1. Phương thức biểu đạt - BỐ cục
- Bài tùy bút nói về cốm, một thứ quà giản dị và thanh khiết, được làm từ hạt lúa non, qua cách chế biến khéo léo của những người chuyên làm cốm ở miền Bắc nước ta, đặc biệt là ở làng Vòng, Hà Nội.
Tác giả đã sử dụng phương thức miêu tả, kể, biểu cảm và bình luận. Phương thức biểu cảm là chủ yếu.
- Bài văn có thể chia làm ba đoạn:
+ Đoạn 1: “Cơn gió mùa hạ lướt qua... chiếc thuyền rồng...”: Từ hương thơm của lúa non gợi nhớ đến cốm và sự hình thành hạt cốm từ những tinh túy của thiên nhiên và sự khéo léo của con người.
+ Đoạn 2: “Cốm là thức quà riêng biệt... những vẻ cao quý, kín đáo và nhũn nhặn”-. Ca ngợi giá trị của cốm - thức dâng đặc biệt của đất trời, là sản phẩm chứa đựng giá trị văn hóa, gắn liền với mĩ tục của dân tộc.
+ Đoạn 3: “Cốm không phải thức quà của người vội... tươi sáng hơn nhiều lắm”. Nét tinh tế và thái độ trân trọng khi thưởng thức cốm.
2. Đoạn văn “Cơn gió mùa hạ lướt qua... cái chất quý trong sạch của Trời”
- Cảm giác được gợi lên từ hương thơm của lá sen, mùi thơm ấy gợi nhắc đến hương vị của cốm, một thứ quà đặc biệt của lúa non. Cách mở dầu bài tùy bút như vậy, rất tự nhiên, gợi cảm.
- Đoạn văn mang tính biểu cảm đậm nét bởi tác giả đã diễn tả sự cảm nhận thật tinh tế của mình bằng khứu giác về hương thơm của lá sen trong làn gió lướt qua mặt hồ sen, bằng niềm say mê phấn khởi dạt dào trước mùi thơm mát của cánh đồng lúa non, bằng sự cảm nhận chuyển biến của giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của trời.
+ Đoạn văn cũng đậm nét biểu cảm qua những tính từ miêu tả tinh tế hương vị và cảm giác như lướt qua, nhuần thấm, thanh nhã, tinh khiết, tươi, thơm mát, trắng thơm, phảng phất, trong sạch...
+ Hình ảnh những cô gái làng Vòng gánh cốm với chiếc đòn gánh hai đầu cong vút lèn như chiếc thuyền rồng cũng mang tính biểu cảm, để lại ấn tượng về những con người đổ công sức và khéo léo làm nên cốm.
3. Tục lệ dùng hồng, cốm làm đồ sêu Tết
- Tác giả ca ngợi tục lệ dùng hồng, cốm để làm quà sêu Tết của nhân dân ta. Sự hòa hợp, tương xứng ấy thật là phù hợp để thể hiện sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi.
- Tác giả đã phân tích sự hòa hợp, tương xứng hồng, cốm tốt đôi ở hai phương diện màu sắc và mùi vị: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền. Cách so sánh rất gợi tả, gợi cảm làm nổi bật sự cao quý của hai món quý này. Nhân đó, tác giả phê phán những người không biết thưởng thức và trân trọng sản vật cao quý kín đáo của truyền thông dân tộc.
4. “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước...”
Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Đây là lời nhận xét cô đọng nhất, thể hiện bằng ngòi bút tinh tế, nhạy cảm và tấm lòng trân trọng, yêu quý của tác giả đối với cốm - một thứ quà giản dị và thanh khiết hình thành từ cái lộc của trời cho và cái khéo léo của người Việt Nam.
Lời nhận xét ấy khiến ta cảm nhận được tình yêu quê hương đất nước và niềm tự hào dân tộc trong lòng tác giả. Đó là niềm tự hào hết sức chính đáng về khả năng lao động sáng tạo của dân tộc ta về một thứ quà - thứ quà thể hiện nét đẹp văn hóa dân tộc.
5. Sự tinh tế và thái độ trân trọng của tác giả về việc thưởng thức cốm
- Điều này thể hiện qua đoạn cuối bài. Tác giả viết khá đơn giản và cụ thể về “cách ăn” để thưởng thức được sự tuyệt diệu của món quà này. Trước tiên, người ta phải có thời gian thong thả vì cốm không phải thức quà của người vội... phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Kế đó, ta mới cảm nhận đủ trong hương vị cốm mùi thơm phức của lúa mới, màu xanh tươi mát của lúa non, trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loại thảo mộc. Tóm lại, ta phải có thời gian để tận hưởng trọn vẹn những vẻ cao quý kín đáo và nhũn nhặn được cảm nhận từ thị giác, khứu giác và vị giác mà món cốm đem đến cho ta.
- Đối với Thạch Lam, “cách gói” côm bằng lá sen cũng là sự hòa hợp tuyệt hảo như trời sinh để lá sen bọc cốm, cốm nằm ủ trong lá sen, để từng lá cốm hiện ra. Tác giả bộc lộ niềm say mê trân trọng thức quà này tột độ ở những dòng cuối bài. Giọng văn thiết tha, ngôn từ cân nhắc, chọn lọc và mang ý nghĩa sâu sắc: hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chắt chiu mà vuốt ve... thức quà thần tiên ấy. Phải nên kính trọng cái bộc lộ của Trời, cái khéo léo của người, và sự cô sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa.
6. Ngòi bút Thạch Lam thiên về cảm giác tỉnh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc
- Nội dung: ca ngợi, tự hào, trân trọng một thứ quà mang nét đẹp văn hóa dân tộc, riêng biệt của đất nước: cốm.
- Nghệ thuật: thể loại tùy bút thiên về cảm giác tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc, ngôn ngữ chọn lọc sắc sảo, giọng văn tha thiết mang âm hưởng một đoạn thơ - văn xuôi.
Nguồn: chiasekienthuc24h
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
