Chị Dậu là một nhân vật chính trong tiểu thuyết Tắt đèn của Ngô Tất Tố, và đoạn trích tức nước vỡ bờ chính là cao trào của truyện thể hiện rõ nhất hình tượng phụ nữ nông dân Việt Nam trước cách mạng. Trong đoạn trích, giữa búc tranh u ám của một làng quê đang khốn khổ với bao nhiêu sưu thuế khắc nghiệt cùng lũ sâu bọ bán nước hại dân nổi lên một chị Dậu cũng khốn khổ không kém nhưng tiềm tàng những phẩm chất tốt đẹp. Chị Dậu phải nộp cùng lúc xuất sưu cho chồng và cho người em chồng đã khuất từ năm ngoái. Chị nghèo đói đến nỗi phải bán chó bán con mà vẫn không đủ tiền. Cuộc đời và số phận tăm tối ấy vẫn không làm mờ đi những ánh sáng hắt lên từ tâm hồn trong sáng, yêu thương gia đình của chị. Chị đưa bát cháo cho chồng nhưng cũng không quên nhìn xem chồng mình ăn có ngon không. Ở vai trò trụ cột gia đình, chị Dậu một mình hi sinh để lo cho chồng, một mình chịu đựng chạy vạy ngược xuôi để lo tiền đóng sưu. Chị Dậu đã có một quá trình chuyển biến tậm lý rõ ràng và dữ dội khi đối mặt với cai lệ và người nhà lý trưởng là những kẻ đại diện cho tầng lớp thống trị đểu càng, độc ác. Bằng cách thay đổi xưng hô từ chau-ông rồi ông-tôi và cuối cùng là ba-mày, chị Dậu đã thay đổi tư thế từ một người thuộc tầng lớp bị trị phải van xin, nhẫn nhịn, mong chúng rủ lòng thương; chị Dậu trở thành người ở tư thế ngang hàng, liều mạng cự lại chúng bằng lí lẽ. Để cuối cùng, khi bị dồn vào đường cùng, chị Dậu mới 'tức nước vỡ bờ' đứng dậy ở vào tư thế đứng trên6 đầu thù để chống lại bằng vũ lực. Đến đây phải nói thêm chị Dậu là người phụ nữ mang sức phản kháng tiềm tàng mạnh mẽ. Người phụ nữ nông dân nhẫn nhịn yếu đuối ngày nào giờ đã biết đấu tranh chống lại chế độ xã hội đầy những bất công phi lý. --> Cuối cùng bạn phải liên hệ rộng ra để nói về ý nghĩa của văn học hiện thực phê phán thời kì trước cách mạng: làm rõ hình tượng người nông dân. Tổng kết chị Dậu là hiện thân của con người mang số phận nghiệt ngã nhưng nhân phẩm sáng ngời.
Tóm gọn:
Nhân vật chị Dậu:
- Lúc đầu: Nhẫn nhục, tự hạ mình để cứu chồng.
- Sau đó:
+ Cự lại bằng lý lẽ.
+ Chống trả bằng hành động quyết liệt, mạnh mẽ, lời lẽ đanh thép.
=> Xuất phát từ lòng căm thù,và tình yêu thương chồng con mãnh liệt.
=>Vẻ đẹp của người phụ nữ nông dân có sức sống tiềm tàng , mạnh mẽ.