Vào năm 1989, mạng Châu Âu ( EUnet) và mạng Australia ( AUSSIB net ) nối với NSFnet. Hàng loạt doanh nghiệp trên thế giới đã bắt đầu nối mạng với internet. Số máy tính tham gia mạng chung đã lên đến 159.000...
Trước hết, internet là một siêu kênh thông tin toàn cầu, cho phép liên kết con người lại bằng thông tin và kết nối nguồn tri thức đã tích lũy của toàn nhân loại trong một mạng lưu thông nhất quán. Hàng triệu người trên khắp thế giới, thuộc đủ mọi quốc gia, dân tộc, qua mạng internet có thể trao đổi với nhau về tư tưởng, tình cảm, những kinh nghiệm sống, đọc báo, tạp chí…Đặc biệt, thông qua mạng internet, tri thức của từng cộng đồng, từng quốc gia được tích lũy và lưu trữ trong các thư viện, các ngân hàng dữ liệu đã được quốc tế hóa, trở thành tài sản của loài người. Từ một máy tính nối mạng ở Việt Nam, ở Braxin, người ta có thể đọc được các báo nổi tiếng nhất ở Tây Âu, Bắc Mỹ, Nhật Bản; truy cập vào kho dữ liệu khổng lồ của các trường Đại học lớn nhất ở các nước công nghiệp phát triển, người ta cũng có thể nhanh chóng biết được những dữ kiện mới nhất ở các nước đang phát triển. Với internet, biên giới địa chính trị chỉ còn mang ý nghĩa tượng trưng tương đối.Theo xu hướng chung, dòng thông tin chuyển đi trong mạng internet ngày càng lớn và đến mọi địa điểm trên địa cầu. Bất cứ ở đâu người ta cũng có thể trao đổi tư tưởng, kinh nghiệm, làm việc với nhau qua internet. Và do đó, khi các nhà báo đưa thông tin của họ lên mạng, quy mô, phạm vi ảnh hưởng của thông tin đó sẽ rộng lớn hơn nhiều so với các phương tiện thông thường.
Thứ hai, internet tạo ra khả năng cung cấp thông tin trực tiếp theo đơn đặt hàng. Điều đó sẽ tạo ra cơ hội thuận lợi mới cho khách hàng. Họ sẽ có thể nhận được các thông tin theo đúng yêu cầu của mình, cho dù là những yêu cầu đó rất phong phú và mang tính cá nhân đơn lẻ. Việc chia cắt khách hàng ra từng bộ phận nhỏ sẽ dẫn tới tác động tiêu cực cho các nguồn cung cấp thông tin truyền thống. Nguyên nhân chính là ở chỗ internet mở ra cánh cửa tiếp cận với ngân hàng dữ liệu khổng lồ trên mọi lãnh vực của cả thế giới, khách hàng không chỉ có khả năng truy cập những thông tin tư liệu về một vấn đề, một sự kiện cụ thể mà còn có thể khai thác các mối quan hệ tác động qua lại giữa sự kiện, vấn đề ấy giữa với xã hội và thế giới xung quanh. Điều ấy cho phép mỗi người có cái nhìn toàn diện hơn, đúng đắn hơn và hình thành cho mình nhận thức, hành vi ứng xử hợp lý hơn. Dịch vụ thông tin trực tiếp theo đơn đặt hàng mới chỉ bắt đầu phổ biến ở các nước công nghiệp phát triển, nơi mà internet đã trở thành một hình ảnh quen thuộc trong đời sống hàng ngày của cư dân. Ở các nước này, tùy theo nhu cầu, người ta đã có thể truy cập vào những đề tài cụ thể theo yêu cầu nhất định. Những khối lượng thông tin đồ sộ để phục vụ công chúng, xã hội đông đảo đã được sửa chữa, tổ hợp theo ý của người nhận. Trong trường hợp này, khách hàng có thể thấy được ý nghĩa của các sự kiện, vấn đề đối với cộng đồng cũng như với chính bản thân mình.
Thứ ba, internet mở ra khả năng và điều kiện cho con người tiếp cận trực tiếp các nguồn thông tin. Có nghĩa là thông tin ngay từ nguồn sẽ đi thẳng đến người khai thác mà không qua trung gian nào, hiện tượng nhiễu sẽ giảm đi. Điều này dẫn đến một sự chuyển hướng quan trọng trong mối quan hệ giữa các nguồn tin, các phương tiện thông tin và công chúng. Trong mối quan hệ này, báo chí giữ vai trò trung gian, họ thu thập thông tin từ nguồn để lựa chọn, “nhào nặn” lại và truyền đi cho xã hội. Công chúng chỉ có cơ hội lựa chọn trong số thông tin mà họ cung cấp. Với internet, quá trình truyền thông tin tức được thực hiện ngay tức khắc trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, đây chỉ là một mặt của vấn đề và nó dẫn tới sự thay đổi phương pháp làm việc của các nhà báo. Báo chí buộc phải thích ứng với điều kiện mới bằng cách nâng cao vai trò của mình trong việc phân tích ý nghĩa của thông tin, hướng dẫn công chúng tập trung vào những thông tin trung thực và hiểu những thông tin đó một cách đúng đắn.
Thứ tư, internet cũng có mặt trái của nó:
Mặt trái thứ nhất, hàng triệu khách hàng phải trả cước điện thoại cao để tiếp nhận những thông tin có khi là vô ích tràn ngập trên mạng. Thậm chí có cảm tưởng như mạng internet đang trở thành cái chợ trời với vô số những thông tin vô bổ được đưa vào một cách tùy hứng, thậm chí vô trách nhiệm. Hầu như không có sự chọn lọc dành cho các tin tức đưa lên mạng. Điều đó gây không ít khó khăn cho những người có nhu cầu đi tìm những tin tức nghiêm túc.
Mặt trái thứ hai, sự bảo vệ các thông tin và các bí mật dịch vụ trên mạng internet rất đáng lo ngại. Những virut có thể phá hủy hàng loạt thông tin dữ liệu, làm rối loạn hệ thống điều hành, những kẻ xâm nhập trái phép đang rình rập và bất cứ lúc nào cũng có thể chui vào các mạng dịch vụ để phá hoại hoặc ăn cắp thông tin. Sự an toàn của internet vẫn còn là một thách thức buộc con người phải quan tâm.
Mặt trái thứ ba, thể hiện ở chỗ, sự phát triển không đều giữa các quốc gia cùng với quá trình hình thành các tổ hợp truyền thông khổng lồ làm cho internet ngày càng trở thành mảnh đất riêng của những ông chủ độc quyền. Mặc dù ngày càng có nhiều tờ báo, hãng tin mới hòa mạng internet, nhưng điều đó cũng không thể dẫn tới sự thay đổi đáng kể . Các quốc gia giàu có ở phương tây, những cuộc mua bán, sát nhập đã dần dần hình thành những tổ hợp báo chí khổng lồ, cung cấp mọi loại dịch vụ thông tin báo chí cùng các trạm thu phát tin qua internet.
Mặt trái thứ tư, sự can thiệp vào nội bộ của các quốc gia thông qua internet. Mạng internet tạo ra sự phá vỡ biên giới địa chính trị, do đó, những dòng thác thông tin từ các nước phương tây sẽ ồ ạt chãy vào các nước đang phát triển. Dòng thông tin ấy mang theo cả những yếu tố tiêu cực, tác động xấu đến nền văn hóa truyền thống đặc thù của nước này. Hơn thế nữa, bất cứ lúc nào internet cũng trở thành phương tiện để can thiệp vào những vấn đề chính trị- xã hội của các quốc gia. Những kẻ độc quyền và có sức mạnh áp đảo trên mạng internet lợi dụng nó để chuyển đi các thông tin tiêu cực, thúc đẩy các quốc gia vận động theo hướng có lợi cho chúng.
Cho dù internet có nhiều khuyết điểm, nhưng nó đại diện cho một xu hướng khách quan, có tính cách mạng trong tiến trình phát triển truyền thông đại chúng. Với sự phát triển nhanh của quá trình số hóa báo chí, internet đang thực sự trở thành một phương tiện truyền thông đa phương tiện. Những loại hình dịch vụ và thông tin tiếp nhận được qua internet sẽ còn mở rộng và phong phú. Internet sẽ còn mang lại những cơ hội mới cho con người trong xã hội hiện nay.
TT Giang
( trích dẫn tài liệu : Truyền thông đại chúng; PGS.TS Tạ Ngọc Tấn )