“Truyền kì mạn lục” do Nguyễn Dữ ng Gia Phúc, Hồng Châu (nay thuộc tỉnh Hải Dương) sáng tác vào khoảng nửa đầu thế kỷ XVI, gồm 20 truyện. “Truyền kì mạn lục” là đỉnh cao đánh dấu bước trưởng thành của loại hình truyện ngắn, đc đánh giá là kiệt tác, bộ sách “thiên cổ kì bút” trong kho tang văn xuôi VN thời trung đại. “Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên” là 1 trong những truyện đặc sắc của Nguyễn Dữ, ca ngợi đức cương trực, lg nghĩa khí và sự chiến thắng của kẻ sĩ đối với bọn gian tà; đồng thời tố cáo cường quyền phong kiến về bè với nhau hãm hại dân lành, lên án lũ giặc xâm lược, dù đã chết mà vẫn còn gây tội ác.
Diễn biến các sự việc trong “chuyện chức phán sự đền tản viên” cơ bản tuân theo trật từ thời gian, có khởi đầu, có cao trào và đi đến kết thúc có hậu. Chuyện kể về Ngô Tử Văn, tên là Soạn, quê ở Lạng Giang – Yên Dũng. Ngô Tử Văn là ng có tính cách cương trực, khẳng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà là ko thể chịu nổi. Cách giới thiệu nv theo motip kể truyện truyền thống đã tạo ấn tượng cho ng đọc về tính cách nv, x định rõ nét trong tính cách của kẻ sĩ. Hành động châm lửa đốt đền của Ngô Tử Văn xuất phát từ việc tên bộ tướng của Mộc Thạch thời nhà Minh là viên bách hộ họ Thôi tử trận ở gần ngôi đền thờ vị thần ng nc Việt, sau đó hồn ma họ Thôi tranh giành, cướp quyền vị thần ng Việt và “từ đấy làm yêu quái trong dân gian”. “Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền”. Sự tức giận của Tử Văn ko phải là sự tức giận cho riêng mình mà là sự tức giận cho mọi ng dân đang bị yêu quái quấy nhiễu. Chàng “tắm gội sạch sẽ” để muốn chứng tỏ sự trong sạch của mình, hành động đốt đền là hành động chính nghĩa vì dân chứ ko phải 1 phút nông nổi. Chàng muốn trời chứng giám cho mình, muốn nhận đc sự ủng hộ từ trời và ng. Chính nhờ hành động đó mà Tử Văn thấy mình có sức mạnh, rất vững tâm. Mọi ng đều “lè lưỡi, lắc đầu, lo sợ thay cho Tử Văn”, nhưng chàng thì “vung tay ko cần gì cả”.Đối lập với sự sợ hãi và lo lắng của mọi ng, Tử Văn vẫn giữ vững bản lỉnh của mình. Chàng dám làm và dám chịu trách nhiệm về hành động đó, ko hề bị nao núng. Hành đọng kịch đạt kịch tính ở độ cao từ hành động đốt đền của Tử Văn. Câu chuyện có sức cuốn hút mạnh. Không nói ra, nhưng ko ai ko có câu hỏi dấy lên trong lg. Như vậy rồi sẽ ra sao?
Khi chàng về đến nhà thì “ko còn vung tay ko cần gì cả nữa, mà đã thấy trong mình khó chịu, đầu lảo đảo, bụng run run…sốt nóng, sốt rét”. Trong cơn sốt Tử Văn thấy tên giặc xuất hiện trong hình dáng của 1 kẻ sĩ: đầu đội mũ trụ, cao lớn, khôi ngô, xưng là cư sĩ, cách trình bày ra vẻ trân trọng. Qua các hành động đã thể hiện đc sự giả dói của hắn. Hắn đến trách Tử Văn bắt đầu bằng nguyên lí đạo nho: “nhà ngươi đã theo nghiệp nho, đọc sách vở của thánh hiền, há ko biết cái đức của quỷ thần sao?”. Rồi hắn yêu cầu Tử Văn phải xây trả lại ngôi đền. Không những thế hắn còn đe dọa sẽ kiện Tử Văn ở Minh Ti. Đối lại, Tử Văn: “măc kệ, cues ngồi ngất ngưởng, tự nhiên”. Và khi tên giặc tức quá ko làm đc gì thì hắn phất áo ra đi, còn Tử Văn vẫn cứ 1 mực điềm nhiên. Qua hành động và dánh ngồi ngất ngưởng của Tử Văn, ta thấy đc thái đọ ngang tang, ngạo nghễ của chàng. Ở dáng ngồi ấy, Tử Văn dường như ko thèm để ý đến mọi lời của viên bách hộ họ Thôi. Bên ngoài Tử Văn ko hề biến đổi. Nhưng bên trong đã phục sẵn 1 tình thế đảo ngược: cái mặc kệ, ngất ngưởng của Tử Văn, cái bất biến ấy mới là sức mạnh so với cái vạn biến. Có điều ở đây nó chưa đc phép bộc lộ ra hết. Nó như 1 thứ im lặng, nhưng là 1 thứ im lặng nín hơi, thu sức vào bên trong, chờ đợi cơ hội. Cái gian tà cứ việc mà lên giọng, gào thét, cái cương nghị cứ lặng thinh như tảng đá lầm lì.
Tử Văn chưa hết ngạc nhiên về tên giặc tự xưng là thổ thần, thì bỗng thổ thần xuất hiện. Trái hẳn vs tên giặc, chỉ là “1 ông già, áo vải, mũ đen, từ tốn, lễ độ”, phong độ nhàn nhã, thủng thỉnh. Cách giới thiệu vẫn trân trọng, nhưng thân mật, gần gũi, đúng là 1 vị thổ thần dân tộc. Ông già kể sự thật về tên giặc kia cho Tử Văn nghe và cuối cùng ko quên dặn dò 1 cách tha thiết và tội nghiệp:” Nếu ko như thế thì tôi đến vùi lấp trọn đời mà thấy cũng khó lg thoát nạn”.Thổ công cũng giúp Tử Văn cách chống lại tên giặc. Trái lại vs lúc đối mặt vs tên giặc Tử Văn ko nói 1 lời, thì nay Tử Văn nói năng linh hoạt, cởi mở hẳn lên. Tử Văn kêu sao lại lắm thổ thần, hỏi ông già sao lại ko kêu oan vs thượng đế?. Đặc biệt Tử Văn còn tỏ ra nao núng: “Hắn nếu thực là tay hung hãn, có thể gieo vạ cho tôi ko?” Tại sao vậy? Bởi đối vs tên giặc kia, TV phải giữ mình nên phải im lặng, giấu cái thực vào cái hư. Còn đối vs ông già thì TV coi là chỗ thân tình. Chỉ ngạc nhiên chút xíu sau đó là thông cảm, mến thg nên cũng chẳng giấu gì nỗi xao xuyến trong lgtrc thế lực of tên giặc kia. Ko xao xuyến làm sao đc, TV chỉ 1 mình, chỉ mỗi 1 tấm lg cưng trực, nghĩa khí. Vậy có # gì ông già chỉ “khư khư 1 tấm lg thành thực”. Ông già bị vùi dập thì TV cũng sẽ vậy. Cho nên nỗi lo sơ của ông già cuối đoạn văn cũng là nỗi lo sợ cho cả TV.
Bây giờ ko còn là cảnh trần gian nữa mà là cảnh âm ti. Tình thế đang ngày càng nguy hiểm vs TV. Bát đầu TV vung tay ko sợ, nhưng rồi sốt li bì, nay thì chết hẳn và bị quỷ sứ bắt đi rất gấp. Con đg đến minh ti, TV đi qua 1 con sông dài: thấy những con quỷ mắt xanh, tóc đỏ: đi qua cây cầu dài hơn nghìn thước : cảm nhận đc cái mùi tanh của cõi âm và song xám. Vs việc sử dụng gam màu tối & lạnh, tác giả đã khắc họa đc 1 đặc trưng của cõi âm lạnh lẽo và thiếu sinh khí.. Đến minh ti, TV gặp Diêm Vương, bị quát và đe dọa. TV ko hề nao núng, chàng trả lời rành rọt, rõ rang khiến cho Diêm Vương phải nghi ngờ. TV 1 mực kêu oan. Chàng đấu tranh đến cùng cho lẽ phải, công lí. Cuối cùng Diêm Vương đã cho ng đi điều tra. Sự thực chứng tỏ rành rành. TV đc minh oan, viên bách hộ họ Thôi bị trừng phạt. TV đc nhận chức phán sự. Đây là chức quan coi việc xử án. TV rất xứng đáng vs phần thưởng này bởi lẽ chàng là ng cương trực, biết lẽ đúng sai, phải trái, xứng đáng là ng giữ cán cân công lí.
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn