Truyền thuyết Thánh Gióng có kể Thánh Gióng đã nhổ từng cụm tre bên đường bổ vào từng toán quân giặc Ân xâm lược. Tượng đài Thánh Gióng ở Ngã Sáu Thành phố Hồ Chí Minh đã không thiếu cây tre đang được người anh hùng trẻ tuổi giơ cao nhằm vào đầu giặc bổ xuống. Cây tre từ bao đời đã gắn bó với con người Việt Nam ta. Tre không thể thiếu trong sinh hoạt đời sống người Việt.
Tre là loại thực vật mọc ở xứ nóng. Tre mọc thành từng khóm bụi, cao hơn 25m. Tre là loại thân thảo nhưng đã hóa mộc, rỗng, thành tương đối dày, có mấu, ít phân nhánh. Chồi mới mọc gọi là măng. Lá tre có hình lưỡi mác, gân song song. Hoa tre có 6 nhị. Trong cả đời tre chỉ ra hoa một lần.
Tre được sử dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực đời sống của con người Việt Nam. Khi chưa có gạch ngói, bê tông, tre được dùng làm nhà. Toàn bộ xương cốt của ngôi nhà xưa đều bằng tre, chỉ có mái là lợp tranh, rạ. Tường, vách, liếp tre đã bao đời từng che nắng che mưa cho con người Việt. Trong sinh hoạt, giường, chõng, tủ bằng tre; đũa ăn, đũa nấu bằng tre, rổ rá, nong nia...bằng tre. Gánh hàng đi chợ, đòn gánh tre trĩu nặng trên vai. Làm vườn làm ruộng, có tre làm cán cuốc, cán thuổng. Phơi thóc trên sân có tre làm cán trang, cán cào phụ giúp. Kể sao cho hết những dụng cụ trong đời sống được làm bằng tre.
Tre làm nhà, tre làm công cụ sản xuất, tre còn làm vũ khí chống giặc. Gậy tre, chông tre đã từng bao đời góp công chống giặc, giữ làng. Lũy tre làng là một vành đai phòng thủ kiên cố. Lũy ngoài cùng trồng tre gai, gốc to, thân to nhưng ngoằn ngoèo không thẳng, cành rậm đan chéo nhau. Mỗi nhánh tre gai lại có những gai nhọn hoắt, rất cứng mà những ai bén mảng vào lũy tre vô ý dẫm phải, khều nhổ cũng khá phiền. Lũy giữa toàn tre hóa. Lũy trong cùng tre óng chuốt vươn thẳng tắp. Lũy tre làng che chở bảo vệ cho cuộc sống của cư dân.
Theo y học cổ truyền, là tre chữa cảm dưới dạng xông hoặc thuốc sắc. Sách cổ còn ghi các tác dụng tiêu đờm, chữa ho, suyễn, thổ huyết, nôn mửa.
Tre đã từ đời sống đi vào truyền thuyết, vào lịch sử, vào văn thơ, phim ảnh nghệ thuật và chắc chắn sẽ sống mãi với người Việt Nam. Cây tre đã trở thành hình ảnh thân thương, gần gũi và tượng trưng cho phẩm chất con người Việt Nam nên trên huy hiệu Đội viên Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh có hình ảnh măng tre như một biểu tượng của tính cách con người Việt Nam.