- 28 Tháng một 2016
- 3,897
- 1
- 8,081
- 939
- Yên Bái
- THPT Lê Quý Đôn <3
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
Chắc suất Đại học top - Giữ chỗ ngay!!
ĐĂNG BÀI NGAY để cùng trao đổi với các thành viên siêu nhiệt tình & dễ thương trên diễn đàn.
Bài 19: TỪ TRƯỜNG
Phần 1: LÝ THUYẾT SGK VÀ CÁC CÂU HỎI LIÊN QUAN
Phần 1: LÝ THUYẾT SGK VÀ CÁC CÂU HỎI LIÊN QUAN
I. Nam châm
+ Nam châm là loại quặng sắt có khả năng hút được sắt vụn.
+ Các vật liệu làm nam châm thường là: sắt, niken, côban, mangan, gađôlinium, disprôsium … hoặc các hợp chất của chúng.
+ Mỗi nam châm bao giờ cũng có hai loại cực phân biệt là cực Nam (kí hiệu là [imath]S[/imath]) và cực bắc (kí hiệu là [imath]N[/imath])
+ Các loại nam châm: nam châm chữ [imath]U[/imath]; nam châm thẳng; nam châm tròn; nam châm điện ...
C1:
Vật liệu nào sau đây không thể làm nam châm?
A. Sắt non.
B. Đồng oxit.
C. Sắt oxit.
D. Mangan oxit.
Trả lời: Chọn [imath]B[/imath]
C2:
| Một thanh nam châm [imath]M[/imath] được giữ thăng bằng nằm ngang bằng một sợi dây thẳng đứng đi qua trọng tâm của nó (hình [imath]19.2[/imath]). Người quan sát cầm một thanh nam châm thứ hai, không được đụng vào thanh nam châm [imath]M[/imath]. Hỏi phải đặt thanh nam châm thứ hai như thế nào để cực Bắc của thanh nam châm [imath]M[/imath]: a) Đi lên? b) Đi xuống? c) Chuyển động theo đường tròn trong mặt phẳng nằm ngang? |  |
a) Đặt cực bắc ([imath]N[/imath]) của nam châm thứ hai ở phía dưới cực bắc của nam châm [imath]M[/imath] (hay đặt cực nam ([imath]S[/imath]) của nam châm thứ hai ở phía trên cực bắc của nam châm [imath]M[/imath]
b) Đặt cực bắc ([imath]N[/imath]) của nam châm thứ hai ở phía trên cực bắc của nam châm [imath]M[/imath] (hay đặt cực nam ([imath]S[/imath]) của nam châm thứ hai ở phía dưới cực bắc của nam châm [imath]M[/imath]
c) Đặt nam châm thứ hai trong cùng mặt phẳng của nam châm [imath]M[/imath] sao cho cực [imath]N[/imath] của nam châm thứ hai ở gần nam châm [imath]M[/imath] và dịch chuyển nam châm thứ hai xung quanh dây treo nam châm [imath]M[/imath].
II. Tính từ của dây dẫn có dòng điện
Dây dẫn có dòng điện (gọi tắt là dòng điện) cũng có từ tính như nam châm, cụ thể:
+ Dòng điện có thể tác dụng lực lên nam châm
+ Nam châm có thể tác dụng lực lên dòng điện
+ Hai dòng điện có thể tương tác với nhau
[imath]\Rightarrow[/imath] Giữa hai dòng điện, hai nam châm, giữa một dòng điện và một nam châm đều có lực tương tác, những lực tương tác ấy gọi là lực tự. Ta cũng nói dòng điện và nam châm có từ tính…
III, Từ trường
| + Từ trường là một dạng vật chất tồn tại trong không gian mà biểu hiện cụ thể là sự xuất hiện của lực từ tác dụng lên một dòng điện hay một nam châm đặt trong đó. + Để phát hiện sự tồn tại của từ trường trong một khoảng không gian nào đó, người ta sử dụng kim nam châm nhỉ, đặt tại những vị trí bất kì trong khoảng không gian ấy. Nếu không có tác dụng của từ trường thì kim nam châm luôn nằm cân bằng theo hướng Nam – Bắc. + Quy ước: Hướng của từ trường tại một điểm là hướng Nam – Bắc của kim nam châm nhỏ nằm cân bằng tại điểm đó. |  |
IV, Đường sức từ
* Khái niệm
| + Đường sức từ là những đường vẽ ở trong không gian có từ trường sao cho tiếp tuyến tại mỗi điểm có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó. |  |
-) Từ trường của dòng điện chạy trong dây dẫn thẳng dài.
| + Dạng của các đường sức từ: là những đường tròn đồng tâm nằm trong mặt phẳng vuông góc với dòng điện. Tâm của các đường sức từ là giao điểm của mặt phẳng và dây dẫn. + Chiều của các đường sức từ được xác định theo quy tắc nắm tay phải: "Đặt bàn tay phải sao cho ngón cái vuông góc với các ngón còn lại, nằm dọc theo dây dẫn và chỉ theo chiều dòng điện, khi đó chiều nắm của các ngón còn lại cho ta chiều của các đường sức từ". |  |
-) Từ trường của dòng điện chạy trong dây dẫn được uốn thành vòng tròn.
| + Dạng của các đường sức từ: là những đường cong có chiều đi vào mặt Nam, đi ra ở mặt Bắc của dòng điện tròn, trong số đó có đường sức từ đi qua tâm [imath]O[/imath] là đường thẳng. + Dòng điện theo chiều quay kim đồng hồ, ta tưởng tượng viết được chữ [imath]S[/imath], chính là viết tắt của chữ South, nghĩa là Nam. + Dòng điện theo chiều ngược chiều quay kim đồng hồ, ta tưởng tượng viết được chữ [imath]N[/imath], chính là viết tắt của chữ North, nghĩa là Bắc. + Quy tắc nắm tay phải xác định chiều của các đường sức trong dòng điện tròn: “Khum bàn tay phải theo vòng dây của khung dây sao cho chiều từ cổ tay đến các ngón tay giữa trùng với chiều dòng điện trong khung; khi đó ngón tay cái choãi ra 900 sẽ chỉ chiều các đường sức từ xuyên qua mặt phẳng dây dẫn”. |   |
*Các tính chất của đường sức từ
+ Qua mỗi điểm trong không gian chỉ vẽ được một đường sức từ.
+ Các đường sức từ là những đường cong khép kín hoặc vô hạn ở hai đầu.
+ Chiều của các đường sức từ tuân theo những quy tắc xác định (quy tắc nắm tay phải, quy tắc vào Nam ra Bắc)
+ Người ta quy ước vẽ các đường sức từ sao cho chỗ nào từ trường mạnh thì các đường sức từ mau và chỗ nào yếu thì các đường sức từ thưa.
C3:
| Xác định chiều dòng điện chạy trong vòng tròn [imath](C)[/imath] ở hình [imath]19.10[/imath]. Cho biết chiều đường sức từ hướng từ trong ra ngoài mặt phẳng chứa vòng tròn [imath](C)[/imath] |  |
+ Cách 1: Áp dụng quy tắc nắm tay phải với chiều đường sức từ hướng từ trong mặt phẳng hướng ra ngoài, ta xác định được chiều dòng điện chạy trong vòng tròn [imath](C)[/imath] ngược chiều kim đồng hồ.
+ Cách 2: Áp dụng quy tắc mặt Nam – mặt Bắc, ta thấy chiều đường sức từ hướng từ trong ra ngoài mặt phẳng chứa vòng tròn [imath](C)[/imath] nên đây là mặt Bắc, do đó dòng điện có chiều ngược chiều kim đồng hồ
V. Từ trường trái đất
+ Trái Đất được xem như một nam châm khổng lồ có hai đầu hướng về hai địa cực từ. Từ trường Trái Đất làm cho kim la bàn có một hướng xác định gần trùng với hướng Nam Bắc của Trái Đất.
Xem thêm:
Bài 20: LỰC TỪ - CẢM ỨNG TỪ
HỆ THỐNG MỤC LỤC CÁC BÀI
[Chuyên đề] Dòng điện không đổi
[Chuyên đề] Điện tích điện trường
