Vật lí 9 BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA

[Tên để làm gì]

[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!

ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.

Bài 24: Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua ​

I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT

1. Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua​

C1:

Quan sát từ phổ vừa được tạo thành bên trong và bên ngoài ống dây (hình vẽ): So sánh với từ phổ của thanh nam châm và cho biết chúng có giống nhau, khác nhau.

Lời giải:
Giống nhau: Bên ngoài giống với từ phổ của thanh nam châm.
Khác nhau: Trong lòng ống dây có các đường mạt sắt được sắp xếp gần như song song với nhau.

C2: Nhận xét về hình dạng của các đường sức từ.

Lời giải:
Đường sức từ của ống dây tạo thành những đường cong khép kín.
+ bên trong ống dây là các đường thẳng song song cách đều nhau dọc theo trục của ống dây
+ bên ngoài ống dây là các đường cong đi đầu này đến đầu kia của hai ống dây.

C3: Cho nhận xét về chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây so với chiều của các đường sức từ ở hai cực của thanh nam châm

Lời giải:
Các đường sức từ tại hai đầu ống dây đi ra ở một đầu và đi vào ở đầu kia cũng giống như của thanh nam châm. Đường sức đi ra từ cực Bắc và đi vào ở cực Nam của ống dây.
+ Cực Bắc là đầu của ống dây mà khi ta nhìn thẳng vào tiết diện thẳng của ống dây ở đầu đó thì ta thấy dòng điện chạy ngược chiều kim đồng hồ.
+ Cực Nam là đầu của ống dây mà khi ta nhìn thẳng vào tiết diện thẳng của ống dây ở đầu đó thì ta thấy dòng điện chạy cùng chiều kim đồng hồ.

Kết luận:
- Phần từ phổ ở bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua giống từ phổ bên ngoài của một thanh nam châm thẳng.
- Đường sức từ ở bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua là những đường cong khép kín (hình vẽ). Bên trong lòng ống dây là những đoạn thẳng song song nhau.
- Ống dây có dòng điện chạy qua cũng được xem như là một nam châm. Hai đầu của nó cũng như là hai cực từ. Đầu ống dây có các đường sức từ đi ra là cực Bắc, đầu kia có các đường sức từ đi vào là cực Nam.

2. Quy tắc nắm tay phải​

a) Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
Chiều đường sức từ của ống dây phụ thuộc vào chiều của dòng điện chạy qua các cuộn dây.

b) Quy tắc nắm tay phải
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.

II/ VẬN DỤNG
C4:

Cho ống [imath]AB[/imath] có dòng điện chạy qua. Một nam châm thử đặt ở đầu [imath]B[/imath] của ống dây, khi đứng yên nằm đình hướng như hình 24.4 SGK. Hãy xác định tên các từ cực của ống dây.

Lời giải:
Đầu [imath]B[/imath] là cực Bắc, đầu [imath]A[/imath] là cực Nam.

C5:

Trên hình 24.5 SGK có một kim nam châm bị vẽ sai chiều. Hãy chỉ ra đó là kim nam châm nào và vẽ lại cho đúng. Dùng quy tắc nắm tay phải xác định chiều dòng điện chạy qua các vòng dây.

Lời giải:
Đầu [imath]B[/imath] của cuộn dây là cực Bắc, đầu [imath]A[/imath] là cực Nam.
Kim số [imath]5[/imath] bị vẽ sai chiều.
Vẽ lại:

Quy tắc nắm tay phải: Nắm trục ống dây bằng tay phải, sao chữ bốn ngón tay nắm lại hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
Vậy dòng điện trong ống dây có chiều đi ra ở đầu dây [imath]B[/imath].

C6:

Hình 24.6 SGK cho biết chiều dòng điện chạy qua các vòng dây. Hãy dùng quy tắc nắm tay phải xác định tên các từ cực của ống dây.

Lời giải:
Đầu [imath]B[/imath] của cuộn dây là cực Nam, đầu [imath]A[/imath] là cực Bắc.

 

[Tên để làm gì]

Những câu hỏi trong sách bài tập Vật lí tương đối khó, các em tham khảo nhé!

Bài 5:

Cuộn dây của một nam châm điện được nối với một nguồn điện mà tên các từ cực của nam châm điện được ghi trên hình 24.5. Hãy xác định cực dương, âm của nguồn điện.

Lời giải

Đầu A của nguồn điện là cực dương. Ta biết được tên các từ cực nên xác định được chiều của đường sức từ và vận dụng quy tắc nắm tay phải là biết ngay chiều của dòng điện từ đó xác định được đầu A là cực dương của nguồn điện.

Bài 6: Các đường sức từ ở trong lòng một ống dây có dòng điện chạy qua có những đặc điểm gì?
A. Là những đường thẳng song song, cách đều nhau và vuông góc với trục ống dây
B. Là những đường tròn cách đều nhau và có tâm nằm trên trục ống dây
C. Là những đường thẳng song song, cách đều nhau và hướng từ cực Bắc đến cực Nam của ống dây
D. Là những đường thẳng song song, cách đều nhau và hướng từ cực Nam đến cực Bắc của ống dây

Lời giải:
Chọn D. Là những đường thẳng song song, cách đều nhau và hướng từ cực Nam đến cực Bắc của ống dây.

Bài 7: Nếu dùng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều của từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua thì ngón tay cái choãi ra chỉ điều gì
A. Chiều của dòng điện trong ống dây
B. Chiều của đường sức từ tác dụng lên nam châm thử
C. Chiều của lực từ tác dụng lên cực Bắc của nam châm thử đặt ở ngoài ống dây
D. Chiều của lực từ tác dụng lên cực Bắc của nam châm thử đặt trong lòng ống dây

Lời giải:
Chọn [imath]D[/imath]. Chiều của lực từ tác dụng lên cực Bắc của nam châm thử đặt trong lòng ống dây

Bài 8: Vì sao có thể coi ống dây có dòng điện một chiều chạy qua như một thanh nam châm thằng.
A. Vì ống dây cũng tác dụng lực từ lên kim nam châm.
B. Vì ống dây cũng tác dụng lực từ lên kim sắt
C. Vì ống dây cũng có hai cực từ như thanh nam châm
D. Vì một kim nam châm đặt trong lòng ống dây cũng chịu tác dụng của một lực từ giống như khi đặt trong lòng nam châm

Lời giải:
Chọn [imath]C[/imath]. Vì ống dây cũng có hai cực từ như thanh nam châm

Bài 9: Quy tắc nào dưới đây cho ta xác định được chiều của đường sức từ ở trong lòng một ống dây có dòng điện một chiều chạy qua?
A. Quy tắc bàn tay phải
B. Quy tắc bàn tay trái
C. Quy tắc nắm tay phải
D. Quy tắc ngón tay phải

Lời giải:
Chọn [imath]C[/imath]. Quy tắc nắm tay phải