CatHai thì nghĩ: Muốn hiểu câu thơ này phải đặt trong chỉnh thể của bài thơ. Việc xé lẻ câu thơ ra khỏi bài dễ gây ra cách hiểu "đi quá xa" ý tưởng thơ đấy! Vì vậy, cần phải đặt ra câu hỏi:
- Hồn ai về Sầm Nứa? Người còn sống hay cả người đã chết? (CatHai cho rằng cả 2 vì người chết dĩ nhiên là hồn ở đấy rồi, còn người sống thì còn đấy trong hiện tại nhưng sống bằng kí ức, lòng vấn vương kỉ niệm không thể nào nguôi ngoai về những tháng ngày "gian khổ mà lãng mạn", cái lãng mạn được đánh đổi bằng tuổi trẻ, hi sinh và máu xương của mình)
- Chẳng về xuôi: là cách nói "tự buộc mình" với quá khứ, với kỉ niệm, với trách nhiệm, với tình nghĩa mà thôi! Bởi vì, còn sống vừa là một may mắn, 1 ân huệ vừa là cái "ngậm ngùi tiếc xót, bâng khuâng, day dứt....
=> Cả câu thơ tựa 1 lời thề thủy chung son sắt với đồng đội, với chính nhân vật trữ tình, với lịch sử, sâu xa hơn là với cả đạo lí ở đời! Làm sao người ta có thể sống bạc tình bạc nghĩa ngay cả với người đã chết?
Hiểu như vậy sẽ phù hợp với cảm hứng chủ đạo và chiều sâu ý tưởng của bài thơ hơn!