Hóa 12 CHẤT GIẶT RỬA

[Tâm Hoàng]

[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!

ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.

CHẤT GIẶT RỬA​

I. Khái niệm
Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám trên các vật rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.
II. Tính chất giặt rửa
· Một số khái niệm liên quan
- Chất tẩy màu: làm sạch vết bẩn nhờ những phản ứng hóa học
VD: nước Gia-ven, …
- Chất ưa nước: là những chất tan tốt trong nước
VD: metanol, etanol, axit axetic, muối axetat kim loại kiềm, …
- Chất kị nước : hầu như không tan trong nước
VD: hiđrocacbon, dẫn xuất halogen, …
Chất kị nước thì ưa dầu mỡ (tan tốt vào dầu mỡ), chất ưa nước thường kị dầu mỡ (không tan trong dầu mỡ).
· Đặc điểm cấu trúc của chất giặt rửa
- Gồm “đầu” ưa nước, kị dầu mỡ và “đuôi” kị nước, ưa dầu mỡ.
- VD: Cấu trúc phân tử natri stearat

⇒ Đuôi kị nước: -C17H35 và đầu ưa nước: nhóm -COONa
· Cơ chế hoạt động
- “Đuôi” ưa dầu mỡ thâm nhập vào vết dầu bẩn
- “Đầu” ưa nước có xu hướng kéo ra phía các phân tử nước
⇒ Kết quả là vết dầu bị phân chia thành những hạt rất nhỏ được giữ chặt bởi các phân tử natri stearat, không bám vào vật nữa mà phân tán vào nước rồi bị rửa trôi đi.

III. Xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

	Xà phòng​	Chất giặt rửa tổng hợp​
Thành phần chính	- Hỗn hợp các muối natri hoặc kali của các axit béo. Là sản phẩm của phản ứng xà phòng hóa. VD: Natri stearat C17H35COONa, natripanmitat C15H31COONa, natrioleat C17H33COONa… Các phụ gia thường gặp là chất màu, chất thơm.	- Không phải muối của natri hay kali của các axit béo, nhưng có tính chất giặt rửa tương tự xà phòng, được tổng hợp theo hình mẫu “phân tử xà phòng”, gồm đầu phân cực (ưa nước) gắn với đuôi dài không phân cực (ưa dầu mỡ).
Sản xuất	- Đun dầu thực vật/mỡ động vật ( thường là loại không dùng để ăn) + dung dịch NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao. Sau khi phản ứng xà phòng hóa kết thúc, người ta cho thêm dd NaCl vào và làm lạnh, muối natri của các axit béo không tan trong dd NaCl ⇒ tách ra ⇒ thu được xà phòng. - Xà phòng còn được sản xuất bằng cách: oxi hóa parafin của dầu mỏ nhờ oxi không khí, ở nhiệt độ cao, có muối mangan xúc tác, rồi trung hòa axit sinh ra bằng NaOH: R – CH2 – CH2 – R’ → R – COOH + R’ – COOH → RCOONa + R’COONa R – COOH + R’ – COOH → RCOONa + R’COONa	- Chất giặt rửa tổng hợp được điều chế từ các sản phẩm của dầu mỏ. - VD: oxi hóa parafin được axit cacboxylic, hidro hóa axit thu được ancol, cho ancol phản ứng với H2SO4 rồi trung hòa thì được chất giặt rửa loại ankyl sunfat. R-COOH → (Khử) R-CH2OH → (H2SO4) R-CH2OSO3H → (NaOH) R-CH2OSO3-Na+
Ưu, nhược điểm	- Xà phòng dùng trong tắm gội, giặt giũ… - Ưu điểm: + Không gây hại cho da và môi trường do dễ bị phân hủy bởi vi sinh vật có trong thiên nhiên. - Nhược điểm: khi dùng với nước cứng thì các muối canxi stearat, canxi panmitat…sẽ kết tủa làm giảm tác dụng giặt rửa và ảnh hưởng đến chất lượng vải sợi.	- Ưu điểm của chất giặt rửa tổng hợp là dùng được với nước cứng vì chúng ít bị kết tủa bởi ion canxi. - Nhược điểm: + Những chất giặt rửa tổng hợp có chứa gốc hidrocacbon phân nhánh gây ô nhiễm môi trường, vì chúng rất khó bị các vi sinh vật phân hủy. + Các chế phẩm như bột giặt, kem giặt…. bao gồm các thành phần: chất giặt rửa tổng hợp, các phụ gia chất thơm, chất màu, còn có thể có chất tẩy trắng như natri hipoclorit. Chất này có hại cho da khi giặt bằng tay.

[TBODY] [/TBODY]