôi đả động gì đến chuyện hớt tóc của nó nữa ...
Tôi dừng lời, chúc bạn những điều tốt lành nhất.
Acmét, rất mong thư của bạn!
Bạn rất thân
Zeynep
(1) Ngày 26-4 ở Thổ Nhĩ Kỳ được xem là "Ngày toàn quốc bảo vệ thiếu nhi", hay gọi tắt là "Ngày Thiếu Nhi".

 

[kira_l]

3 lá thư cuối cùng !

Cuộc thi truyện do trẻ em viết
Istanbun 25.4.1964
Zeynep thân mến,
Tôi mới bỏ thư cho bạn hôm qua. Nhưng hôm nay tôi lại viết tiếp lá thư khác để gởi đi ngay. Có lẽ bạn ngạc nhiên phải không. Tôi muốn viết thêm để bàn với bạn một chuyện.
Nếu bạn đồng ý, chúng ta sẽ cùng nhau làm một công việc khá là kỳ thú.
Tôi vừa mới được biết người ta đang tổ chức một cuộc thi truyện do trẻ em sáng tác. Tôi mới nảy ra một ý kiến, hay là ta gởi tất cả những Bức thư chúng ta đã viết đi dự thi. Những lá thư chúng ta gởi cho nhau nếu để theo thứ tự ngày tháng, có lẽ sẽ thành một cuốn truyện hay hay đấy. Tôi đã cất giữ tất cả những lá thư bạn gởi cho tôi. Bạn cũng có lần viết cho tôi rằng bạn đã sắp xếp các Bức thư trong một cặp giấy cơ mà. Bạn nghĩ sao, chúng ta có nên tham gia cuộc thi này không ? Nếu bạn thấy ý kiến của tôi chấp thưận được, bạn hãy gởi gấp cho tôi theo đuờng buu điện "máy bay" tất cả những lá thư của tôi đến đây.
Bởi vì thời hạn chót nộp bản thảo của cuộc thi không còn xa nữa. Chúng ta có rất ít thì giờ, vì thế phải khẩn truơng. Nếu được giải thì đó là thành công chung của hai đứa chúng ta. Chúng mình tham gia với danh nghĩa đồng tác giả nhé!
Nếu bạn thấy không nên tham gia cuộc thi thì bạn cũng viết thư báo ngay cho tôi biết. Tôi còn muốn đề nghị, nếu tham gia cuộc thi bạn cũng đừng nên cho ai biết. Nếu có giải, chúng ta sẽ cho mọi người một bất ngờ thú vị. Không được giải thì chẳng sao cả. Nếu nói lung tung mà không được gì thì quê lắm! Không nói cho ai cả, đây là một bí mật chung của hai đứa mình.
Nóng lòng đợi trả lời của bạn.
Chúc bạn vui khỏe.
Chào thân mến
Acmét
=====================================
Có thể bất tuyệt
Ankara 27.4.1964
Bạn Acmét thân mến,
Nhận được thư bạn tôi xin trả lời ngay lập tức. Viết xong lá thư này,tôi sẽ gói tất cả thư của bạn lại và gởi đuờng buu điện "máy bay" đúng như bạn yêu cầu. Như thế có nghĩa là tôi hoàn toàn đồng ý với đề nghị của bạn.
Tôi cho rằng ý kiến của bạn rất hay, chúng ta tham gia cuộc thi này là đúng, rất hợp.
Không muốn bạn nhụt chí vì mất hứng, nhưng tôi vẫn phải nói cho bạn biết một điều "Chúng ta có rất ít hi vọng giật giải!" Bạn có biết tại sao không ? Trong các lá thư, chúng ta phê phán người lớn nhiều quá : nào là ba mẹ, nào là thầy cô giáo, v.v... Ôi, thế mà chính họ, những người lớn đó lại sẽ chấm thi, phát giải thưởng. Tôi không dám tin là họ sẽ tặng thưởng cho một truyện chỉ rặt những điều phê phán, kêu ca về họ. Hơn nữa, có khi họ sẽ nói "Mấy đứa trẻ này con cái nhà ai không biết?" Có lẽ họ nổi giận nữa kia ... Lại còn một điều này nữa : Nếu người ta gởi trả tất cả lại nhà, ba mẹ chúng ta sẽ nói gì đây ? Vậy tôi đề nghị chúng ta nên ký những tên khác dưới các Bức thư. Tôi đã chọn được cái tên giả hay hay là Zeynep, bạn hãy suy nghĩ và tự chọn cho mình một cái tên nhé!
Tôi không có ý bàn lui rằng chúng ta không nên tham dự cuộc thi. Nhưng khó mà tin là các Bức thư chúng ta đã viết gom góp lại với nhau lại giống một cuốn truyện. Nhưng ... thôi cứ gởi đi bạn ạ! Lỡ chúng ta không được giải thì sao ? ... ừ, mà không được giải cũng đâu có sao, chúng ta đâu có mất mát gì?
Nhận được lá thư mới nhất của bạn, tôi đã thử đọc lại một vài Bức thư Trước. Theo tôi, có lẽ bọn mình đã đi hơi xa trong việc phê phán người lớn. Bạn đã viết đủ thứ chuyện ... Còn tôi không biết chuyện huyên thưyên những của quỷ gì ? Khi để lẫn lộn những lá thư đó với nhau, mẹ ơi, chẳng hiểu nó sẽ thành cái chi ? Nói một cách công bằng, đàng hoàng ra thì chúng ta cũng có hơi phóng đại một số sự việc ... Ban giám khảo mà toàn là trẻ con chứ không phải người lớn thì tôi tin chắc truyện của chúng ta sẽ giật giải nhất đấy. Nhưng làm gì có chuyện đó được! Dù sao, tôi thấy chúng ta vẫn có chút ít hi vọng. Chắc bạn cũng biết những truyện viết cho trẻ em từ Trước tới nay nói gì chứ? Nhiều chuyện đã được trích ra để trẻ em học trong sách giáo khoa ấy : Nào là kể về một học sinh nghèo vừa kiếm sống vừa đi học, nào là chuyện phiêu luu mạo hiểm của một số trẻ em, nào là chuyện một học sinh chăm chỉ, v.v... Toàn là những bài học luân lý, nhiều khi quá lộ liễu chứ đâu phải là những cuốn truyện hấp dẫn. Cái truyện của chúng mình mà bạn định gởi đi chẳng giống truyện nào trước đây cả. Đó, bạn thấy không, hi vọng của chúng ta chính là điều ấy.
Nếu "công trình" của chúng ta mà giật giải thì thật là tuyệt diệu! Một ngày nào đó, khi lớn lên và trở thành cha của vài đứa trẻ, bạn có thể hãnh diện khoe với chúng rằng bạn đã từng đoạt giải nhất văn học.
Dù sao bạn cũng đừng gởi lá thư cuối này của tôi cùng với những lá thư khác nhé!
Tôi không có ý định an ủi bạn. Nhưng nếu chúng mình không được giải thì đâu có gì là quan trọng. Bạn từng viết là bạn uớc mơ trở thành nhà văn cơ mà. Đến lúc đó bạn sẽ dùng các lá thư này thành một cuốn sách chả hơn u ? Như thế có khi còn tốt hơn ấy chứ, chỉ có điều chúng ta sẽ phải đợi hơi lâu một chút.
Chúc cho ý tuởng của chúng ta thành công.
Chân thành chúc bạn sức khỏe và học giỏi.
Gởi lời chào các bạn cũ và đợi thư của bạn.
Zeynep
====================================
Thư của tác giả gởi các em
Các em thân mến
Không, không chỉ "Các em thân mến", mà "Các con yêu quý của tôi". Tôi yêu tất cả các con như chính những con tôi. Như mọi thứ tình yêu khác, trong tình yêu này chúng ta cũng có một chút vị kỷ. Vì những người lớn tuổi như chúng tôi luôn tin rằng sẽ sống cùng với các con mãi mãi. Tôi không chỉ yêu những đứa con của tôi, những đứa bé Thổ Nhĩ Kỳ, mà tôi yêu tất cả, tất cả các trẻ em người Mỹ, người Nga, hay Đức, Trung quốc, người ấn độ, Việt Nam, v.v... Nghĩa là tôi yêu mọi trẻ em trên trái đất, không phân biệt các con Âu hay á, da trắng hay da màu. Tôi định giải thích một điều mà có lẽ một số em đã biết. Các em rất dễ dàng hiểu rằng những Bức thư trong quyển sách này không phải do hai em Zeynep và Acmét viết ra, mà chúng tôi đã tuởng tuợng ra các Bức thư đó và các tác giả của chúng. Tôi đã đặt tên cho cả Amét lẫn cô bé Zeynep. Chắc các em cũng biết rằng hai học sinh lớp Năm không thể viết cho nhau những Bức thư dài và nhiều như vậy trong một năm học. Nếu có hai đứa trẻ viết thư cho nhau, thế nào các em ấy cũng có những lỗi chính tả và văn phạm. Nhưng tôi chắc rằng nếu tự các em viết cho nhau thật sự thì các Bức thư sẽ hay hơn nhiều những thư tôi đã nghĩ ra. Bởi vì những điều các em viết sẽ là xác thực, nguyên bản với cuộc sống trẻ thơ và những điều các em nghĩ. Chúng sẽ thật sự độc đáo và đáng tin cậy nhất. Đấy chính là sự khác biệt lớn, khoảng cách xa giữa người lớn và trẻ em. Chính các em khi nào lớn lên, các em cũng lại giống chúng tôi, người lớn và các em sẽ xa rời tuổi thơ, xa rời các em lúc này.
Như thế, các em hiểu rằng trong quyển sách này tôi thử làm một việc vô vọng, một việc không bao giờ có được. Nói cách khác, tôi thử đặt mình vào địa vị các em. Rõ ràng đây là một việc rất khó thực hiện được. Bởi vì giữa những người lớn tuổi và trẻ em có một khoảng cách thời gian về tầm suy nghĩ đôi khi tới hàng ngàn hoặc vài ngàn năm. Chính vìthế mà người lớn chúng tôi quên ngay tuổi thơ của mình. Ba, mẹ, anh chị, thầy, cô giáo các em cũng đã quên tuổi thơ của họ rồi.
Sự thật, các Bức thư tôi viết thay Zeynep và Acmét đã được gởi đi dự một cuộc thi tiểu thưyết và chẳng được một giải nào. Cuốn tiểu thưyết này viết dưới dạng những Bức thư, chẳng thế nào đoạt giải được. Bởi vì, những người lớn trong ban giám khảo được chấm thi, đã quên tuổi thơ của họ. Zeynep và Acmét cũng đã để ý đến điều đó.
Cũng như tất cả những bài viết khác cho các em, trong các Bức thư của cuốn sách này, tôi muốn gởi đến các em những lời khuyên nhủ chân thành. Chỉ có điều, tôi đã làm khác những người lớn khác đã làm. Tuy nhiên các em cũng đừng nghĩ rằng trong cuộc sống hàng ngày, tôi đối xử hoàn hảo với các con tôi. Bởi vì chúng tôi cũng đã quên ở một chừng mực nào đó tuổi thơ của bản thân mình ... Ngay cả khi biết rằng mình cu xử không đúng đắn, chúng ta cũng khó mà sửa chữa sai lầm ngay được ...
Trong các bài viết của tôi ở tập sách này, mặc dù luôn coi các em là lớn, có hiểu biết, tôi vẫn phải nghĩ rằng, dù sao các em cũng là trẻ em. Vì thế tôi mới phải giải thích để các em rõ ý tôi muốn nói gì.
Chắc rằng các em sẽ hiểu ý tôi, hiểu tất cả những gì tôi muốn truyền đạt tới các em ...
Tận đáy lòng, tôi chân thành chúc các em học giỏi, các con yêu quý của tôi!
Azit Nexin

 

[letrang3003]

úi chị ơi bức thu tình thứ 18 hic chỉnh màu đi khó đọc quá , phải bôi đen ak`

 

[doigiaythuytinh]

Chị không đủ kiên nhẫn để mà đọc hết 18 bức thư này
Chỉ đọc được cái 1 với cái 8
Nhưng mà.. đầu óc ngu muội nên kô thể hiểu nổi cái tiêu đề "Con cái chúng ta giỏi thật" có liên quan chi ở đây nữa

 

[suzyana]

Chị ơi, sửa lại font chữ y, em đọc hem đc TT_TT
...................

 

[kira_l]

sặc ! sao ko đọc đc =.=!

font khác rối mắt lắm em ạ ?

@ trang : uk pải bôi đen

@ chị : cái này để giáo dục í mừ chị )