Nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô xã hội chủ nghĩa là:
a)Tình hình kinh tế xã hội.
*) Tình hình thế giới.
-1973, cuộc khủng hoảng dầu mỏ bùng nổ sau đó trở thành cuộc khủng hoảng thế giới trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, xã hội.
Lúc này nhiều vấn đề bức thiết được đặt ra: Ô nhiễm môi trường, tài nguyên vơi cạn, bùng nổ dân số,...đặt ra yêu cầu phải cải cách về kinh tế, chính trị xã hội để phù hợp với bước tiến của cách mạng khoa học kĩ thuật và xu thế quốc tế hóa.
*)Tình hình Liên Xô.
-Liên Xô chủ quan cho rằng khủng hoảng không ảnh hưởng tới mình, nguồn tài nguyên dồi dào nên chậm đề ra đường lối cải cách.
-Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Mô hình chủ nghĩa xã hội đã có nhiều thiếu sót, sai lầm vốn đã tích tụ từ lâu, lúc này mới bộc lộ rõ.
=> Chính những sai lầm trên nên nửa sau những năm 70 trở đi, Liên Xô đã bước vào giai đoạn trì trệ trên nhiều mặt.
+ Chính trị xã hội: Tình trạng thiếu dân chủ và công bằng, kỉ cương pháp chế xã hội chủ nghĩa bị vi phạm, tệ nạn xã hội gia tăng.
+ Kinh tế: tốc độ tăng trưởng chậm năng suất và chất lượng thấp, khoa học kĩ thuật chậm hơn so với các nước phương Tây, đời sống nhân dân khó khăn
b) Công cuộc cải tổ( 1985-1991)
Tháng 3-1985, M.Góoc-ba-chốp lên nắm quyền, quyết định cải tổ đất nước trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội.
- Nội dung công cuộc cải tổ.
+ Kinh tế: Áp dụng khoa học-kĩ thuật vào các ngành kinh tế, phát triển kinh tế theo chiều sâu, xóa bỏ cơ chế bao cấp, thực hiện cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước.
+ Chính trị xã hội: Thực hiện dân chủ và công bằng trong xã hội, mở rộng chế độ tự quản, mở rộng tính công khai, phê và tự phê bình, thực hiện phúc lợi nhân dân.
- Kết quả:
+ Kinh tế: Đến năm 1990 cải tổ thất bại do đã phạm phải nhiều sai lầm và thiếu sót trong công cuộc cải cách.
+ Chính trị xã hội: Chế độ tổng thống được thành lập, thực hiện đa đảng nắm quyền( đi ngược lại với chế độ xã hội chủ nghĩa là chỉ có 1 đảng nắm quyền là Đảng cộng sản), xã hội rối loạn, mâu thuẫn giữa các dân tộc, các nước cộng hòa gay gắt.