AI THÍCH THƠ HAIKU THÌ ZO ĐÂY

[trinhluan]

[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!

ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.

TTO - Chưa đầy một mùa trong năm, gần bốn ngàn bài thơ haiku gởi về cho cuộc thi sáng tác thơ haiku lần đầu tổ chức tại Việt Nam, tạo nên một mùa thơ haiku như một cơn mưa giữa mùa mưa.

Thơ haiku tiếng Việt chen kề tiếng Nhật như muốn hòa âm và đồng vọng, như muốn vượt thoát cái vỏ ngôn ngữ mà đến với nhau. Cuộc hòa điệu tâm hồn của các dân tộc có thể khởi đầu từ thơ ca.



Ảnh minh họa

Dưới cái nhìn của thơ ca, thế giới hiện ra như là giai điệu đầy hơi thở sự sống. Ở đây và bây giờ. Khoảnh khắc và vĩnh cửu. Cái nhỏ và cái lớn.

Những người làm thơ haiku trong cuộc chơi này dẫn ta vào giai điệu ấy.Vừa nghe mưa rơi, tôi vừa bất ngờ bắt gặp bài thơ đầy âm vang vô thanh này:


Con cá thở
Bọt bong bóng vỡ
Mưa phùn
(Nguyễn Thế Thọ)

Hãy lắng nghe cá thở, nghe niềm vui của cá. Hãy lắng nghe bọt nước, nghe mưa phùn, nghe giai điệu tinh tế ấy của đời!

Cùng tác giả này, ta lại thấy:


Đóa hướng dương
Nhú trong vườn cỏ
Ngày không mặt trời
(Nguyễn Thế Thọ)

Giữa khát vọng và thất vọng, là đóa hướng dương ấy, trong một ngày không nắng. Vượt lên niềm vui và nỗi buồn là đóa hướng dương ấy. Đóa hoa ấy sống trong sự vắng mặt của mặt trời mà vẫn không tuyệt vọng. Đó mới thật sự là…hướng dương.

Khi thơ haiku làm cuộc viễn du khắp thế giới thì nguyên tắc về KIGO (quý ngữ, hay từ chỉ mùa) không nhất thiết phải tuân thủ. Tuy nhiên, bài haiku sau đây lại dùng “từ mùa” rất tuyệt:


Cúc áo bung ra
Một cõi trắng ngần
Hạ đến
(Trần Đức Việt)

Có một vẻ đẹp hiện đại, đầy gợi cảm trong bài thơ trên. Ta cảm nhận được cái nóng hổi của mùa hạ và hơi mát tinh khiết của một làn da. Mùa thay áo đổi. Giao cảm giữa người và mùa.

Giữa thời hiện đại, thơ haiku vẫn kéo mọi người về với mùa, với thiên nhiên, với trăng:


Trên đầu ngọn cây
Khoảng trống nơi cành khô gãy
Một mảnh trăng lấp đầy
(Phan Thị Kiều Trang)

Hai nửa vầng trăng
Chơi vơi đầu ngọn sóng
Trong cuộc kiếm tìm nhau
(Trần Thị Bích Liên)

Tuy vậy, đó cũng là thiên nhiên trong âm thức hôm nay:


Những chiếc lá vàng
Xoay tròn điệu valse
Nhạc gió
(Vũ Tam Huề)

Ngay cả cái cô tịch thường thấy trong thơ haiku xưa vẫn được cảm ứng trong một tương chiếu bất ngờ:


Cánh chim hải âu
Đáp xuống cột buồm lão ngư
Hai chấm đen trên biển
(Chinh Văn)

Cánh chim và ngư ông giữa biển trời mênh mang vừa gần gũi vừa biệt lập. Có tương duyên mà vẫn cô đơn.

Thơ haiku nói bằng hình ảnh, thường tránh suy lý. Nhưng đôi khi cũng có thể dung hợp, như bài thơ sau đây:


Vượt lên từ biển mây
Fuji nân mặt trời đỏ rực
Gởi trái chín tặng đời
(Nguyễn Bão)

Đảo hoang
Chim én về làm tổ
Nhựa ấm dần trong cây
(Hà Thiên Sơn)

Thời gian
Mắt thuyền không khép
Bến sông xưa ngược chèo
(Văn Luân)

Hình ảnh “Mắt thuyền không khép” và “bến sông xưa” liên kết với khái niệm “thời gian” tạo nên cái đẹp sinh động và gợi mở nhiều ý nghĩa.

Sự khôn cùng và giấc mơ là đề tài cho một bài haiku đơn sơ mà đầy tình người:


Bé gái
Nhặt mảnh chai
Mơ chiếc hài cô tấm
(Trần Đức Việt)

Vậy là cô Tấm đi vào thơ haiku trong thời chúng ta sống, trong ước vọng và thương yêu, trong bình thường và cái đẹp.

Trong cuộc chơi đầy hào hứng, những người tham gia ngay bước đầu đã thể hiện tình yêu say đắm của mình đối với thơ ca, con người và thiên nhiên.

Cuộc thi chứng tỏ rằng haiku có thể biểu hiện trong tiếng Việt giàu hình tượng và nhạc điệu. Tiếng Việt có thể phát tiết tinh anh trong thể thơ đặc biệt cô đọng này của Nhật Bản.

Nhân loại gặp nhau trong một chén trà, có một nhà văn đã nói như thế. Và ta có thể thêm rằng, chúng ta gặp nhau, đón đợi các người bạn và bắt gặp bản thân mình trong những vẫn thơ tinh tế mang tên là haiku

 

[conu]

Thơ HAIKU gì gì đấy là một khái niêm mới quá, mình chưa từng nghe và để ý bao giờ cả.

 

[vuonglinhbee]

mình được nghe qua về thơ Haicu, thấy rất hấp dẫn nhưng khong được học
bạn nào có thơ thì post lên cho mĩnhem với

 

[leejunki18]

tui thấy đọc thơ haiku nó chứ chuối kiểu gì....hihihi...có thể tui ko có khiếu thưởng thức nghệ thuật thơ haiku chăng?

 

[sonhihino]

Nào thì thơ haikư này.....
Hằng năm, có hàng trăm cuộc thi sáng tác thơ Haiku được tổ chức ở Nhật và trên khắp thế giới, thu hút hàng ngàn sáng tác dự thi. Vì sao một thể thơ đặc trưng của Nhật lại hấp dẫn người ta đến như vậy?
Có lẽ, cũng như tôi, rất nhiều thế hệ sinh viên trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM đã rất tri ân nhà nghiên cứu văn học, dịch giả Nhật Chiêu, bởi ông đã mang đến cho học trò những "câu chuyện văn chương phương Đông" tuyệt đẹp, và đặc biệt là dẫn dắt chúng tôi khám phá thế giới thơ Haiku của Nhật Bản.
Những ngày ấy, cứ đến tiết học văn học Nhật của thầy Chiêu là giảng đường luôn chật cứng sinh viên. Giữa cái nóng hầm hập của Sài Gòn đầu hè, giữa tiếng xe cộ ồn ã từ ngoài đường phố không ngớt dội vào, chúng tôi mơ màng về một nước Nhật cổ kính, có tuyết rơi, hoa đào, cành khô, chiều thu, ao cũ..., lặng đi trước ẩn dụ sâu thẳm gói ghém trong những bài thơ "nhỏ xíu":

Ao cũ
Con ếch nhảy vào
Vang tiếng nước xao
Thơ Haiku phát triển mạnh ở Nhật từ nửa đầu thời kỳ Edo (1603-1868). Người có công đưa Haiku đến đỉnh cao là Matsuo Basho. "Ông sống trong một thảo am bên sông, giữa vườn cây chuối nên mới có tên Basho (Ba Tiêu = chuối). Được đề bạt làm một chức quan trị thủy, Basho cũng từ bỏ nó để tự do làm thơ, dạy học, trầm tư và lang thang khắp đất nước. Những bài Haiku vắn tắt của ông có một sức vang động thâm trầm của nước như câu cuối trong một bài thơ trứ danh về con ếch, nhảy xuống chiếc ao xưa và vang lên tiếng nước xao (mizu no oto = thủy chi âm).
Được mệnh danh là "thể thơ nhỏ gọn nhất thế giới", mỗi bài Haiku có 3 dòng, dòng đầu và dòng cuối có 5 âm tiết, dòng giữa có 7 âm tiết, tổng cộng cả bài chỉ có 17 âm tiết. Haiku ghi lại sự vật, sự việc một cách đơn giản, nhưng đem lại cho người đọc sự liên tưởng sâu sắc, và thường có những từ ngữ hoặc những hình ảnh ẩn dụ chỉ mùa. "Haiku không cốt nói nhiều. Nó im lặng hơn là nói. Nó trống chứ không đầy, theo tinh thần bất dục doanh (không muốn đầy) của minh triết ngày xưa. Nó cần có chỗ trống như một trà thất để con người tự đổ đầy bằng tâm hồn của mình".
Ngày nay, dù Haiku đã không còn bị gò bó quá chặt chẽ trong khuôn khổ "17 âm tiết" nữa, cũng không nhất thiết phải có yếu tố chỉ mùa trong bài thơ, nhưng kết cấu 3 dòng và tinh thần bất dục doanh của nó vẫn được giữ nguyên. Hãy đọc bài Haiku hiện đại của một tác giả Nhật Bản:

Đã thoát kiếp đi về
Nhưng nỗi buồn còn đọng lại
Trên xác ve
(Takaha Shugyô)
Không chỉ giới hạn ở Nhật, Haiku đã được nhiều nhà thơ lớn trên thế giới chọn làm hình thức sáng tác.
Ở Việt Nam, nhà thơ Chế Lan Viên cũng đã có một chùm Từ thế chi ca (bài ca từ biệt cõi đời) viết theo thể Haiku, gợi nhiều suy tư về sự phù du của cuộc sống và lẽ sống - chết ở đời:

Anh chỉ còn một nhúm xương tro trong bình
Em đừng khóc
Ngoài vườn hoa cỏ mọc
Và bản thân người viết bài, trong lần thầy Nhật Chiêu cho cả lớp thực tập làm thơ Haiku, cũng đã may mắn có lần "chạmđược vào tinh thần của Haiku" như thầy Chiêu nhận xét:

Hoa tím nhỏ nhoi
Vươn qua hàng dậu

Xin đừng quên tôi.

Bài viết của Phạm Thu Nga( Đăng trên báo Thanh Niên số Chủ nhật 24/6/2007)
Tác giả : Nhật Chiêu (bác này cực nổi về thơ Haiku của VN )

1.
- Để bước vào thế giới thơ Haiku của Nhật Bản, ta hãy thử gặp gỡ một kinh nghiệm cảm xúc của Chiyô, nhà thơ nữ lỗi lạc sông vào thế kỷ thứ 18.
- Một buổi sáng, Chiyo định thả gầu lấy nước giếng. Nhưng quanh dây gầu đang vướng một bông hoa xinh, đó là hoa Asagao - một loại hoa đồng cỏ nội rất đỗi bình thường, một thứ dây leo. Tên nó có nghĩa là "gương mặt của sớm mai" (asagao = triêu nhan). Không nỡ động chạm đến hoa, nhà thơ dành xin nhờ nước giếng hàng xóm
- Và kinh-nghiệm-bình-thường-mà-kỳ-diệu ấy được ghi lại qua một hình thức thơ ngắn gọn - Haiku (ba câu 5-7-5 âm)

A ! Hoa bìm bìm
Chiếc gầu vương hoa bên giếng
Đành xin nước nhà bên
(Asagao ya !
Tsurube torarete
Morai mizu)

- Người va hoa gặp nhau trong bưởi sáng. Không nói năng chi - nhưng khoảnh khắc ấy đã đánh thức thi ca. Vũ trụ như hóa thành một bông hoa bìm bìm. Và người đi lấy nước cho dù không làm bài thơ trên, chỉ lẳng lặng đi xin nước nhà bên để khoảnh khắc kia được vẹn toàn, người ấy vẫn bước vào Diệu Xứ của Thơ Ca, của Hoa
- Thơ Haiku thường nắm bắt được khoảnh khắc ấy, cái khoảnh khắc mà thế giới hiện ra mới mẻ tinh khôi như hoa bìm bìm trong buổi sớm mai
- "Để em nghe lời tôi nói", nhà thơ Chilê Pablo Neruda viết "lời lẽ tôi đôi khi thu nhỏ lại"" để có thể đi sâu vào tâm hồn người, Haiku cũng thế, nó thu mình nhỏ lại
- Về sự vắn tắt của Haiku, nhà phê bình nổi tiếng của Pháp Roland Barthes có ý kiến như sau: "sự ngắn gọn của Haiku không phải là vấn đề hỉnh thức, haiku không phải là một tư tưởng phong phú rút vào một hình thức ngắn, mà là một sự tình vắn tắt đã tìm ra được hình thức vừa vặn của mình"
- Bởi vì Haiku không cốt nói nhiều, nó im lặng hơn là nói. . Nó trống chứ không đầy, nó nhỏ nhắn nhưng không bao giờ chật cứng.
- Haiku chỉ ra sự vật như hoa bìm bìm, hạt cát, bầy ruồi... và rồi dừng lại chứ không giải thích, không miêu tả. Nó chỉ ra sự vật như đứa trẻ chỉ vào sự vật quanh mình, nói từng tiếng một hoặc reo lên. Đến với Haiku, ta thấy nó thơ ngây một cách hiền minh và hiền minh một cách ngây thơ
- Có những bức tranh hoành tráng làm cho bạn bàng hoàng nhưng cũng có những tiểu họa làm cho bạn ngạc nhiên. Paul Klee chỉ vẽ những bức tranh nhỏ và đường nét giản lược đếm mức gần như đường nét trẻ con viết. Tuy thế, Klee không phải là họa sỹ lớn à?
- Khi nhà thơ haiku chọn đề tài, họ không bao giờ từ chối những sự vật nhỏ bé, bình thường mộc mạc.

Trên mình ngựa, bầy ruồi
Không rời nón lá tôi
Ôi, nóng bức !


(Shiki)

- Còn có kinh nghiệm nào bình thường hơn là sự chịu đựng nóng bức, ruồi nhặng? Nhưng giữa tôi và ruồi dường như có chung một điều gì đó, cùng số phận với nhau trong oi bức, không ly cách trong nắng trời...

2.

Một hạt cát còn vương
Trong vỏ sò nho nhỏ
Một bờ cát nâu vàng
(Kikaku)

- Khi Kikaku mở vỏ Shijimi (một loại sò nhỏ) ông nhìn thấy một hạt cát. Và hạt cát đó lá một tấm gương phản ánh một vũ trụ cát. Con sò đã chết và hạt cát vô tri ấy làm sống lại nơi Kikaku một kinh nghiệm về biển bờ, một tri kiến nào đó về đời sống vô bờ.
- Thơ haiku gần với đời sống đến thế, giao hòa với đời sống đến thế có thể nói là do thiên tài của Bashô. Ông đã từ bỏ phụng sự lãnh chúa, từ bỏ cả quan chức để suốt đời miệt mài đem thơ haiku trở lại với thi ca chân chính, với đời sống. Bashô làm được điều kỳ diệu đó cách đây ba thế kỷ, thế mà mỗi lần muốn phục hưng thơ haiku cũng không còn cách nào khác hơn là trở lại với ông.

Vương trái tim tôi
Ngang con đường núi
Đổng thảo nở hoa tươi

- Trên con đường mòn hoa nắng qua núi trong nắng xuân, Bashô chợt nhìn thấy cánh hoa tím vươn lên trong cỏ và đá, loài hoa từng được gọi là "trái tim của mùa xuân". Sự sống đang vươn lên từ nơi tịch mịch nhất. Bông hoa và trái tim của Bashô như cùng nhịp đập với mùa xuân
- Nghệ thuật haiku cũng như các nghệ thuật khác của Nhật Bản thường gắn bó với thiên nhiên, biểu hiện một kinh nghiệm thanh tịnh và một niềm hân thưởng đời sống đơn sơ mộc mạc.
- Nếu haiku gợi ra sự cô đơn thì đó cũng chỉ là sự xa lánh vọng động chứ không phải là sự cô lập. Đấy là cảm thức hòa điệu sâu xa với sự vật chung quanh mình, nhưng trong một bài thơ khác của Bashô :
Chim Kankôđôri ơi
Đem nỗi buồn thăm thẳm
Mà lắng đọng vào tôi

- Đấy là ước muốn giao cảm với sự vật đến tột cùng chứ không phải là cô đơn theo nghĩa vị kỷ.
- Bashô nhìn thấy thiên nhiên đa dạng nhưng đồng nhất :
Vầng trăng đầy
Nghiêng nhìn về biển
Bảy nàng Kômachi

- Kômachi là nữ sỹ thế kỷ thứ 9, nổi danh về tài thơ và nhan sắc hơn người, là đề tài của bao tác phẩm văn chương Nhật. Kômachi đẹp từng lúc khác nhau nhưng bao giờ cũng chỉ là nàng. Luôn luôn khác mà cũng luôn luôn giống nhau. Bao giờ cũng chỉ là một vầng trăng dù nó biến đổi và phản ánh thế nào trong nước
- Con người trong thơ haiku cũng như trong tranh thủy mặc thường có vẻ bị thiên nhiên che lấp để chỉ còn nhỏ xíu cô quạnh. Nhưng nếu vì thế mà cho rằng ở đấy con người lệ thuộc thiên nhiên hay con ngưởi đang trốn tránh thế giới con người thì e rằng quyết đoán ấy không đúng. Ở đấy con người không lệ thuộc mà là hòa đồng, hòa làm một với những sức mạnh của nguyên tố, của vũ trụ. Phong cảnh không phải là cái nền nhỏ mọn ở sau lưng con người như nhiều tranh thời Phục Hưng của Châu Âu đã thể hiện.

3.

- Hoà điệu với cây cỏ thiên nhiên, với vũ trụ, con người không trở nên hèn mọn mà chính là yếu tố của một vận động chung, một sinh hoá chung. Thiên nhiên không áp đảo con người mà chỉ tự biểu hiện và vận động trong cái "tự nhiên nhi nhiên" của nó. Nó tự mọc, tự giông bão, tự sinh hoa kết trái không có thần linh ngự trị.
- Có thể thấy sự hoà điệu ấy qua một bài thơ của Buson (thế kỷ 18)


Bè trôi giữa bão giông
Áo tơi người chèo chống
Hoá áo hoa đào


- Hoa đào trong gió loạn bám đầy áo người đang chèo chống. Buson nói rằng anh ta đang mặc áo hoa đào. Cũng như Hàn Mặc Tử bảo rằng mình mặc vải trăng:


Áo tôi rách rưới trời khôn vá
Cả bốn mùa trăng mặc vải trăng
- Không phải chỉ có người đang khoác lấy thiên nhiên cũng đang mang lấy tính người. Đấy là một tương quan mật thiết và thâm trầm chỉ có haiku mới thể hiện được sinh động và tinh tế đến thế.
- Giao hòa với thiên nhiên, nhà thơ haiku như ngửi được mùi thơm của sao và hái được tiếng hót chim cu:
Đêm mát - Hương hoa mơ
Trên đỉnh Atagô
Một chòm sao thơm ngát
Kikaku

Ta hái tiếng hót ngươi
Như hái một nhành hoa dại
Chim cu ơi !
Kôđô


- Nhà thơ haiku như nhìn thấy được những sự tương quan kỳ lạ:

Tiếng chim cu lanh lảnh
Từ đâu vọng lên
Diên vĩ cao từng nhánh
Bashô

Nghe sáo vọng xưa xa
Sóng cũng tràn đi tới
Ôi mùa thu Suma
Buson
- Cả màu sắc của một tiếng kêu cũng được nhà thơ cảm nhận:
Sẫm dần biển khơi
Tiếng kêu bầy vịt trời
Trắng mờ trong bóng tối.
- Thiên nhiên và sự vật ở thơ Issa bao giờ cũng nồng ấm tình người. Ở tuổi 61, ông sống cô đơn: năm đứa con đều chết trẻ, người vợ 37 tuổi cũng mới qua đời:
Chiều thu
Nghe tôi than thở
Là vách đất âm u.
- Dường như vách đất cũng có thể đồng cảm với nỗi đau của con người. Trong bức tranh vĩ đại của họa sĩ Sesshu (thế kỷ 15) vẽ Bồ Đề Đạt ma ngồi nhìn vách đá, ta thấy họa sĩ vẽ cả những con mắt to và sâu thẳm trên vách, chúng như "đồng vọng" lại đôi mắt mãnh liệt của vị tổ sư! Vách đất của Issa cũng sống động như thế.
- Trong hội họa Á Đông, người họa sĩ nắm bắt đời sống không phải từ hình dáng bên ngoài mà từ bên trong. Nguyên lý của nó có thể tóm thâu trong câu nói này: "Chỉ cần một nhánh cỏ thôi là đủ cho thấy cơn gió đi qua".
- Có phong cách vẽ tranh "một góc" để chừa một khoảng trống lớn. Cũng có thể nói rằng haiku cũng chừa một khoảng trống như vậy. Đấy là cái chân không sinh động, cái chân không dào dạt sự sống chứ không phải là hư vô của phương Tây.
Cái chân không này được biểu hiện trong những nghệ thuật khác của NhậT Bản như Trà Đạo, Vườn Đá, Cắm Hoa...
- "Trọng tâm của bức tranh thủy mạc", Kawabata nói, "nằm ở khoảng không, nghĩa là ở khoảng trống không có nét vẽ".
- Ngay cả những hình tròn biểu hiện cho sự viên mãn (như mặt trời, mặt trăng) trong tranh vẫn thường không được vẽ đầy đủ mà chỉ vẽ một phần nét cong. Còn trà đạo thì dậy rằng không nên dùng những bông hoa đã nở toàn vẹn.
- Cũng như nghệ thuật vườn cảnh thì không cần xum xê chi tiết, nhất là trong vườn đá (khô sơn thủy), có thể dùng cát để biểu hiện cho nước, cho sóng biển, cho sự bao la.
- Haiku cũng có vẻ "khô khan" như vườn đá Nhật.
- Thế nhưng, haiku là một thế giới thi ca mà trong đó cuộc diễn thuyết ở Nhật có nói:
"Mọi dân tộc có trách nhiệm tự thể hiện trước thế giới. Nếu cứ để cho mình tối tăm thì điều đó phải được xem là một trọng tội quốc gia, còn tệ hơn là cái chết và không bao giờ được lịch sử loài người dung thứ. Dân tộc phải phát tiết tinh hoa vốn nằm trong sự giàu có tâm hồn, vượt qua nhữnng nhu cầu tạm bợ lẻ loi mà nắm lấy trách nhiệm gởi lời mời tinh thân và văn hóa đến thế giới bên ngoài mình".

 

[amaranth]

Haiku 17 tiếng mà chứa đựng một tiểu thuyết.
Mùa thu rồi mình có được học sơ sơ, rất thú.

 

[congchualolem_b]

mình rất thích thơ hai-cư, nhưng thích nhất là của Ba-sô viết, nó có vẻ hợp với mình và mình có thể cảm nhận nhiều từ nó, trong chương trình có vài bài và mình thích bài số 3 nhất,thơ hai-cư ngắn gọn, súc tích, chỉ gói gọn trong vài chữ, mỗi câu k quá 10 từ, bị bó buộc hơn 63 đến 65 quy tắc,sáng tác thơ hai-cư k phải dễ, muốn hiểu đc nó cũng k dễ, nó có nhiều tần nghĩa và mình phải có 1 tâm hồn thực sự nhạy cảm đặc biệt là trước thiên nhiên mới có thể phân tích, trong mỗi bài thơ 2 cư đều có từ chỉ mùa tức là quý ngữ, thể hiện sự nhạy cảm của lòng ng trước thiên nhiên, sự hòa hợp giữa 2 yếu tố này,thực sự thơ hai-cư là đỉnh cao của nghệ thuật, có thể còn hơn cả thơ Đường nữa

 

[seagirl_41119]

thơ haiku đúng là rất hay nhưng cách trình bày cuả nó thấy hok đẹp lắm.Đọc thơ haiku của ba sô mình có rất nhiều cảm xúc

 

[amaranth]

Cái hay của Haiku là chính tác giả cũng không thể biết hết được những gì bài thơ truyền tải, mỗi người đọc mà chịu khó tìm tòi sẽ thấy những thông điệp riêng của mình. Mỗi bài Haiku (thơ thực sự nhá, không kể ba cái lăng nhăng viết bừa) như có một linh hồn riêng, biết nói chuyện, biết giao cảm với từng người đọc. Điều đó nằm ngoài cả năng lực liệu định của người viết.

 

[congchualolem_b]

Thơ Hai – cư của Nhật Bản là thể thơ độc đáo, vô cùng súc tích,ngắn gọn và cô đọng, đó là nét đẹp của văn hóa Nhật Bản, muốn sáng tác thơ Hai – cư phải có hiểu biết nhất định về thể thơ đó,khi phân tích đòi hỏi ng phân tích phải có khả năng cảm nhận, k đòi hỏi kĩ năng nhiều mà chỉ cần có sự đồng cảm,có tâm hồn và trí tưởng tượng phong phú,một sức sáng tạo và óc thẩm mĩ khá đồ sộ.Thơ Hai – cư đc xếp vào lọai hay nhất thì chỉ có thơ của Ba – sô, thơ của ông có nhiều cái nhìn bên ngòai k thấy nhưng nhìn kĩ thì như phô bày trước mắt,thơ nói nhiều hơn cả đìêu tác giả gửi gắm, vì qúa hàm súc mà thơ lại có nhiều đìêu hay.Trong số những bài thơ haiku của Ba – sô đc in trong sách giáo khoa Ngữ Văn nâng cao lớp 10 có bài hay nhất:
“Cây chuối trong gió thu
tiếng mưa rơi tí tách vào chậu
ta nghe tiếng đêm”
LƯU ĐỨC TRUNG dịch
Bài thơ này đc sáng tác khi Ba – sô đang ở túp lều của mình vào năm 1681 với tâm trạng cô đơn,lạc lõng.Thời gian này ông đã thầm yêu một cô gái nhưng k đc đáp lại và chính vì thế tâm trạng ông luôn ở tâm trạng sầu não,bùôn bã.Thơ ca có câu : “người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”, vâng, đây chính là nét chính của bài thơ.Với tâm trạng như thế, khi ở trong đêm vắng nhà thơ đang lắng nghe,nghe âm thanh của ng “bạn chí cốt” của mình cất từng tiếng vang.Ta đang gnhe tiếng “gió thu”,gió thu còn là “quý ngữ” của bài thơ,đó là mùa thu, mùa thu thường mang theo cái buồn,đìu hiu và cảnh tượng ấy trông như cô tịch, vắng lặng,vô tình hay cố ý đây?Một mình trong đêm đã bùôn,trong túp lều đơn sơ ,quah đó khá vắng vẻ,vào đêm mùa thu lại có cả cơn mưa nữa,có cái gì hơn thế, có chi tiết nào để thấy lòng vẫn ấm áp đâu?Tòan là những chi tiết mang một tâm trạng sầu não.Trong đêm mưa chỉ có cây chúôi và từng cơn gió thu lạnh lùng thổi qua, “cây chuối” ấy là cây chúôi đc trồng trước cửa nhà của Ba – sô, và nó còn là “chính ông”, Ba – sô nghĩa là “cây chuối”,và ở đây có thể xem là lối nói ẩn dụ của tác giả,cây chuối đứng đó bơ vơ cũng như chính ông đang lẻ loi và buồn vắng.
Ngòai trời giờ k còn mưa to nữa mà chỉ còn “tiếng mưa rơi tí tách vào chậu”mà thôi,đó cũng là yếu tố âm thanh,mưa mà rơi tí tách thì chỉ còn là những giọt nc còn đọng lại trên tàu lá của “cây chuối”,nc mưa từ lá chuối từ từ rơi xuống chậu.Khung cảnh ấy,giây phút ấy,hình ảnh ấy như nét họa,vẽ nên cái buồn và sự não nuột đằng sau khung cảnh bình yên.Đêm thì vắng lặng,chỉ có mỗi tiếng mưa rơi và tiếng gió thu thổi ngòai trời,chỉ có thế đã đủ làm nên “tiếng đêm”,tiếng đêm của thiên nhiên dội vào lòng ông,vang vào cõi u buồn của tâm hồn ông khíên ông cảm thấy thiên nhiên cũng đang rất nhạy cảm đang hòa vào tâm trạng ông và như một lời phúc đáp chính ông cũng đang mở rộng tấm lòng để hòa vào nỗi buồn,cô tịch của bản thân vào với “tiếng đêm”.
Mặt khác,ngòai việc hiểu tiếng đêm của tự nhiên,tiếng đêm của giọt mưa,tiếng đêm của gió thu thì tiếng đêm ấy còn là tíêng lòng của tác giả,nỗi lòng bùôn bã và vắng lặng,hòan tòan lẻ loi như chính âm thanh của giọt mưa rơi,rơi “tí tách”thôi,và vì tí tách như thế nên nó càng mang nỗi buồn hơn,và vì buồn não nuột ấy cũng chính như tâm trạng của tác giả,đó k phải là tiếng của đêm nữa mà là tíêng đêm trong đáy lòng của nhà thơ.Giọt mưa ấy cũng k phải của cơn mưa thu mà là giọt nc mắt của nhà thơ,ông đã khóc nhưng k phải khóc như ng bình thường vì mắt ông k ướt nhòe lệ mà là khóc trong lòng, “chậu” chính là mảnh hồn là đáy lòng,là nơi chất chứa tâm sự, “mưa” là nước mắt và “gió thu” là cơn xao động trong tâm hồn ông,ng ta muốn khóc nhưng k thể khóc,đã khóc nhưng k nói khóc,ai lâm vào tâm trạng lạc lõng và đơn độc mà đọc hiểu đc bài thơ thì như tìm đc chốn nương tựa cho tâm hồn mình.
Để viết đc bài thơ trên đòi hỏi tác giả phải có sự giao thoa mới thiên nhiên bởi thơ haiku chủ yếu là thiên nhiên và con ng, hai yếu tố đó k thể thiếu,phải có sự đồng cảm và tâm hồn phóng khóang lắm Ba – sô mới cảm nhận đc điều mà tự nhiên muốn gửi gắm cùng nhà thơ.Đó là cái tài và nét độc đáo của thơ haiku cũng như chính bài thơ,đọc qua chỉ thấy cảnh nhưng trong cảnh lại có sự xúât hiện của con ng ,và trong lòng ng vẫn luôn có thiên nhiên.
Hàm súc đến mức k còn thể ngắn hơn đc nữa,cô đọng như lại k hề cô đọng,bản thân thơ haiku đã khó hiểu,khó diễn đạt và biết hết ý nó muốn thể hiện,chính vì vậy dù đi theo cách nào và con đường nào những ý nghĩa bên trong vẫn đang hình thành theo từng lúc mà ta chưa biết hết.Thơ haiku là đỉnh cao của nghệ thuật,niêm luật chặt chẽ,ý nghĩa và cách thể hiện độc đáo khó có thể thơ nào sánh bằng kể cả thơ Đường.Thơ Ba – sô đã thể hịên cái hay của thơ haiku,đọc thơ của ông ta thường thấy nỗi buồn,vâng,một nỗi sầu nghìn thu mà đời đời vẫn sống như chính bài thơ trên,nó vẫn mãi sống,sống với những điều u hòai của lòng ng,sống cùng những ng cô độc,làm chỗ dựa cho họ,là nơi họ có thể khóc mà k rơi nc mắt.Vâng, quả thực bài thơ tuy ngắn,chỉ có 3 dòng nhưng nó nói nhiều hơn ta tưởng.Bài thơ như tiếng lòng của chính tác giả và cũng là tiếng lòng của những ng luôn mang nặng nỗi sầu trong đáy lòng.

bài này mình tự làm các bạn xem thử xem

 

[haivn1910]

mình thấy bài này viết rất chi tiết,tâm trạng của Basho đã được khắc họa rõ nét qua bài thơ của ông,rất thú vị

 

[yo_ko_khoc_nhe_9x]

sao ma dai waa'''' dzay ghi ngan ngon de? nguoi ta doc chu'

 

[haivn1910]

em sắp được học thể thơ haiku oy,em sợ em hok cảm nhận dc mình mong giúp đỡ mình với.:khi (161)::khi (204):

 

[_phonglinh_]

Thơ hai cư là một lạoi thơ mang đậm chất thiền Tông phương Đông. Thật ra đó cũng chỉ là 1 cách chấm phá của ngôn từ . Sở dĩ , nó hấp dẫn ng` đọc là ở chỗ mở ra chất suy tưởng khi đọc thơ - Một điều rất cần trg văn học cũng như nghệ thuật . Một bức hoạ phác thảo thường tạo nhiều sưc hút mà ^^

 

[rjmin]

Tớ đặc biệt thik thơ haiku của Buson ^^ nói chung là đọc và suy ngẫm ... tĩnh lặng 1 chút sẽ thấy ngấm và thực sự rất hay :"> * hum nọ ktra 15' văn làm pài phân tick' thơ haiku dc 10 naz' , sướng ^^ *

 

[xilaxilo]

thử làm thơ cái naz

con cóc kêu
mưa rơi
cóc hết kêu

)))

hay mà nhở

 

[miloatena]

ê xilaxilo làm thơ như thế chẳng hay chút nào, xem thơ mình nè:
mưa phùn lất phất bay,
cành xuân đang trỗi dậy,
chờ đón ngày ban mai.
hay mà nhở các bạn nhở. hê hê!!!!!!!!!!!!!!!!!

 

[lethivanmay]

Thơ hai cư rất hay . Mình đã được học bài của nhà thơ ba sô. Mình thấy một số bài của một số bạn , mình không biết làm thơ hai cư , song mình biết thưởng thức một chút . ít nhất thơ hai cư phải co quý ngữ , tức từ chỉ mùa.thơ hai cư chất chứa bao nhiêu là nôi niềm dù chỉ là cái tôi nhỏ bé.

 

[congchualolem_b]

thơ haiku k đơn giản là làm vài câu
trong đó phải tuân theo luật
rồi có ý nữa
ý tứ quan trọng lắm
thơ của Buson mình thấy toàn là xuân
đọc mà k thấy nét mới
chỉ có thơ của Basho
đọc vui buồn lẫn lộn
có nhiều cái đáng học lắm
hiện nay thơ haiku đã giảm luật
nhưng mình thấy k hay bằng niêm luật chặt chẽ

 

[seagirl_41119]

Vậy ngoài thơ của Ba sô thì các bn còn bít bài nào nữa hok?????????
Post lên cho mọi ng cùng đọc và phân tik