ĐỀ 0: PHÂN TÍCH BÀI THƠ NÓI VỚI CON CỦA Y PHƯƠNG
I.Mở bài.
“Lời của con hay tiếng sóng thầm thì
Hay tiếng của long cha từ một thời xa thẳm
Lần đầu tiên trước biển khơi vô tận
Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con”
Đây là những lời thơ da diết của Hoàng Trung Thông trog bài thơ Những cánh buồm mang yn triết lí sâu sắc, vừa thể hiện tình cảm của một người cha thương con sâu nặng làm xúc động long người. Cùng đề tài đó , bài thơ Nói với con cảu YP, một nhà thơ dân tộc Tày lại mang một âm hưởng, một giọng điệu, một nội dung riêng và cũng làm xúc động long người không kém. Bài thơ đã thể hiện tình cảm gia đình êm ấm, tình quê hương tha thiết, ngọt ngào và ngợi ca truyền thống nghĩa tình, sức sống mạnh mẽ của người dân tộc miền Núi.
II.Thân bài.
Đoạn 1:
Cảm nhận đầu tiên trong lời cha nói là hình ảnh con lớn lên trong tình yêu thương cha mẹ, sự đùm bọc, che chở của người động mình, của quê hương. Bài thơ mở ra với khung cnah3 gia đình ấm cúng, đầy ắp giọng cười tiếng nói:
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười.
Với cách nói bằng hình ảnh cụ thể “chân phải, chân trái” “một bước,hai bước”, đoạn thơ giúp ta hình dung ra hình ảnh một em bé ngây thơ, lẫm chẫm tập đi, bi bô tập nói trong vòng tay, trong tình yêu thương, chăm sóc, nâng niu của cha mẹ, hình ảnh cha mẹ chờ noun, chăm chút từng bước đi, từng nụ cười, tiếng nói của con. Gia đình chính là cái nôi em, cái tổ ấm để con sống lớn khôn và trưởng thành trogn niềm ước mơ của che mẹ. Bên cha, bên mẹ, cha chờ, mẹ noun, cha mẹ yêu thương nhau và yêu thương con cái. Đó là không khí thường thấy trong cái gia đình hạnh phúc. Đứa con dần lớn lên trong niềm sung sướng, tự hào của người cha.
Không chỉ có gia đình, con còn lớn lên, trưởng thành trong cuộc sống lao động của người đồng mình, trong quê hương sâu nặng, nghĩa tình:
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nàh ken câu hat
Cách nói that tự nhiên, mộc mạc, mang đậm tính địa phương của người dân tộ Tày “người đồng mình”, đây là cách gọi để chỉ những người cùng sống trên một miền đất, cùng một dân tộc, quê hương, kết hợp cùng với ngữ điệu cảm thán “thương lắm con ơi” đã thể hiện tình cảm gắn bó, gần gũi, than thiết cảu tác giả với mảnh đất và con người quê hương. Hình ảnh “đan lờ”, “vách nhà” hai công việc lao đông gắn liền với đưa qtre3 theo từng lứa tuổi, còn bé thì đan lờ bắt cá, lớn hơn thì dựng nhà, ken vách. Dưới bàn tay của người dân tộc Tày, những nan trúc, nan tre đã trở thành những nan hoa, vách nhà không chỉ được chen bằng gỗ mà còn được chen bằng câu hat. Công việc lao động chẳng những không hề khó nhọc đối với họ mà còn đem lại cho họ niềm vui torng cuộc sống. Ba động từ “Đan,cài,ken” vưa diễn tả động tác lao động, vừa thể hiện sự đoàn kết trogn llao động. Đứa con đã lớn dần, đã gắn bó với quê hương, đất nước:
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
“Rừng” nơi người dân tộc miền núi sinh sống, rừng không chỉ cho nhiều gỗ, quý, rừng còn cho hoa, hoa là sản phẩm của thiên nhiên, của núi rừng, hoa còn tượng trưng cho cái đẹp. Con đường là hình bóng than thuộc của quê hương, con đường đâu chỉ để đi mà nó còn cho những tấm long. Con đường in dấu những bước chân xuôi ngược, làm ăn, sinh sống của buôn làng, nên nó có ý nghĩa thieng liêng trong quá trình khôn lớn của con. Chính những tấm long nhân hậu, những tình cảm của bản làng, cảu làng quê đã nâng đỡ con, dìu dắt để con trưởng thành. Sung sướng nhìn con khôn lớn, nhà thơ suy ngẫm về tình nghĩa bản làng quê hương, về cội nguồn, hạnh phúc:
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời
Đoạn 2
Không chỉ gợi cho con về cội nguồn sinh dưỡng, cha còn nói cho con về những đức tính tốt đẹp của người đồng mình và ước mơ của dcha về con. Đó là long yêu lao động, hăng say lao động với cả tấm long. Đó là sức sống bean bỉ, mạnh mẽ vượt qua mọi khó khăn, gian khổ:
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Cách nói mộc mạc nhưng chứa đựng bao ân tình rất cảm động “ người đồng mình” được lặp đi lặp lại như một điệp khcu1 trong bài thơ. Chính tình thương đó là sức mạnh để người đồng mình vượt qua bao gian khổ, nỗi buồn trong cuộc đời. Hai câu thơ rất ngắn, đối xứng với nhau, với hai đơn vị đo khoảng cách: cao, xa da04 diễn tả rất mạnh mẽ ý chí, nghị lực của người động mình. Thông qua đó người cha muốn đứa con:
Sống trân đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Đá núi, rừng cây là nơi ở của những người miên núc nơi đây tuy điều kiện sống có khó khăn, gian khổ nhưng người đồng mình không chê. Điệp ngữ sống…không chê kết hợp với ẩn dụ”sống trên đá”, “sống trong thung” vừa thể hiện phẩm chất của người đồng mình vừa bộc lộ mong muốn của người cha: sống fai biết chấp nhận gian khổ, không chê bai, phản bội quê hương, dù quê hương còn nghèo nàn, cực nhọc, vất vả, phải biết chấp nhận và vượt qua gian nan, thử thách chính bằng ý chí và niềm tin của mình. Người đồng mình còn có những đặc tính cao đẹp đáng yêu, đáng quý:
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Bằng giọng thơ tâm tình, nẹh nhàng, với hình ảnh, so sánh cụ thể “như sông như suối”, thành ngữ “lên thác xuống ghềnh” chúng ta hiểu được tâm hồn của người miền núi hồn nhiên, mộc mạc, giản dị, có sức sống mạnh mẽ, bean bỉ với chí lớn, luôn yêu quý tự hào và gắn bó với quê hương.
Để nhắc nhở, giáo dục con, người cha nhấn mạnh truyền thống của người đồng mình:
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng may ai nhỏ bé đâu con
Hình ảnh thơ giản dị, chân thực “thô sơ da thịt” một cách nói rất riêng của người dân miền núi thể hiện được suy nghị mộc mạc, chân thành: tuy hình thức bên ngoài jtho6 sơ, da dẻ đen đủi, xấu xí do suốt ngày làm lugn5 vất vả , lại khogn6 có điều kiện trau chuột về hình thức, cách ăn mặc lại giản dị “khăn phêu áo chàm” nhưng về tâm hồn, về phẩm chất bên trong, người miền núi chẳng hề nhỏ bé, họ luôn sống mở rộng , yêu thương, chan hòa với mọi người xung quanh.Đặc biệt người đồng mình luôn có ý chí xây dựng quê hương vô cùng lớn:
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
“Tự đực đá kê cao quê hương” một công việc rất quen thuộc của người đồng minh. Người miền núi sống giữa may ngàn và núi đá, vì vậy họ phải lao động vất vả để có nơi sinh sống, làm ăn, bằng chính sức lực của mình họ đã đấu tranh chinh phục thiên nhiên: chống bão lụt, núi lở, rừng động… Với cách nói tả thực kết hợp lối nói ẩn dụ, tác gải giúp ta thấy được bằng sự lao động can cù, nhẫn nại hàng ngày họ đã làm nên quê hương. Sự lao động sáng tạo góp phần xây dựng quê hương, lưu truyền những phong tục, tập quán tốt đẹp cho dân tộc mình.
Kết thúc bài thơ, tác giả từ cảm xúc chung rộng lớn đối với quê hương tác giả trở về một tình cảm riêng tư: tình cha con:
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con
Với giọng điệu thiết tha, trìu mean, từ gọi than thương con ơi, nghe con chứa đựng tình yêu thương, tấm lòngcủa người cha muốn nhăn nhủ với con, hình ảnh thơ được lập lai” tuy thô sơ da thịt”, “ không bao giờ nhỏ bé” , đoạn cuối bài thơ là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng nghiêm khắc cảu cha đối với con: Đừng bao giờ phản bội truyền thống tốt đẹp cảu dân tộc, đừng bao giờ quay long với các giá trị tinh than cao đẹp của các thế hệ cah ông đi trước. Từ đó cha muốn con can biết sông tự hào về gia đình, quê hương, sống với sức sống maạnh mẽ, ben bỉ, với truyền thống cao đẹp của quê hương không vì mình là người dân tộc mà mặc cảm, tự ti. Đồng thời người cha dặn dò con can tự tin, vững bước trên đường đời, không bao giờ được sống một cuộc đời tầm thường, nhỏ bé, ích kỉ phải biết cố gắng học tập,rèn luyện để góp phần xây dựng quê hương. Hai tiếng nghe con tuy đơn giản nhưng chứa đựng đầy tình cảm, kì vọng vừa là lời dặn dò nhắc nhở đối vơi đứa con gái than iu.
III.Kết bài:
Với thể thơ tự do, sử dụng cách nói giản dị, cụ thể của người miền núi, giọng thơ thiết tha, trìu mean, bài thơ là một điệp khúc về tình yêu con, tình yêu quê hương, đất nước, tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hương. Qua những suy nghỉ, tâm sự của người cha đối với con ta thấy được tình yêu thương và khát vọng mà người cha dành cho con. Nếu con cò của CLV là khúc hat về tình mẹ thì ngược lại, nói với con của YP là khúc haut về tình cha con. Đó đều là những bài haut về tình cảm gia đình, cao hơn nữa là tình dân tộc, tình quê hương, Nói với con đã góp phần tạo nên bức tranh về tình người cao đẹp – điều thiêng liêng nhất torng cuộc đời mỗi con người
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
ÔN TẬP HK 2 - MÔN NGỮ VĂN
