Nghị luận văn học thường có các dạng đề sau:
-Đưa ra ý kiến về một vấn đề trong văn học.
-Đưa ra nhận định về một tác giả/ tác phẩm
Yêu cầu chứng minh nhận định/ ý kiến đó bằng các tác phẩm văn học đãhọc (đã đọc).
Phần quan trọng nhất của một bài văn nghị luận là Giải thích và Chứng minh.
*Phần giải thích (hay còn gọi là Lí luận văn học)
Cần phải bám sát vào từng câu chữ trong nhận định/ ý kiến để giải thích làm bật lên vấn đề nghị luận (Không phải đề nào cũng cho biết sẵn vấn đề nghị luận).
Việc giải thích không chỉ đơn thuần là diễn nôm câu chữ mà còn cần dùng các kiến thức văn học (Chức năng văn học; Hình tượng nghệ thuật...) làm luận điểm và áp dụng vào đó để lấy một vài ví dụ trong văn học làm luận cứ.
Có thể khái quát thành vài bước như sau:
-Giải thích- tách vế- bám sát từ ngữ.
-Sử dụng lí luận vh- dẫn ra 3-5 tác phẩm/ hình tượng/ chi tiết văn học bên ngoài. (Nếu là nhận định về một tác giả thì phải dựa vào tiểu sửcủa tác giả như: xuất thân- thời đại- gia đình- cuộc đời- conngười để c/m)
-Chốt lại vấn đề nghị luận.
-Bài học (Cho người đọc hay nhà văn)
*Phần chứng minh:
Từ những luận điểm từ phần giải thích triển khai thành chứng minh. Nên lấy từ 3-5 dẫn chứng- trong đó có 2-3 dẫn chứng lớn (phân tích kĩ & sâu) làm điểm nhấn, còn lại chỉ điểm qua.