Chính Hữu thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp và hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.Đọc thơ Chính Hữu,ta thấy ông chủ yếu viết về đề tài người lính và chiến tranh qua một bút pháp cô đọng,hàm súc,giàu hình ảnh.Trong đó “Đồng Chí” được coi là một trong những bông hoa đầu muà trong vườn thơ kháng chiến viết về người lính trong văn học cách mạng thời kì chống Pháp.Bài thơ đã khắc họa vẻ đẹp bình dị mà cao cả của người lính vệ quốc quân –những người nông dân mặc áo lính trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp để từ đó tác giả kín đáo bộc lộ thái độ ngợi ca tình cảm đồng chí,đồng đội của họ trong hòan cảnh khó khăn,thiếu thốn,tình cảm đó cảm động,mạnh mẽ và thật đẹp.
Ở bài thơ,điều đầu tiên đập vào mắt ta chính là nhan đề của bài thơ:”Đồng chí”-một nhan đề đầy ý nghĩa.Đồng chí không chỉ đơn thuần là những người cùng chung lý tưởng ,chí hướng mà ở đây với nhan đề này nhà thơ đã ca ngợi tình cảm gắn bó keo sơn,sự sẻ chia bùi ngọt giữa những người lính xuất thân từ người nông dân chân lấm tay bùn,tình đồng chí đã giúp họ vượt qua những khó khăn gian khổ trong cuộc chiến đầy ác liệt bảo vệ quê hương,đất nước.Tình đồng chí luôn tỏa sáng trên mọi bước đường,mọi hoàn cảnh đã làm lên vẻ đẹp tâm hồn của người lính. “Đồng chí” của Chính Hữu ra đời,chỉ với hai mươi câu thơ tự do thật hàm súc,bài thơ đã phác họa thành công chân dung người lính cùng mối tình đẹp đẽ của họ .Đồng thời bài thơ còn gợi cho người đọc những cảm súc,suy nghĩ sâu xa về quá khứ,hiện tại,tương lai,về con người,lẽ sống và cuộc đời.
Bài thơ được mở ra bằng những câu thơ tự sự trữ tình,nghe như một lời bộc bạch chân tình để lí giải cơ sở hình thành tình đồng chí
Thật vậy,từ mọi miền quê trên dải đất quê hương,những con người xa lạ bỗng đứng lên theo tiếng gọi của Tổ quốc,cùng họp lại với nhau,họ trở thành con người mới:Người lính.Họ là những người nông dân bình thường chân chất ,cùng đến từ những vùng quê lam lũ đói nghèo,đó là vùng”nước mặn đồng chua” hay là “đất cày lên sỏi đá” ,họ quanh năm chỉ biết đến con trâu mảnh ruộng,chỉ biết”bán mặt cho đất,bán lưng cho trời”:
Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Đất nước bị kẻ thù xâm lược,Tổ quốc và nhân dân đứng dưới một tròng áp bức,lòng yêu nước trong mỗi con người trỗi dậy,tạm biệt người thân,tạm biệt xóm làng,tạm biệt con đường làng với những rặng tre già đứng bất khất kề bên,tạm biệt bờ đê,ao cá,họ cầm súng lên đường theo tiếng gọi thiêng liêng của tổ quốc.Tiến gọi thiêng liêng ấy như một dây vô hình kéo những người lính lại gần với nhau ,để họ từ những ngưới “xa lạ”về đây chung một chiến hào,để họ nhanh chóng trở nên “quen nhau”,và rồi từ đây họ gắn bó thân thiết với nhau:
Súng bên súng,đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chí!
Họ đến với Cách Mạng cũng vì lý tưởng muốn dâng hiến cho đời “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”(Tố Hữu).Chung nhau nhiệm vụ theo tiếng gọi thiêng liêng của tổ quốc,họ về bên nhau,gắn bó cùng nhau.Cũng chính ý nghĩa thiêng liêng của cuộc đời,cuộc kháng chiến đã gằn kết họ-những con người xa lạ,nghèo khổ,đã thôi vào họ một tinh thần mới.Họ trở thành ngưới chung nhiệm vụ:”súng bên súng”,chung lý tưởng: “đầu sát bên đầu”,chung cuộc sống,họ chia sẻ với nhau những khó khăn trong cuộc chiến tranh đầy ác liệt: