- Từ khi mới hình thành trong xã hội tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân đã không ngừng hoạt động và trưởng thành từng bước về số lượng và chất lượng.
- Về số lượng, chẳng những ngày càng tăng lên rất rõ rệt ở tất cả các nước, đa dạng hơn về cơ cấu các loại công nhân với nhiều ngành nghề ngày càng phong phú, phát triển, tinh vi hơn.
- Bản thân giai cấp công nhân luôn có sự nâng cao trình độ về học vấn, về khoa học công nghệ và tay nghề; từ hoạt động và đấu tranh kinh tế trước mắt, đã từng bước hoạt động và đấu tranh chính trị, thông qua các tổ chức nghiệp đoàn, công đoàn, từng bước có ý thức giai cấp, giác ngộ giai cấp và cao nhất là dẫn đến hình thành đảng tiên phong là đảng cộng sản. Khi đó, giai cấp công nhân đã từ chỗ là “giai cấp tự nó” (chưa có ý thức giác ngộ giai cấp) đến chỗ là “giai cấp vì nó” (giai cấp tự giác ngộ giai cấp).