thế nào

[conan99]

[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!

ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.

... Mọc giữa dòng sông xanh, một bông hoa tím biếc, ơi con chim chiền chiện, hót chi mà vang trời... Câu hát của nhạc sĩ Trần Hoàn ấy hình như đã in sâu vào trong tâm khảm tôi cứ mỗi độ xuân về...Không biết tôi đã nghe bài hát bao nhiêu lần ,nhưng cứ mỗi lần nghe tôi lại có mỗi cảm xúc khác nhau. Khi tuổi ngày càng một nhiều hơn lại thấy thấm thía từng lời.

Đây là một bài thơ hay và là bài cuối cùng của nhà thơ Thanh Hải mà nhạc sĩ Trần Hoàn rất tâm đắc. Thanh Hải sinh năm 1930 tại Huế. Ông từng là người lính trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ với tư cách là một nhà văn. Những nơi ông đi qua đều thấm đẫm bao hy sinh của đồng đội trong công cuộc giành độc lập tự do. Chính vì thế mà thơ của ông luôn chan chứa tình yêu quê hương, đồng bào, đồng chí.

Vào năm 1980,Thanh Hải đau nặng phải vào bệnh viện Trung ương Huế điều trị tại Khoa Nội. Tuy căn bệnh được các bác sĩ chẩn đoán là không thể qua được nhưng Thanh Hải luôn là một người lạc quan yêu đời. Nằm ở tầng 4 của bệnh viện, những lúc khoẻ, Thanh Hải thường ra ngắm cảnh và làm thơ... Nhưng rồi vào một ngày cuối đông, trời Huế bỗng trở lạnh và mưa lâm thâm... Những người bạn của Thanh Hải nhận được tin như sét đánh: Thanh Hải đã qua đời. Thương tiếc người bạn tài hoa ra đi khi tuổi đời vừa bước sang tuổi 50, mọi người đến viếng và đưa nhà thơ về nơi an nghỉ cuối cùng. Đang lúc làm lễ thì vợ Thanh Hải tìm gặp nhạc sĩ Trần Hoàn và trao cho ông một bài thơ cuối cùng mà Thanh Hải đã sáng tác khi nằm viện vào tháng 11 năm 1980. Đó chính là bài thơ: Một mùa xuân nho nhỏ.

Nỗi thương bạn và niềm cảm xúc trào dâng mãnh liệt, nhạc sĩ Trần Hoàn đã phổ nhạc ngay bài thơ chỉ trong vòng không đầy ba mươi phút và bài hát đó đã được vang lên ngay trong buổi lễ tiễn đưa ấy.

Bài thơ như một lời tự sự, một bức tranh toàn diện của một đất nước vừa trải qua cuộc chiến tranh khốc liệt đang từng ngày hồi sinh:

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng

Một bông hoa mọc giữa dòng sông, một tiếng chim hót, một giọt sương long lanh rơi... Những điều trông thật đơn giản. Nhưng tất cả đang báo hiệu một mùa xuân về, một sắc thái đất trời đang đổi thay:

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao

Qua chiến tranh, mọi người đều chung tay góp sức xây dựng lại quê hương sau những đau thương mất mát. Ai cũng có nhiệm vụ của mình: người lính tiếp tục bảo vệ quê hương, người nông dân ra đồng làm nên hạt lúa. Bởi:

Đất nước bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước

Một đất nước hàng nghìn năm gian khổ nhưng không bao giờ chịu khuất phục, cam chịu làm nô lệ. Tất cả vì độc lập tự do cho dù phải hy sinh tất cả. Nay trong hoà bình phải tự mình khắc phục, vươn lên:

Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập trong hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến

Hãy cố gắng hoàn thành nhiệm vụ của mình dù là những việc rất nhỏ miễn là công việc đó có ích. Dù chỉ là một tiếng chim hót ban mai, một nhành hoa trong sương sớm, một nốt trầm trong dàn đồng ca có khi không ai biết đến nhưng nó luôn đóng một vai trò, một vị trí cần thiết cho cuộc sống:

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc

Cuộc sống như một dòng chảy không ngừng, những điều phía trước đều là những tương lai. Ai cũng có những hoài bão, những khát khao trong cuộc sống. Nhưng muốn gặt hái được một điều tốt đẹp ngày mai thì hôm nay ta phải bắt tay vào việc, không đợi chờ, không ỷ lại... Bởi tất cả những sự thành công đều ẩn chứa những mồ hôi và nước mắt. Phải biết bắt đầu những việc mới trông thật là nhỏ nhặt. Đừng vội khoe khoang, tuyên bố, hay ôm đồm những việc to tát nếu như những việc nhỏ chúng ta chưa hoàn thành...

Đã hơn hai mươi mùa xuân trôi qua kể từ ngày bài hát: Một mùa xuân nho nhỏ ra đời, bài hát đã chiếm lĩnh bao tâm hồn, làm rung động bao trái tim người nghe bởi từng vần thơ, nốt nhạc hàm chứa một ý nghĩa triết lý sống đơn giản mà sâu sắc.

Một mùa xuân nho nhỏ luôn là một lời nhắc nhở mọi người luôn sống có lý tưởng, có mục đích: Hãy đóng góp sức mình hơn nữa cho gia đình, xã hội. Hãy cố gắng bắt đầu bằng những việc thật nhỏ, thật nhỏ thôi nhưng có ích lợi, hiệu quả.

Nhỏ nhoi như một tiếng chim hót, một nhành hoa, một nốt nhạc nhưng bằng tiếng chim ấy, bông hoa ấy, nốt nhạc ấy đã báo hiệu một mùa xuân về, một niềm vui đến với bao người...

 

[huck]

Thanh Hải là một nhà thơ được mọi người biết đến như một hiện tượng đặc biệt của thơ ca Việt Nam. Là con người tài hoa, giàu sức sống nghệ thuật và lắng nghe được nhiều âm thanh biến thái của cuộc đời, ngay cả những phút cận kề cái chết Thanh Hải vẫn khát khao sống, làm việc cống hiến cho đời chung. Mùa xuân nho nhỏ chứ không phải là cái gì lớn lao ồn ả nhưng thật tinh tuý, sâu xa lắng động của Thanh Hải để lại cho đời trước lúc ra đi. Những vần thơ nhỏ nhẹ trầm bổng mà ý tứ lắng sâu lạ kỳ. Và không thể thiếu được ở làng thơ xuân nếu ta quên đi một mùa xuân nho nhỏ của một nhà thơ tài hoa, mệnh bạc - Thanh Hải thì quả là thiếu sót. Bài thơ ra đời vào những năm 80 của thế kỉ XX được xem như một lời tâm niệm trẻ trung và đáng trân trọng của nhà thơ để lại cho đời trước lúc đi xa.

Mở đầu bài thơ, Thanh Hải đưa ta về với thiên nhiên tạo hoá đất trời. Sau những ngày đông lạnh lẽo, thiên nhiên lại được khoác một tấm áo tươi non, ấm áp của mùa xuân. Đất trời như rộng thêm ra, cao hơn được Thanh Hải phác họa bằng ba nét chấm phá. Một "dòng sông xanh, "bông hoa tím biếc", tiếng chim chiền chiện hót vang trời gợi ra một không gian cao rộng từ mặt đất đến bầu trời với những sắc màu tươi tắn, êm dịu, trong sáng. Những âm thanh vang vọng, tha thiết. Những đường nét đó đã khắc hoạ thành một bức tranh mùa xuân đẹp, yên ả, thanh bình, rạo rực niềm vui và tràn trề sức sống.

Đối tượng được nhà thơ miêu tả sâu sắc đó là hình ảnh:

Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng

Đây là chi tiết tạo hình và sự chuyển đổi cảm giác tuyệt vời trong thơ ca. "Giọt long lanh" ấy chính là những giọt xuân, mùa xuân đẹp, kì diệu với những sắc màu long lanh. Tác giả đã đưa tay hứng cả mùa xuân đất trời rất đỗi nâng niu, trìu mến, trân trọng và có cảm giác từng giọt xuân lung linh, ấm áp, mát dịu đang thấm vào da thịt, vào lòng người. Tất cả đang được tắm gội trong hương sắc mùa xuân say sưa, ngây ngất, ngọt ngào.

Và cảm hứng nhà thơ chuyển dần từ mùa xuân cảnh sắc thiên nhiên đất trời tươi đẹp sang mùa xuân đất nước Cách mạng:

Mùa xuân người cầm súng
L ộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân ng ười ra đồng
L ộc trải dài nương mạ
T ất cả như hối hả
T ất cả như xôn xao...

Từ mùa xuân đã được chuyển nghĩa theo cách hiểu thứ hai với hai nhiệm vụ sản xuất, chiến đấu, xây dựng vả bảo vệ trong tư thế đi lên đất nước.

Điệp từ "lộc" láy lại đầu câu có nhiều nghĩa khác nhau: "lộc" là chồi non, sức sống, mùa xuân; lộc là do con người mang đến cho mùa xuân, đất nước trong chiến đấu, sản xuất. Con người đi đến đâu mang mùa xuân đến đó, mang chồi non, lộc biếc cho cuộc sống sinh sôi nảy nở.

Âm hưởng của câu thơ, nhịp thơ hối hả, khấn trương kết hợp tả thực, tượng trưng liên tưởng từ quá khứ đến hiện tại, tương lai đất nước:

Đất nước bốn ngàn năm
V ất vả và gian lao
Đấ t nước như vì sao
C ứ đi lên phía trước.

Động từ “cứ” như một mệnh đề thẳng tiến khẳng định bước đi vững chãi, tự tin của dân tộc sau mỗi mùa xuân nhìn lại mình, vững bước đi lên.

Từ mùa xuân chung của đất nước và cách mạng Thanh Hải ước nguyện làm một mùa xuân nho nhỏ đóng góp vào cuộc đời chung.

Nếu nhịp điệu thơ ở những khổ thơ trên vừa hối hả, vừa khẩn trương, vừa tả thực, vừa tượng trưng hàm chứa nhiều ý nghĩa về mùa xuân của đất nước lớn lao, tự hào thì mùa xuân ở những khổ thơ dưới như sau:

Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến

lại cất lên một cách nhỏ nhẹ, khiêm tốn nhưng thật tha thiết, cảm động, sâu lắng.

“Ta làm” là điệp ngữ vang lên ở đầu các câu thơ như một sự khẳng định những ước nguyện chính đáng, cao đẹp thể hiện tâm hồn khát khao được làm việc, được cống hiến nhiều nhất cho cuộc đời.

Hình ảnh đối ứng lặp lại ở đầu bài thơ “con chim”, “cành hoa”, “nốt trầm” là thể hiện mong ước cụ thể của nhà thơ được góp cái gì đó dù nhỏ bé nhưng có ích cho cuộc đời. Là con chim hãy mang lại những âm thanh vang vọng, những tính hót vui say lòng người. Là cành hoa hãy toả ngát hương thơm. Là nốt nhạc, nốt trầm trong bản nhạc nhưng không thể thiếu giàn hợp xướng, trong bản hoà ca tất cả mọi người.

Cũng trong khổ thơ này Thanh hải đã chuyển những cái bé nhỏ, riêng tư thành cái “ta” lớn lao, hoà chung mọi người. Giọng thơ nhỏ nhẹ, chân thành không khuôn thước, ồn ào mà ngược lại đằm thắm, lắng động, sâu xa tác động mạnh mẽ vào con tim, khối óc người đọc.

Khổ thơ tiếp theo là tiếng lòng cao cả của nhà thơ, của những con người biết hướng tới một mùa xuân đẹp, sống có lý tưởng, mục đích, ước mơ:

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc

Tác giả nhắc lại nhan đề bài thơ như một lời nhắn nhủ, tâm tình gợi ra một lẽ sống cống hiến cho đời chung lặng lẽ, khiêm tốn, sống đẹp, sống có ích âm thầm đóng góp cho mùa xuân chung không kể gì tuổi tác, không kể gì thời gian.

Khổ thơ ánh lên và toả sáng vẻ đẹp tâm hồn luôn luôn khát khao vươn tới một cuộc sống tốt đẹp như một mùa xuân vang vọng đất trời để góp phần làm đẹp cho mùa xuân chung của đất nước. Tố Hữu viết:

Nếu là con chim chiếc là
Con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình.

Thơ xưa và nay thường gắn nhiều định ngữ với mùa xuân nhưng mùa xuân của Thanh Hải nho nhỏ mà không nhỏ chút nào. Nó nói lên được nhiều ý nghĩa hơn cả bởi đó là lời tâm niệm chân thành, sâu lắng nhất của một tâm hồn trước lúc đi xa, giã từ cuộc sống ngàn lần đáng yêu về với cõi vĩnh hằng hư vô.

Có phải khi con người ta đến gần cái chết là lúc họ khát khao muốn sống hơn bao giờ hết. Nhưng chúng ta còn khâm phục hơn ở Thanh Hải đó là một tấm lòng rộng mở, thanh thản, cao đẹp, sống có ý nghĩa đến những phút chót cuộc đời. Đúng như mong ước của nhà thơ “mùa xuân nho nhỏ” được phổ nhạc. Bài thơ lại một lần nữa được chắp thêm cánh bay xa góp vào bản hoà ca trong giàn hợp xướng một nốt trầm làm xao xuyến lòng người.