Nguyễn Thành Long là một trong những tác gia xuất sắc trong đề tài truyện ngắn . n~ sáng tác của ông thường mang ý nghĩa giáo dục con người đạt đến giá trị chân – thiện – mĩ , “Lặng lẽ SaPa” trích trong tập truyện “Giũa trong xanh”chính là một tác phẩm điển hình cho phong cách ấy của tác giả với phẩm chất tốt đẹp của nhân vật chính. Hình ảnh “anh thanh niên” như sợi chỉ đỏ xuyên suốt tác phẩm, với tâm hồn cao đẹp trong sáng của tuổi trẻ, đã làm bừng lên khung cảnh ảm đạm của vùng cao đầy sương mù ấy.Đúng với tên gọi của nó . T/phẩm nêu tên nv anh thanh niên cũng chỉ là 1 cái tên chung nhất , âm thầm đúng với SaPa lặng lẽ . Chính sự âm thầm này càng làm nổi bật ý nghĩa của 1 con người : say mê trong công việc , chân thành với tình cảm, sống đẹp đúng lý tưởng và khiêm tốn trong đức tính . Chúng ta hãy cùng phân tích hình tượng anh thanh niên để hiểu rõ hơn những đức tính quý báu mà tác giả đã gửi gắm trong tác phẩm.
Anh thanh niên làm việc trên đỉnh Yên Sơn với độ cao 2600m . Anh là cán bộ “khí tượng thủy văn” lập nên n~ bản dự đoán thời tiết, phiêm vật lý địa cầu nghĩa là đo chấn động của vỏ trái đất . Đây là nơi làm việc đúng như bác tài xế nói :“nơi cô độc nhất thế gian” . Anh chọn nơi làm việc này 1 cách hoàn toàn tự nguyện . Bởi lẽ anh đã nghĩa sống ở thành phố để làm việc , tất nhiên đầy đủ tiện nghi, điều kiện phấn đấu. Thế nhưng anh nghĩ nếu như ai cũng chọn cho mình 1 nơi làm việc thuận tiện thì thử hỏi còn n~ nơi vùng sâu, vùng xa, vùng cao thì ai sẽ là người khai thác, làm việc nơi đây ? Trong khi thiên nhiên vẫn hằng ưu đãi con người, nơi đó còn đầy n~ kim cương, n~ quặng mỏ đang cần bàn tay con người kiếm tìm, đãi nhặt . Sự suy nghĩ của anh thanh niên thật chín chắn, k bất đồng nhất thời .đó là 1 sự ý thức về trọng trách của người thanh niên biết lắng nghe tiếng gọi của giang sơn , đất nước . Tuy nhiên, lý thuyết thì ai cũng biết, có điều không phải ai cũng dám rũ bỏ một cuộc sống đầy đủ bên gia đình và bạn bè nơi thành phố, để cống hiến những năm tháng tuổi xuân tươi đẹp nhất nơi vùng cao hoang vu và lạnh lẽo này.
Công việc của anh có thể nói là vô cùng vất vả, cực khổ , thử thách vẫn luôn rình rập . Thời khóa biểu của anh kín mít, khối lượng công việc dày đặc, công việc thường xuyên diễn ra trong những thời điểm khắc nghiệt, để hoàn thành n~ thao tác của người cán bộ khoa học . Chẳng vậy anh thanh niên đã tâm sự với nhà họa sĩ : “Gian khổ nhất là lần ghi và báo về lúc 1 giờ sáng , Rét ,bác ạ . Ở đây có cả mưa tuyết đấy .” Đúng vậy , Với độ cao của vùng Tây Bắc ở n~ thời điểm đêm khuya như vậy, với sương mù và gió rét bao phủ, vùng dậy khỏi chăn ấm là điều quá khó. Nhưng anh ko cho phép mình lơ là, sao lãng công việc mặc dù ko có ai kiểm tra đôn đốc.Là người có tinh thần trách nhiệm cao với công việc, anh đã chiến thắng những phút yếu lòng của bản thân bới anh ý thức được chỉ 1 phút, 1 giờ ko tuân thủ kỷ luật , coi thường công việc sẽ dễ dẫn đến hậu quả bản dự đoán thời tiết sai lệch . Đồng bào dưới xuôi ko chủ động đc sinh hoạt trong đời sống và lao động sản xuất. Làm việc 1 cách thận trọng như thế nên anh đã hoàn thành công việc rất xuất sắc . Chính anh đã phát hiện ra “đám mây khô ” nhờ đó vào ngày ấy tháng ấy quân ta đã bắn hạ n~ máy bay của địch …
Tưởng chừng môi trường làm việc trên vùng cao, bốn bề cây cối giá lạnh sẽ khiến cho tình cảm của anh thanh niên đối với mọi người trở nên lạnh nhạt, thờ ơ …. Nhưng trái lại anh thanh niên tỏ ra là 1 con người rất là giàu tình cảm, chân thành , thân thiện đối với mọi người .Anh thanh niên đã có n~ giây phút đúng như bác tài xế đã nói “thèm người” chính tình cảm ấy khiến anh có n~ hành động nghịch ngợm thật đáng yêu như dùng cây gỗ để chắn ngang đường . Từ đó mỗi lần có đoàn xe đi lên SaPa đều đến nơi đây thường dừng lại nghỉ chân, uống nước . Nhờ vậy anh thanh niên mới có dịp để trò chuyện tiếp cận với mọi người . Ở chi tiết này người đọc thấy thích thú trước nét tính cách vẫn còn pha chút trẻ con và tinh quái của anh-một kỹ sư nghiêm túc trong công việc và nghiêm khắc với chính bản thân mình.
Trong cuộc trò chuyện với đoàn người dưới xuôi lên , mặc dù chỉ mới lần đầu được tiếp chuyện với họ . Nhưng trong 30 phút ngắn ngủi ấy anh thanh niên đã chứng tỏ cho đoàn người hiểu đc nhân cách cao quý của 1 con người sống vùng lặng lẽ SaPa mà tính cách lại sôi nổi , nhiệt thuyết . Anh trò chuyện vui vẻ với mọi ng` và còn tỏ ra chu đáo qua việc gửi cả tam thất cho bác gái bác tài xế để ngâm rượu uống, tặng bác họa sĩ , cô kĩ sư, bác tài làn trứng để ăn trưa . Phong cách nói chuyện của anh thanh niên cũng thật chân thành cởi mở khiến cho đoàn ng` ấy luôn có cảm giác thân thiện , rất dễ hòa đồng, gần gũi .
Mặc dù sống nơi khí hậu và điều kiện khắc nghiệt nhưng anh thanh niên hoàn toàn chủ động cuộc sống của mình . Nơi vùng cao ấy , anh thanh niên có thể đc Đảng và nhà nước sẽ có chế độ phụ cấp ưu đãi nhưng anh đã tự chủ cuộc sống của chính mình = n~ công việc để cải thiện cuộc sống như : trồng rau, nuôi gà để phục vụ cho bữa ăn thường ngày của chính mình và còn làm quà cho những người bạn của anh. Ngoài ra cuộc sống của anh thanh niên càng thêm cao quý , tốt đẹp hơn khi tâm hồn yêu đời của anh qua việc trồng thêm vườn hoa rực rỡ để điểm tô cho cuộc sống thêm những sắc màu , tình cảm con ng` thêm lòng yêu thiên nhiên , say sưa trước cảnh vật .
Đáng trân trọng hơn nữa là khi cuộc sống của anh ngày càng đc hoàn thiện và toàn diện thì anh thanh niên biết tìm đến n~ cuốn sách khoa học đời sống để tự trao dồi công việc, năng lực chuyên môn của mình . Anh đã coi sách như là “ n~ ng` bạn hiền đáng quý ” . Thế nên mỗi khi dưới xuôi lên đây, bác tài xế thường gửi tặng hoặc mua cho anh n~ quyển sách – n~ ng` bạn tinh thần thật đáng quý .
Điều mà ta cảm thấy khâm phục hơn cả là sự khiêm tốn và sự hiểu biết của anh về mình và mọi người xung quanh . Khi n~ việc làm của anh , cuộc sống của anh khiến nhà họa sĩ cảm động, muốn khắc họa chân dung “lao động chân chính ” thì anh đã từ chối “bác đừng tốn công vẽ cháu để cháu giới thiệu n~ ng` khác còn xứng đáng hơn và bác sẽ rất thích n~ ng` ấy như là : ông kĩ sư trồng su hào dưới SaPa, nhà cán bộ khoa học khí tượng đang làm việc trên đỉnh PhanXiPăng cao 3142m đã 11 năm trời bám sát với hiện trường để hoàn thành bản đồ chống sét . Đó là n~ con ng` lý tưởng .” Những hành động khiêm nhường đó càng làm cho ng` đọc yêu quý anh hơn.
Qua lời kể của tác giả, hình tượng nhân vật chính nói riêng, hay những thanh niên yêu và hăng say lao động nói chung, hiện liên với những đức tính vô cùng quý báu: yêu công việc, yêu thiên nhiên và cái đẹp, biết hy sinh cho tổ quốc quê hương, luôn kiên cường làm chủ cuộc sống với bản lĩnh vững vàng dù trong bất cứ hoàn cảnh sống khắc nghiệt đến đâu; nhưng đồng thời lại vô cùng gần gũi, khiêm tốn. Anh thanh niên ấy không chỉ là một bức tượng sống, một nhân vật điển hình trong hoàn cảnh tác phẩm ra đời mà còn là tấm gương sáng để thế hệ trẻ bây giờ và mãi mãi về sau học tập và noi theo.