Sinh 12 Các dạng bài tập liên quan đến di truyền học quần thể

[Bùi Thuỳ Trang]

[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!

ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.

Xin chào các bạn, dạng bài về di truyền học quần thể chưa bao giờ hết hot trong đề thi THPTQG, vì vậy hôm nay mình sẽ cung cấp cho các bạn các công thức liên quan đến dạng bài tập này

Ở bài này mình sẽ đưa ra những công thức cơ bản trước, những bài sau mình sẽ đi vào chi tiết, các bạn nhớ theo dõi topic để không bị bỏ lỡ nhé

CÔNG THỨC DI TRUYỀN HỌC QUẦN THỂ​

A. LÝ THUYẾT

I. Quần thể tự phối

TH1: Nếu quần thể ban đầu có thành phần kiểu gen là [imath]100\% Aa[/imath] thì:
[imath]Aa = \left(\dfrac{1} 2 \right)^n[/imath]
[imath]AA = aa = \dfrac{1 - \left(\frac{1}2 \right)^n}2[/imath] trong đó: [imath]n[/imath] là số lần tự thụ

TH2: Nếu quần thể ban đầu có cấu trúc [imath]x\,\, AA: y\,\, Aa: z\,\, aa[/imath] thì:
[imath]Aa = y \cdot \left(\dfrac{1}2 \right)^n[/imath]
[imath]AA = x + \dfrac{1 - \left(\frac{1}2 \right)^n}2 \cdot y[/imath]
[imath]aa = z + \dfrac{1 - \left(\frac{1}2 \right)^n}2 \cdot y[/imath]

II. Quần thể ngẫu phối

- Giả sửa quần thể ban đầu có: [imath]x \,\, AA + y\,\, Aa + z \,\, aa = 1[/imath]

+ Gọi: [imath]p[/imath] là tần số alen [imath]A[/imath], [imath]q[/imath] là tần số alen [imath]a[/imath], trong đó: [imath]p + q = 1[/imath]

+ Ta có: [imath]p_A = x + \dfrac{y}2, q_a = z + \dfrac{y}2[/imath]

+ Trong trường hợp quần thể đạt trạng thái cân bằng [imath]p + q = 1[/imath] thì cấu trúc của quần thể có dạng: [imath]p^2 \,\, AA + 2pq\,\, Aa + q^2\,\, aa = 1[/imath]

- Cách chứng minh một quần thể đạt trạng thái cân bằng:
Cho quần thể có cấu trúc [imath]x\, AA + y\, Aa + z\, aa = 1[/imath]
+ [imath]x \cdot z = \left(\dfrac{y}2 \right)^2 \implies[/imath] Quần thể đạt trang thái cân bằng
+ [imath]x \cdot z \ne \left(\dfrac{y}2 \right)^2 \implies[/imath] Quần thể không đạt trang thái cân bằng


B. BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Quần thể ban đầu 100% cá thể có kiểu gen dị hợp. Sau 3 thế hệ tự thụ phấn thành phần kiểu gen của quần thể như thế nào?

Bài 2: Quần thể P có 35AA + 14Aa + 91aa =1. Các cá thể trong quần thể tự phối bắt buộc qua 3 thế hệ. Tìm cấu trúc của quần thể qua 3 thế hệ

Bài 3: Quần thể tự thụ phấn có thành phần kiểu gen ở thế hệ P là 0,8Bb + 0,2bb = 1. Sau 3 thế hệ tự thụ phấn cấu trúc của quần thể như thế nào?

Bài 4: Quần thể tự thụ có thành phần kiểu gen ở thế hệ P là 0,4BB + 0,2 Bb + 0,4bb = 1. Cần bao nhiêu thế hệ tự thụ phấn để có được tỷ lệ đồng hợp trội chiếm 0,475?

Bài 5: Các quần thể sau quần thể nào đã đạt trạng thái cân bằng:

• QT1: 0,36AA; 0,48Aa; 0,16aa
• QT2: 0,7AA; 0,2Aa; 0,1aa

Bài 6: Ở bò A qui định lông đen, a: lông vàng. Trong một quần thể bò lông vàng chiếm 9% tổng số cá thể của đàn. Biết quần thể đạt trạng thái cân bằng. Tìm tần số của gen A?

Bài 7: Quần thể người có tần số người bị bạch tạng 1/10000. Giả sử quần thể này cân bằng( biết bạch tạng do gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể thường quy định)

a. Tính tần số các alen?

b. Tính xác suất để 2 người bình thường trong quần thể lấy nhau sinh ra người con đầu lòng bị bạch tạng?

Câu 8: Một quần thể có TPKG: 0,6AA + 0,4Aa = 1. Tỉ lệ cá thể có kiểu gen aa của quần thể ở thế hệ sau khi tự phối là bao nhiêu?


Mình gửi các bạn một số bài tập tự luyện, các bạn đọc qua lý thuyết rồi thử làm nha. Mình sẽ cập nhật các dạng tiếp theo dưới topic này. Chúc các bạn học tốt

 

[Bùi Thuỳ Trang]

II. Quần thể ngẫu phối (tiếp)

1. Lý thuyết

Trường hợp: 1 gen có 3 alen kí hiệu: [imath]A_1, A_2, A_3[/imath] với tần số tương ứng : [imath]p, q, r ( p+q+r=1)[/imath]

=>Cấu trúc di truyền của QT cân bằng là : [imath](pA_1+qA_2+rA_3)^2 = 1[/imath]

=>[imath]p^2A_1A_1+q^2A_2A_2+r^2A_3A_3+2pqA_1A_2+2qrA_2A_3+2prA_1A_3=1[/imath]

* Sự di truyền nhóm máu

Giả sử ở người 3 alen [imath]I^A, I^B, I^O[/imath] quy định nhóm máu A,B,AB,O

=>Cấu trúc di truyền của QT: [imath](p(A)+q(B)+r(O))^2=1[/imath]

=>[imath]p^2I^AI^A+q^2I^BI^B+r^2I^OI^O+2pqI^AI^B+2qrI^BI^O+2prI^AI^O=1[/imath]

Nếu QT đạt trạng thái cân bằng thì [imath]r(O) = \sqrt{O}[/imath]

Nếu đề cho tỉ lệ KH các nhóm máu thì ta có:

[imath]\begin{aligned} &A=p^2+2pr \\& B=q^2+2qr \\& AB=2pq \\& O=r^2 \end{aligned}[/imath]

Trong TH này, cách tính tần số các alen theo tỉ lệ KH

[imath]A+O= (p^2+2pr)+r^2 =(p+r)^2[/imath]

[imath]B+O= (q^2+2qr)+r^2 =(q+r)^2[/imath]

Lưu ý: [imath](p+r)^2 \ne1[/imath]

=>Từ [imath]r(O)[/imath] có thể tính được [imath]p(A)[/imath] và [imath]q(B)[/imath]

2. Bài tập

1. Có hai chị em gái mang nhóm máu khác nhau là AB và O. Nếu bố mẹ 2 cô sinh thêm 2 đứa con, xác suất để hai đứa con đó có giới tính khác nhau và nhóm máu khác nhau là?
2. Vợ và chồng đều thuộc nhóm máu A, đứa con đầu của họ là trai máu O, con thứ là gái máu A. Người con gái của họ kết hôn với người chồng nhóm máu AB. Xác suất để cặp vợ chồng này sinh 2 người con không cùng giới tính và không cùng nhóm máu là bao nhiêu?
3. Tính trạng nhóm máu của người do 3 alen qui định. Ở một quần thể đang cân bằng về mặt di truyền, trong đó IA = 0,5; IB = 0,2; IO = 0,3. Có mấy kết luận chính xác?
(1) Người có nhóm máu AB chiếm tỉ lệ 10%.
(2) Người nhóm máu O chiếm tỉ lệ 9%.
(3) Có 3 kiểu gen đồng hợp về tính trạng nhóm máu.
(4) Người nhóm máu A chiếm tỉ lệ 35%.
(5) Trong số những người có nhóm máu A, người đồng hợp có tỉ lệ
4.Sự di truyền nhóm máu ở người do một gen trên NST thường có 3 alen chi phối IA, IB, IO. Kiểu gen IAIA, IAIo qui định nhóm máu (A). Kiểu gen IBIB, IBIO qui định nhóm máu (B). Kiểu gen IAIB qui định nhóm máu (AB). Kiểu gen IOIO qui định nhóm máu (O). Trong một quẩn thể người có sự cân bằng về các nhóm máu, nhóm máu O chiếm 4%, nhóm máu B chiếm 21%. Tỉ lệ nhóm máu A trong quần thể là?