- 26 Tháng tám 2021
- 1,369
- 1,660
- 216
- Bình Định
- Viện dầu và cây có dầu
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!
ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.
A. Cách đọc tên Hidrocacbon
I. Danh pháp là gì?1. Tên thông thường: thường đặt theo nguồn gốc tìm ra chúng đôi khi có phần đuôi để chỉ rõ hợp chất loại nào.
2. Tên hệ thống theo danh pháp IUPAC
a) Tên gốc – chức: gồm Tên phần gốc_Tên phần định chức.
VD: $C_2H_5$ – Cl: Etyl clorua; $C_2H_5 – O – CH_3$: Etyl metyl ete
Iso và neo viết liền, sec- và tert- có dấu gạch nối "-"
b) Tên thay thế:
Tên thay thế được viết liền, không viết cách như tên gốc chức, phân làm ba phần như sau:
Tên phần thế (có thể không có) + Tên mạch cacbon chính + (bắt buộc phải có) + Tên phần định chức (bắt buộc phải có)
Thí dụ:
$CH_3 – CH_3$: et+an (etan);
$C_2H_5 – Cl$: clo+et+an (cloetan);
$CH_3 – CH(OH) – CH = CH_2$: but-3-en-2-ol
Chú ý: Thứ tự ưu tiên trong mạch như sau:
-COOH > -CHO > -OH > -NH2> -C=C > -C≡CH > nhóm thế
Thí dụ:
$HC≡C-CH_2-CH_2-C(CH=CH_2)=CH-CHO$: 3-vinylhept-2-en-6-inal
$OHC-C≡C-CH_2-CH_2-C(CH=CH_2)=CH-CHO$: 3-vinyloct-2-en-6-inđial
3. Tên số đếm và tên mạch cacbon chính
| SỐ ĐẾM | MẠCH CACBON CHÍNH | |
| 1 | Mono | Met |
| 2 | Đi | Et |
| 3 | Tri | Prop |
| 4 | Tetra | But |
| 5 | Penta | Pent |
| 6 | Hexa | Hex |
| 7 | Hepta | Hept |
| 8 | Octa | Oct |
| 9 | Nona | Non |
| 10 | Đeca | Đec |
a) Gốc (nhóm) ankyl no: (từ ankan bớt đi 1H ta được nhóm ankyl)
$CH_3-CH(CH_3)-$: isopropyl;
$CH_3-CH(CH_3)-CH_2$-: isobutyl;
$CH_3-CH_2-CH(CH_3)-$: sec-butyl
$(CH_3)_3C$-: tert-butyl;
$CH_3-CH(CH_3)-CH_2-CH_2$-: isoamyl
b) Gốc (nhóm) không no: $CH_2=CH$-: vinyl; $CH_2=CH-CH_2$-: anlyl
c) Gốc (nhóm) thơm: $C_6H_5$-: phenyl; $C_6H_5-CH_2$-: benzyl
d) Gốc (nhóm) anđehit-xeton:
- CHO: fomyl;
- $CH_2-CHO$: fomyl metyl;
- $CH_3-CO$-: axetyl;
- $C_6H_5CO$-: benzoyl
II. Danh pháp các loại hợp chất hữu cơ
1. ANKAN: $C_nH_{2n+2}$
a) Ankan không phân nhánh
| ANKAN: CnH2n+2 | GỐC ANKYL: -CnH2n+1 | ||
| Công thức | Tên (Theo IUPAC) | Công thức | Tên |
| $CH_4$ | Metan | $CH_3$- | Metyl |
| $CH_3CH_3$ | Etan | $CH_3CH_2$- | Etyl |
| $CH_3CH_2CH_3$ | Propan | $CH_3CH_2CH_2$- | Propyl |
| $CH_3[CH_2]_2CH_3$ | Butan | $CH_3[CH_2]_2CH_2$- | Butyl |
| $CH_3[CH_2]_3CH_3$ | Pentan | $CH_3[CH_2]_3CH_2$- | Pentyl |
| $CH_3[CH_2]_4CH_3$ | Hexan | $CH_3[CH_2]_4CH_2$- | Hexyl |
| $CH_3[CH_2]_5CH_3$ | Heptan | $CH_3[CH_2]_5CH_2$- | Heptyl |
| $CH_3[CH_2]_6CH_3$ | Octan | $CH_3[CH_2]_6CH_2$- | Octyl |
| $CH_3[CH_2]_7CH_3$ | Nonan | $CH_3[CH_2]_7CH_2$- | Nonyl |
| $CH_3[CH_2]_8CH_3$ | Đecan | $CH_3[CH_2]_8CH_2$- | Đecyl |
* Mạch chính là mạch dài nhất, có nhiều nhánh nhất. Đánh số các nguyên tử cacbon thuộc mạch chính bắt đầu từ phía phân nhánh sớm hơn.
* Gọi tên mạch nhánh (tên nhóm ankyl) theo thứ tự vần chữ cái. Số chỉ vị trí nhánh nào đặt ngay trước gạch nối với tên nhánh đó.
VD:
3-etyl-2-metylpentan
Chọn mạch chính:
Mạch (a): 5C, 2 nhánh } Đúng
Mạch (b): 5C, 1 nhánh } Sai
Đánh số mạch chính:
Số 1 từ đầu bên phải vì đầu phải phân nhánh sớm hơn đầu trái
Gọi tên nhánh theo vần chữ cái (VD nhánh Etyl trước nhánh Metyl) sau đó đến tên mạch C chính rồi đến đuôi an.
2. XICLOANKAN: CnH2n (n≥3)
Tên monoxicloankan: Số chỉ vị trí nhánh - tên nhánh + xiclo + Tên mạch chính + an
Mạch chính là mạch vòng. Đánh số sao cho tổng các số chỉ vị trí các mạch nhánh là nhỏ nhất.
3. ANKEN: CnH2n (n≥2)
a) Tên của anken: đơn giản lấy từ tên của ankan tương ứng nhưng đổi đuôi an thành đuôi ilen.
VD:
$CH_2=CH-CH_2-CH_3$: α-butilen;
$CH_2=C(CH_3)-CH_3$: isobutilen
b) Tên thay thế
Số chỉ vị trí - Tên nhánh + Tên mạch chính - số chỉ vị trí nối đôi - en
- Mạch chính là mạch chứa liên kết đôi, dài nhất và có nhiều nhánh nhất.
- Đánh số C mạch chính bắt đầu từ phía gần liên kết đôi hơn.
- Số chỉ vị trí liên kết đôi ghi ngay trước đuôi en (khi mạch chính chỉ có 2 hoặc 3 nguyên tử C thì không cần ghi).
Đồng phân hình học:
abC=Cde để có đồng phân hình học thì phải có a≠b và d≠e giả sử a>b, e>d
Dựa vào số hiệu nguyên tử của nguyên tử LK trực tiếp với >C=C< để so sánh a với b, e với d. Số hiệu nguyên tử càng lớn độ phân cấp càng cao.
- H< -CH3 < -NH2 < -OH <- F < -Cl
1 6 7 8 9 17
Nếu các nguyên tử LK trực tiếp với C mang nối đôi là đồng nhất thì xét đến nguyên tử LK tiếp theo.
- $CH_2$ -H< -$CH_2-CH_3$ < -$CH_2-OH$ < -$CH_2-Cl$
1LK C=C có 2 đp hình học
n LK C=C có 2n đp hình học
Nếu ae cùng phía => đp cis-; ae khác phía=>đp trans- (cis-thuyền trans-ghế)
4. ANKAĐIEN: CnH2n-2 (n ≥ 3)
Vị trí nhánh - Tên nhánh + Tên mạch chính (thêm “a”)-số chỉ vị trí hai nối đôi-đien
- Mạch chính là mạch chứa 2 liên kết đôi, dài nhất, có nhiều nhánh nhất.
- Đánh số C mạch chính bắt đầu từ phía gần liên kết đôi hơn.
$CH_2=C(CH_3)-CH=CH_2$: 2-metylbuta-1,3-đien (isopren);
$CH_2=CH-CH_2-CH=CH_2$: penta-1,4-đien
5. ANKIN: CnH2n-2 (n ≥ 2)
a) Tên thông thường: CH≡CH: axetilen; R-C≡C-R’: tên R, R’+axetilen (viết liền)
VD:
CH3-C≡C-C2H5: etylmetylaxetilen;
CH≡C-CH=CH2: vinylaxetilen
b) Theo IUPAC: Quy tắc gọi tên ankin tương tự như gọi tên anken, nhưng dùng đuôi in để chỉ liên kết ba.
VD:
$CH≡C-CH_2CH_3$: but-1-in;
$CH_3C≡CCH_3$: but-2-in
6. HIĐROCACBON THƠM
a) Tên thay thế: Phải chỉ rõ vị trí các nguyên tử C của vòng bằng các chữ số hoặc các chữ cái o, m, p.
b) Tên thông thường: Những hợp chất thơm, một số lớn không có tên không theo hệ thống danh pháp mà thường dùng tên thông thường.
| Metylbenzen | etylbenzen | 1,2-đimetylbenzen | 1,3-đimetylbenzen | 1,4-đimetylbenzen |
$C_6H_5-CH=CH_2$: stiren (vinylbenzen, phenyletilen)
| $C_{10}H_8$: naphtalen | $C_{10}H_{12}$: tetralin | $C_{10}H_{18}$: đecalin |
