Sự đối lập cơ bản trong văn bản Cố Hương là sự tương phản mãnh liệt giữa sự trong trẻo, hồn nhiên của quá khứ với sự tối tăm, nặng nề, cố hữu của tư tưởng đẳng cấp, phân biệt giàu nghèo trong hiện tại. Sự phân biệt giàu nghèo không chỉ giết chết tình bạn một cách vô hình và nghiệt ngã mà còn thể hiện sự tối tăm, suy tàn dần của Xã hội phong kiến Trung Quốc.
Ở đây chúng ta cảm nhận được qua hình ảnh đối lập, tương phản ấy tiếng thở dài đầy day dứt của Lỗ Tấn. Sự hồi ức tạo ra hình ảnh tương phản của Quê Hương trong quá khứ và hiện tại giúp cho ta thấy được sự thay đổi một cách ghê gớm của cuộc sống ở làng quê và từ đó thấy được vai trò của chế độ phong kiến mất dần đi sức mạnh của nó và đang bước vào thời kì tan rã, đòi hỏi một sự đổi mới...