Sự TĐC ở cấp đọ tế bào bao gồm 2 mặt đối lập nhau nhưng thống nhất, đó là đồng hóa và dị hóa.
+Đồng hóa là quá trình tổng hợp chất sống đặc trưng của cơ thể từ những chất đơn giản, đồng thời tích lũy năng lượng. Ví dụ quá trình làm mới lại, tái tạo lại các
loại tế bào và mô của cơ thể đã bị phân hủy trong quá trình sống.
+Dị hóa là quá trình phân hủy một phần các chất sống phức tạp trong cơ thể thành các sản phẩm đơn giản, đồng thời và giải phóng năng lượng. Ví dụ quá trình oxy
hóa, chuyển hóa các hợp chất hữu cơ phức tạp để sinh ra năng lượng, cung cấp cho tất cả các hoạt động sống của cơ thể.
+Đồng hoá và dị hoá là hai quá trình đối lập nhau, nhưng lại thống nhất với nhau trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Trong mỗi tế bào chúng xảy ra đồng thời
và liên quan mật thiết với nhau. Nghĩa là trong tế bào vừa có quá trình tổng hợp xây dựng cấu trúc tế bào, vừa có quá trình phân giải các chất để cung cấp năng
lượng cho hoạt động sống của tế bào. Năng lượng giải phóng trong quá trình dị hoá được sử dụng trong quá trình tổng hợp. Không có đồng hoá thì không có dị
hoá. Ngược lại không có dị hoá thì sẽ không có năng lượng để thực hiện quá trình đồng hoá.
Ở những cơ thể đang lớn lên hoặc đang phục hồi sau bệnh, đồng hóa lớn hơn dị hóa. Ở những cơ thể đã trưởng thành hoặc đang về già, đồng hóa cân bằng với dị
hóa. Ở những cơ thể đã cao tuổi hoặc đang giảm sút, dị hóa lớn hơn đồng hóa.