Hệ nội tiết bao gồm các tuyến nội tiết cơ bản: tuyến yên, tuyến giáp, tuyến thượng thận, tuyến tụy, tuyến cận giáp và tuyến sinh dục, nhưng gần như tất cả các cơ quan và mô đều sản xuất nội tiết đặc trưng riêng (hoóc môn). Các hoóc môn nội tiết phục vụ như là các tín hiệu từ một bộ phận của cơ thể tới bộ phận khác liên quan đến một mảng lớn các trạng thái và tạo ra một loạt các thay đổi trong chức năng. Nghiên cứu về hệ thống này gọi là nội tiết học.
Hormon thùy trước tyến yên
(1) Growth hormone (hormon sinh trưởng): làm tăng quá trình phát triển của hầu hết các tế bào và các mô bào.
(2) Adrenocorticotropin (hormon kích thích vỏ thượng thận): làm tăng quá trình tiết của miền vỏ tuyến thượng thận
(3) Thyroid-stimulating hormone (hormon kích thích tuyến giáp): làm tăng quá trình tiết thyroxine và triiodothyronine.
(4) Follicle-stimulating hormone: kích thích nang trứng phát triển trong buống trứng trước giai đoạn rụng trứng ở nữ hay kích thích quá trình hình thành tinh trùng trong dịch hoàn nam giới .
(5) Luteinizing hormone: Đóng vai trò quan trọng trong quá trình rụng trứng và kích thích quá trình tiết hormon sinh dục của buồng trứng và dịch hoàn.
(6) Prolactin: Kích thích quá trình phát triển của tuyến vú và tiết sữa.
II. Hormon thùy sau tuyến yên:
(1) Hormone kháng niệu (antidiuretic hormone) còn gọi là vasopressin: Làm giảm quá trình thải nước của thận dẫn đến tăng giữ lại nước trong cơ thể. Nồng độ hormon này trong máu cao sẽ làm co mạch máu dẫn đến tăng huyết áp.
(2) Oxytocin làm tăng co bóp tử cung trong quá trình đẻ và có tác dụng hỗ trợ trong quá trình đẩy thai ra ngoài khi đẻ; tăng có bóp biểu mô ống dẫn sữa của mẹ khi trẻ bú. III. Hormon vỏ thượng thận:
(1) Cortisol: Có nhiều chức năng trong điều khiển quá trình trao đổi protein, carbohydrate và chất béo.
(2) Aldosterones: Làm giảm quá trình bài tiết natri và tăng bài tiết kali của thận. IV. Hormon tuyến giáp
(1)&(2): Thyroxine và triiodothyronine: Làm tăng cường các phản ứng hóa học tại hầu hết các tế bào dẫn đến tăng cường trao đổi chất.
(3) Calcitonin: Tăng quá trình lắng đọng canxi trong xương và giảm nồng độ canxi trong dich ngoài tế bào.
V. Các đảo tuỵ (đảo Langerhans):
(1) Insulin: Kích thích tế bào hấp thu glucose và có tác dụng điều khiển trao đổi carbohydrate.
(2) Glucagon: Làm tăng quá trình tiết glucose từ gan vào các dich thể tuần hoàn. VI.Buồng trứng(ovaries)
(1) Các estrogen: Kích thích quá trình phát triển của cơ quan sinh dục nữ, tuyến vú và kích thích quá trình hình thành các đặc điểm sinh dục cấp hai ở nữ.
(2) Progesterone: Kích thích các tuyến nội mạc tử cung tiết ra "sữa tử cung" - "uterine milk" và kích thích tuyến vú phát triển.
VII. Tinh hoàn (testes)tiết testosterone: Kích thích cơ quan sinh dục nam và các đặc điểm sinh dục cấp II ở nam giới.
VIII. Tuyến cận giáp (parathyroid gland)
(1) Parahormone: Điều khiển nồng độ ion canxi của dịch ngoài tế bào thông qua ảnh hưởng đến: (a) hấp thu canxi trong ruột, (b)bài tiết canxi của thận và (c) giải phóng canxi từ xương.
IX. Nhau thai (placenta)
(1) Kích dục tố nhau thai người (human chorionic gonadotropin, HCG): Kích thích quá trình hình thành thể vàng (hay hoàng thể) và tiết estrogen, progesteron của thể vàng.
(2) Các estrogens: Tăng quá trình phát triển cơ quan sinh dục cơ thể mẹ và một số mô bào của bào thai.
(3)Progesteron: Có thể làm tăng cường phát triển một số mô bào của bào thai; kích thích tuyến sữa của mẹ.
(4) Human somatomammotropin: Có khả năng kích thích mô bào của bào thai và tuyến vú của mẹ.
Từ phần tóm tắt trên đây có thể thấy rằng hầu hết các hoạt động trao đổi chất của cơ thể chịu ảnh hưởng của các tuyến nội tiết. Ví dụ, nếu không có hormon sinh trưởng, cơ thể sẽ là những chú lùn. Nếu không có thyroxine và triidothyronine của tuyến giáp thì hầu hết các phản ứng hóa học diễn ra chập chạp và chúng ta cũng "uể oải" theo. Nếu không có insulin từ tuyến tụy, các tế bào sẽ sử dụng tất cả carbonhydate để sản sinh năng lượng. Và, nếu không có các hormon sinh dục, quá trình dậy thì và hoạt động sinh sản sẽ không còn!
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
