Hồ Xuân Hương là một nhà thơ với phong cách sáng tác thơ Nôm tả cảnh ngụ tình đặc sắc . Bà là hiện tượng khá độc đáo trong lịch sử văn học trung đại Việt Nam là một nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ khẳng định đề cao vẻ đẹp va khát vọng của ngườ phụ nữ . Tự tình (bài II) nàm trong chum thơ tự tình gồm ba bài viết bàng chữ Nôm theo thể đường luật thất ngôn bát cứu . Bài thơ nói lên bi kịch về duyên phận cùa tác giả đồng thời cho thấy khát vọng sống khát vọng hạnh phúc của người phụ nữ ngày xưa . Mở đầu bài thơlà nổi cô đơn , dằn vặt của tác giả thao thức trong cái yên ắng và lạnh lùng của đêm khuya thanh vắng .
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nứơc non
Trong cái tĩnh mịch u buồn của đêm giá lạnh thoáng nghe tiếng trống canh văng vẳng, tiếng trống mỗi lúc một dồn dập hơn trôi theo từng khoảnh khắc của thời gian và rút ngắn tuổi xuân của một ng phụ nữ “hồng nhan” . "Trơ” đặt đầu câu có tác dụng nhấn mạnh. “trơ” là tủi hổ, là bẽ bàng .thêm vào đó hai chữ “hồng nhan” là để nói về vẻ đẹp của người phụ nữ mà lại đi với từ “cái” thì thật là rẻ rúng, mỉa mai.. Hình ảnh tương phản “Cái hồng nhan” với “nước non” càng nhấn mạnh sự cô đơn trơ trội của tác giả trước vũ trụ bao la . Nhịp thơ 1/3/3 cũng góp phần nhấn mạnh vào sự bẽ bàng cây đắng ấy và xót xa cho cái phận bạc của người phụ nữ. Dừong như nghịch cảnh không buông tha cho người phụ nữ ấy, mựợn rựou quên sầu nhưng càng uống càng tĩnh
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn
Tác giả mong rượu có thể giải tỏa hộ nỗi lòng của mình, mong cơn say mau tìm đến để đưa người đến một nơi yên bình dù trong thời gian ngắn ngủi cũng đỡ hơn khi phải một mình đối diện nỗi cô đơn đang giày xéo tâm can .Nhưng say rồi lại tỉnh cứ chập chờn chập chờn mơ hồ trong cái vòng lẩn quẩn.Thời gian thì cứ trôi tác giả lúc thì tỉnh để nhận ra cá i éo le của cuộc đời lúc thì chìm vào cơn say quên đi bao tuyệt vọng .Vầng trăng xuất hiện để làm chứng nhân cho bao cuộc tình mà sao khi tác giả thấy trăng thì lại không dc tròn đầy mà hình ảnh đối lập là khuyết, phải chăng cuộc tình này cũng thế chẵng bao giờ có một cái kết trọn vẹn . Đến bao giờ thì trăng mới tròn đến khi nào thì hạnh phúc mới trong tầm tay và bao lâu nữa thì nỗi cô đơn này thôi xuất hiện làm xót long . Nỗi buồn dâng đầy trong lòng rồi lan tỏa ra không gian khắp bốn bề, khẽ đưa mắt nhìn ra khoảng trống trứoc mặt những hình ảnh thiên nhiên đập vào mắt và như hòa vào tâm trạng nhuốm nỗi buồn phiền của tác giả
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn
Hai câu thơ sử dụng biện pháp đảo ngữ để nhấn mạnh trạng thái của thiên nhiên cũng là tâm trạng của con người – câu thơ như muốn nói lên nổi buồn phẩn uát của tác giả . Các động từ mạnh: xiên, đâm kết hợp với những bổ ngữ: ngang, toạc thể hiện sự bướng bỉnh, ngang ngạnh, phẫn uất, một tâm trạng khác thường, khác người , sự vật bình thường nhưng có những hành động phi thường .
Thiên nhiên trong mắt nhà thơ tiềm ẩn một sức sống đang bị đè nén và đang vươn lên mãnh liệt.Ta thấy rõ dc tác dụng của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình ở hai câu thơ này, dừơng như có một điểm giống nhau giữa tâm hồn thơ và những hình ảnh thiên nhiên ấy. Rêu và đá bé nhỏ là thế nhưng chúng giống nhau ở sức sống mạnh mẽ vô cùng và tác giả cũng vậy Điều đó càng diển tả tâm trạng của Xuân Hương muốn bức phá rào cản đề đi tìm hạnh phúc , muốn giải thoát số phận hoàn cảnh , thể hiện cá tính táo bạo của nữ sĩ .
Các câu thơ trên càng nói lên tâm trạng của tác giả về sự cô đơn buồn tủi bao nhiêu thì hai câu kết lại càng khẳng định khát vọng yêu thương mong được sống trong tình yêu và hạnh phúc lứa đôi đến bấy nhiêu .
Tiếng lòng than thở của nhà thơ vang lên qua từ “ngán” dc rõ nét hơn..Mùa xuân có đi rồi cũng đến ngày sẽ quay về với thiên nhiên nhưng còn tuổi xuân trôi đi thì có bao giờ trơ lại .Tuổi xuân ng phụ nữ trôi nhanh
nhưng cũng không bằng cuộc tình dang dở, hạnh phúc ngắn ngủi để rồi bây giờ chỉ còn nhà thơ quạnh hiu trong nỗi cô đơn đang ngấm buốt tê lòng.Tìnhduyên lỡ làng tan vỡ như mảnh vụn chỉ dành nhà thơ dc một chút nhưng lại phải “san sẻ” để còn trong nhà thơ là “tí con con”. Mổi từ như một giọt nứocmắt rưng rưng chỉ chực trào ra theo những tủi hờn trách móc. Đau lắm nhưng cũng phải tự nén lòng và nuốt nghẹn đắng vào trong.Cuộc đời thì cứ đùa cợt trêu đùa với những ng làm lẽ, phải chịu bao phân biệt và bất công có ai thấu hiểu dùm .
Cố đấm ăn xôi xôi lại hỏng
Cầm lòng làm mướn mướn không công
Tác giả đã thành công trong việc sữ dụng từ ngữ giản dị mà đặc sắc , hình ảnh giàu sức gợi cảm . Cách gieo vần phép đối chặc chẽ , kết hợp bút pháp tả cảnh ngụ tình và các phép tu từ khác , cùng nhịp thơ liên hoàn gây sức hút mạnh .
Tự tình là một bài thơ mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc thề hiện sự đau buồn phẩn uất trước duyên phận hẩm hiêu , là khát vọng sống khát vọng hạnh phúc của tác giả . Với tài năng độc đáo trong cách dùng từ và với biện pháp nghệ thuật bài thơ có thể coi là một thi phẩm tuyệt tác của văn học trung đại Việt Nam
GG
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
