I/ Những nghịch lý và triết lý trong truyện "Chiếc thuyền ngoài xa":
- Thứ nhất: nghịch lý giữa cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh và cảnh con người lam lũ, vất vả, khổ đau. + Phải đến lần thứ 5, Phùng mới được 1 cảnh “đắt như trời cho”: … Mũi thuyền in 1 nét mơ hồ, lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa … khiến tôi trở nên bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp chặt vào.” + Nhưng oái ăm thay, cảnh đẹp nhất và có hồn nhất lại là cảnh ẩn chứa những điều xót xa, oan trai nhất. Ngay tức khắc, xuất hiện một gã đàn ông với 1 người đàn bà cao lớn, thô kệch, mặt đầy rỗ. Và sau đó là cảnh hành hung, đánh đập đến phi nhân tính: “Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay gắt .. hai hàm răng nghiến ken két…” => Từ nghịch lý này rút ra 1 triết lý: hãy tỉnh táo trước cái đẹp bởi bất cứ cái đẹp nào cũng ẩn chứa những điều phức tạp đi ngược lại hạnh phúc của con người. Thứ hai: nghịch lý giữa cách giải quyết hôn nhân của Đẩu và thực tế hoàn cảnh của người đàn bà. Dù bị chồng đánh đập dã man, tàn nhẫn như thế, nhưng khi được Đẩu gọi đến, bảo bà hãy li dị để giải thoát khỏi gã đàn ông vũ phu thì bà nhất quyết không chịu li dị. Bởi vì 1 lý do, đó là cuộc sống lênh đên trên biển của bà và các con rất cần 1 người đàn ông làm chỗ dựa. Bà nhẫn nhục chịu đựng vì lo cho tương lai các con, lo cho cuộc sống sau này. Do đó có thêm 1 nghịch lý khác nữa là người đàn bàn tuy bị chồng đánh đập tàn nhẫn nhưng kiên quyết không bỏ chồng vì gia đình, vì các con. => Từ nghịch lý rút ra 1 triết ly: không nên nhìn nhận 1 vấn đề của cuộc sống 1 cách phiến diện, sách vở mà phải nhìn vào thực tế, xem xét nó trong nhiều chiều hướng khác nhau, nhìn ra những mâu thuẫn, những nghịch lý và tư đó tìm cách giải quyết vần đề 1 cách hợp lý và thiết thực. Và lòng tốt của mình (torng trường hợp này là Đẩu) phải được đặt đúng chỗ, đúng với thực tế cuộc sống của người đàn bà.
Có rất nhiều nghịch lí trong tác phẩm và từ đó rút ra 3 triết lí chính. Nghịch lí:
- Vẻ đẹo nghệ thuật của chiếc thuyền ngoài xa >< sự thật sau vẻ đẹp đó "bạo hành gia đình"
- Người đàn bà với bề ngoài xấu xí, thất học, cam chịu qua cách nhìn của Phùng và Đẩu>< sự thật là người đàn bà này rất sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời với 1 tấm lòng vị tha, bao dung độ lượng và giàu hi sinh.
- Đẩu và Phùng mời người đàn bà tới tòa án huyện nhằm để thuyết phục ba ta >< chính bà ta lại thuyết phục lại họ.
- Chính cuộc đời người đàn bà này đã mang sẵn trong mình những nghịch lí.
- Cả người đàn ông hàng chài, qua lời kể của người đàn bà >< với sự thật nhìn thấy được.
- ... (tạm thời nghĩ được chừng đó, bạn còn gì cứ bổ sung ) Ba triết lí:
1: Cuộc đời không đơn giản xuôi chiều, cuộc sống luôn tồn tại những mặt đối lập. Vì vậy không thể đánh giá cuộc sống bằng vẻ bên ngoài mà phải đi sâu vào bản chất bên trong của sự vật hiện tượng.
2: Phải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều để phát hiện ra vẻ đẹp bên trong của sự vật, hiện tượng.
3: Nghệ thuật chân chính không bao giờ rời xa cuộc đời, nghệ thuật chính là cuộc đời và phải luôn luôn vì cuộc đời.