- 14 Tháng chín 2018
- 805
- 1,015
- 181
- 25
- Thừa Thiên Huế
- Đh sư phạm huế
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!
ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.
MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải)
Thanh hải (1930-1980) tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
Ông hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp.
Trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước, Thanh Hải ở lại quê hương hoạt động và là một trong những cây bút có xây dựng nền văn học Cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu.
II. Tác Phẩm:
1.Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được viết vào tháng 11/1980, trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến cuộc sống, yêu nước thiết tha và ước nguyện của tác giả.
2.Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật:
- Nội dung: Bài thơ thể hiện cảm xúc khi đứng trước mùa xuân của thiên nhiên và đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành góp mùa xuân nhỏ của đời mình vào cuộc đời chung
- Nghệ thuật: bài thơ theo thể năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, tha thiết gần gũi với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, so sánh ẩn dụ và sáng tạo.
3. Bố cục.
*Gồm 4 phần:
- Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời.
- Khổ 2 + 3: Cảm xúc về mùa xuân của đất nước.
- Khổ 4 + 5: Suy nghĩ và ước nguyện của tác giả trước mùa xuân của đất nước.
- Khổ cuối: Lời ngợi ca quê hương, đất nước qua điệu dân ca Huế.
4.Tên bài thơ:
- “Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tác độc đáo, một phát hiện mới mẻ của nhà thơ.
-Thể hiện:
+ Quan điểm về sự thống nhất giữa cái riêng và cái chung , giữa cá nhân và cộng đồng.
+ Ước nguyện muốn làm một mùa xuân nhỏ bé của đất trời. Nghĩa là muốn sống đẹp, sống với tất cả nhiệt huyết tươi trẻ của mình nhưng cũng rất khiêm nhường. Làm “một mùa xuân nhỏ” góp vào một mùa xuân của thiên nhiên, đất nước là một khát vọng sống cao đẹp của nhà thơ. Đó cũng chính là chủ đề của bài thơ mà nhà thơ muốn gửi gắm.
PHÂN TÍCH BÀI THƠ
- Không gian cao rộng của bầu trời, rộng dài của dòng sông, màu sắc hài hòa của bông hoa tím biếc và dòng sông xanh - đặc trưng của xứ Huế.
- Rộn rã, tươi vui với âm thanh tiếng chim chiền chiện hót vang trời, tiếng chim trong ánh sáng xuân lan tỏa khắp khung trời như đọng thành “từng giọt long lanh”.
- Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân đất trời được thể hiện qua cái nhìn trìu mến với cảnh vật , trong những lời bộc lộ trực tiếp như lời trò chuyện với thiên nhiên “ ơi, hót chi … mà …” Đặc biệt cảm xúc của nhà thơ được thể hiện trong một động tác trữ tình đón nhận vừa trân trọng vừa tha thiết trìu mến với mùa xuân:
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”
“Giọt long lanh” là những giọt mưa mùa xuân, giọt sương mùa xuân, trong sáng, rơi xuống từng nhành cây, kẽ lá như những hạt ngọc. Nhưng ở đây “giọt long lanh” cũng có thể được hiểu theo nghĩa ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là tiếng những chú chim chiền chiện. Từ chỗ là âm thanh (cảm nhận bằng thính giác) chuyển thành từng giọt (hình và khối, cảm nhận bằng thị giác), từng giọt ấy lại long lanh ánh sáng và màu sắc, có thể cảm nhận bằng xúc giác “Tôi đưa tay tôi hứng”. Dù hiểu theo cách nào thì hai câu thơ vẫn thể hiện cảm xúc say sưa ngây ngất của tác giả trước cảnh đất trời xứ Huế vào xuân, thể hiện mong muốn hòa vào thiên nhiên đất trời.
2. Cảm xúc của nhà thơ trước mùa xuân của đất nước (10 câu tiếp theo).
-Hình ảnh lộc xuân theo chân người ra đồng làm đẹp ý thơ với cuộc sống lao động và chiến đấu. Xây dựng và bảo vệ, hai nhiệm vụ không thể tách rời, họ đã đem mùa xuân đến mọi nơi trên đất nước:
“Mùa xuân người cầm sung
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ”
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ”
Lộc giắt đầy quanh lưng”
Phải chăng đó là hình ảnh của những người chiến sĩ khi ra trận mà trên vai, trên lưng họ có cành lá ngụy trang. Những cành lá ấy mang lộc biếc, chồi non, mang theo cả mùa xuân của thiên nhiên, cây cỏ. Từ “lộc” còn làm cho người đọc cảm nhận sức sống mãnh liệt, niềm tin mãnh liệt của những người lính trẻ trên chặng đường đấu tranh bảo vệ dân tộc. Chính màu xanh sức sống đó đã tiếp thêm sức mạnh, ý chí để họ tiến lên phía trước tiêu diệt quân thù.
+ “Mùa xuân người ra đồng.
Lộc trải dài nương mạ”
Chie với hai câu thơ ngắn ngủi Thanh Hải đã vẽ lên hình ảnh của những người lao động - những người ươm mầm cho sự sống trên những cánh đồng quê hương. Từ “lộc” khiến cho ta không thể không nghĩ tới cánh đồng trải dài mênh mông với những chồi non mới nhú lên xanh biếc từ những hạt thóc giống đầu mùa xuân. Từ “lộc” còn mang sức sống, sức mạnh của con người. Có thể nói chính con người đã tạo nên sức sống mùa xuân thiên nhiên đất nước.
+ “Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao”
Nhà thơ Thanh Hải đã cảm nhận mùa xuân đất nước bằng hai từ láy gợi cảm “hối hả” là vội vã, khẩn trương, không dừng lại, “xôn xao” khiến ta nghĩ tới những âm thanh liên tiếp vọng về, hòa lẫn với nhau xao động. Đây chính là sự náo nức trong tâm hồn đầy tinh tế của tác giả. Tiếng lòng như reo vui náo nức, trước tinh thần lao động khẩn trương của con người. Mùa xuân đất nước được làm nên từ cái hối hả ấy. Sức sống của đất nước, của dân tộc cũng được tạo nên từ sự hối hả, náo nức của người cầm súng, người ra đồng.
-Nhà thơ tin tưởng, tự hào về tương lai tươi sáng của đất nước cho dù trước mắt vẫn còn có nhiều vất vả, khó khăn. Và đất nước được hình dung bằng một hình ảnh so sánh thật đẹp mang nhiều ý nghĩa:
“Đất nước bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”
3.Ước nguyện của nhà thơ (8 câu tiếp theo).
Muốn làm những việc hữu ích dâng hiến cho đời bày tỏ qua những hình ảnh tự nhiên, giản dị. Đẹp tự nhiên và giàu cảm xúc ý nghĩa vì nhà thơ đã lấy cái đẹp tinh túy của thiên nhiên để diễn tả vẻ đẹp của tâm hồn:
“Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”
Hình ảnh bông hoa và tiếng chim hót được lặp lại đối xứng với mở và kết bài. Cấu tứ lặp lại như vậy tạo ra sự đối ứng chặt chẽ . Điều này khẳng định niềm mong muốn sống có ích, cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên.
-Điệp từ “ta” lại một lần nữa khẳng định đây là lời tâm niệm thiết tha, chân thành của nhà thơ về khát vọng chung của nhiều người:
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”
-“Mùa xuân nho nhỏ” là một ẩn dụ đầy sáng tạo, cũng là cách thể hiện thiết tha, cảm động. Nhưng đó không phải mong muốn trong một lúc, nhất thời mà đó là mong ước cả một cuộc đời “Dù là tuổi hai mươi/ Dù là khi tóc bạc”. Điệp từ “dù là” khiến âm điệu câu thơ tha thiết sâu lắng, ý thơ được nhấn mạnh làm cho người đọc không chỉ xúc động trước một giọng thơ ấm áp, mà còn xúc động trước lời tâm sự thiết tha của một con người đã từng trải qua hai cuộc kháng chiến, đã cống hiến trọn cuộc đời và sự nghiệp cho cách mạng mà vẫn tha thiết được sống đẹp, sống có ích với tất cả sức sống tươi trẻ của mình cho cuộc đời chung.
Bài thơ được viết một tháng trước khi nhà thơ trở về với cát bụi nhưng lại không hề gợn chút băn khoăn về bệnh tật, những suy nghĩ riêng tư cho bản thân mà chỉ “ lặng lẽ cháy bỏng một khát khao được dâng hiến”.
4.Lời ngợi ca quê hương đất nước (Khổ cuối).
Nhịp thơ như lắng đọng lại bằng khúc dân ca dịu dàng, đằm thắm của xứ Huế:
“Mùa xuân ta in hát
Khúc Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế…”
Khúc Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế…”
-“Nước non ngàn dặm mình/ Nước non ngàn dặm tình” còn ngân nga mãi mãi. Phải yêu đời lắm, phải lạc quan lắm mới có thể hát được trong hoàn cảnh nhà thơ lúc đó (đang ốm nặng và sắp qua đời). Điều đó càng làm ta yêu quý tiếng hát và tấm lòng nhà thơ.
Như vậy xuyên suốt bài thơ không chỉ là hình tượng mùa xuân. Từ tiếng chim chiền chiện tượng trưng cho khúc hát của đất trời đến làm một nốt nhạc trầm nhập vào bản hòa ca đất nước, và đến đây là khúc hát tạo ấn tượng một bài ca không dứt. Một bài ca yêu cuộc sống. Bài thơ được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc thành bài hát và trở thành một khúc ca xuân quen thuộc, xúc động, còn mãi với đời.
