Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm Thân bài: 1. Khái quát vài nét về tác giả, tác phẩm
- Tú Xương là bút danh, tên thật là Trần Tế Xương (1870- 1907)
- Quê ở làng Vị Xuyên, huyện Mĩ Lộc, Nam Định
- Xuất thân: ông xuất thân trong gia đình thuộc dòng dõi nho gia, vốn là họ Phạm, sau đổi thành Trần vì lập công lớn
- Ông là người tài năng nhưng lại chưa một ngày làm quan. Vì vậy, cả cuộc đời ông hầu như gắn liền với làng quê nơi ông sinh ra.
- "Thương vợ" được viết khoảng 1896- 1897; nhà thơ có đến mấy bài thơ viết về vợ. Tú Xương rất yêu thương vợ, bài thơ thể hiện được cả hai mặt của thơ Tú Xương vừa ân tình vừa hóm hỉnh
- Thể thơ: thất ngôn bát cú đường luật 2. Phân tích cách sử dụng ngôn ngữ của Tú Xương trong bài "thương vợ"
- Hai câu đề "Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng"
+ Hai câu đề, nhà thơ Tú Xương đã tái hiện lại bối cảnh, thời gian, không gian làm ăn buôn bán của bà Tú
Thời gian ở đây là quanh năm. Đó là cách tính thời gian vất vả, triền miên từ năm nay qua năm khác, nắng cũng như mưa vẫn phải làm
Không gian là ở mom sông. Đây là mô đất nhô ra, là nơi buôn bán của bà Tú, nó cheo leo, nguy hiểm nhưng bà vẫn buôn bán quanh năm suốt tháng
Cách sử dụng từ ngữ đậm chất văn học dân gian "mom"
+ "nuôi đủ năm con với một chồng" hình ảnh bà Tú với công việc mưu sinh cơ cực bởi gánh nặng trên vai không chỉ nuôi con mà còn phải nuôi cả chồng
-> Hình ảnh bà Tú hiện lên đầy vất vả, lo toan
=> Tác giả tự đặt mình ngang hàng với đứa con bởi chính ông cũng đang ăn bám vợ mình, ông chính là đứa con đặc biệt
+ Liên từ "với" đặt giữa "năm con" và "chồng" tạo ra thế cân bằng giữa hai bên giống như chiếc đòn gánh mà bà Tú phải gánh trên vai. Đồng thời là sự chế giễu mỉa mai chính mình của tác giả
+ "Đủ" có nghĩa là không thừa không thiếu => sự tần tảo, tháo vát, đảm đang của bà Tú
=> Với giọng điệu bông đùa, hóm hỉnh, tiếng cười trào lộng, tác giả cười mình - một kẻ vô tích sự, ăn không ngồi rồi => ghi nhớ công lao to lớn của vợ
- Hai câu thực "Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông"
+ Đảo ngữ "lặn lội thân cò" càng nhấn mạnh thêm sự vất vả của bà Tú
+ Hai từ "eo sèo" là từ tượng thanh tái hiện lại cuộc sống mưu sinh luôn bon chen, xô đẩy, tranh giành nhau
-> Công việc của bà Tú là buôn bán, phải chen lấn, xô đẩy vì miếng cơm manh áo cho chồng cho con.
+ "Khi quãng vắng"
Không gian: Vắng vẻ, heo hút
Thời gian là sáng sớm hoặc tối muộn, không còn ai nhưng vẫn phải làm
-> Làm ăn vất vả mưu sinh nhưng không dư giả gì
+ Đặc biệt hình ảnh ẩn dụ "thân cò", tác giả đã lấy hình ảnh con cò trong ca dao để nói về cuộc sống vất vả của vợ mình
+ Hai từ "thân cò" vang lên gợi dáng vẻ nhỏ bé, lầm lũi, đơn độc, lặn lội trong công việc mưu sinh của bà và từ đó gợi nên nỗi đau thân phận của người phụ nữ
- Hai câu luận: "Một duyên, hai nợ âu dành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công"
- Thành ngữ "năm nắng mười mưa" được Tú Xương diễn đạt trong câu thơ chỉ sự vất vả, tất bật lo toan của bà Tú, không dám ngơi nghỉ dù nắng hay mưa. Đó cũng là cuộc sống, số phận khổ cực mà bà Tú phải chịu. Đây là thành ngữ quen thuộc trong vô số thành ngữ của Việt Nam, giờ đây được Tú Xương vận dụng vào thơ của mình, điều đó càng chứng tỏ sự đồng cảm, thương vợ của ông
- Cách sử dụng các thành ngữ và phép đối trong hai câu luận:
+ Nghệ thuật trong thơ Tú Xương thật đặc sắc. Thành ngữ mà ông dùng đều là thành ngữ quen thuộc chỉ sự vất vả, khổ cực nhưng lại thở dài, cam chịu. Trong hai thành ngữ ấy có các số từ tăng tiến dần: một, hai, năm, mười. Con số trong thành ngữ tăng lên hay chính là đức hi sinh thầm lặng, cao quý của bà Tú lại nhiều hơn.
+ Phép đối giữa hai câu thơ vô cùng hài hoà, đăng đối. Mặc dù hoàn cảnh có khó khăn nhưng bà Tú vẫn bằng lòng chịu đựng, hi sinh
- Hiệu quả của cách diễn đạt ấy
+ Làm tăng sức gợi, sự biểu đạt cho câu thơ
+ Cho thấy số phận khổ đau và sự hi sinh to lớn của bà Tú
+ Thể hiện tấm lòng của Tú Xương: thương vợ, ghi nhận công lao của vợ
- Hai câu kết "Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng hờ hững cũng như không"
+ Hai câu kết là tiếng chửi của Tú Xương. Ông tự chửi mình vì tội làm chồng mà hờ hững "có chồng cũng như không" để vợ lặn lội vất vả kiếm ăn
+ Ông còn chửi cả xã hội, chửi cả thói đời đều cáng, nghèo đói 3. Nhận xét về tài năng sử dụng ngôn ngữ của Tú Xương
- Nội dung trong thơ Tú Xương mang đậm yếu tố dân gian. Đề tài thường thấy trong thơ ông đều là đề tài quen thuộc, dân dã, vô cùng thân thuộc với văn học dân gian. Ông không ngần ngại lên tiếng phê phán xã hội thối nát, những thói hư tật xấu ở đời, thể hiện thái độ bất mãn của "con người thất thế trước sự xa đoạ của thời đại mới". Không chỉ vậy, thơ ông còn là tác phẩm trữ tình, mang đậm yếu tố biểu cảm. Ông hay viết về người thân, bạn bè, những người mà ông yêu quý....
- Ngôn ngữ gần với ngôn ngữ văn học dân gian nhưng tinh tế và sinh động hơn gấp nhiều lần. Bài thơ "Thương vợ" sử dụng ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, giàu sức biểu cảm, chân thật mang tiếng chửi của dân gian để phê phán xã hội phong kiến xưa
- Tú Xương cũng rất khéo léo khi đưa vào thơ ca của mình những thành ngữ, tục ngữ, ca dao khiến bài thơ thêm sinh động. Vận dụng sáng tạo hình ảnh, cách nói của văn học dân gian.
- Hơn nữa, ông còn thường sử dụng lối nói lái và chơi chữ càng làm tăng thêm sự phê phán, đả kích trong ý thơ của ông
- Hình ảnh dân gian được đưa vào một cách tự nhiên, ông so sánh vợ với "thân cò "lặn lội vất vả". Hình ảnh "con cò" là hình ảnh quen thuộc trong tiềm thức người dân Việt và đi vào cả các câu ca dao, tục ngữ dân gian. Ta từng thấy con cò đi ăn đêm ở "Con cò mà đi ăn đêm/ Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao". Đó là tượng trưng cho đức tính chăm chỉ, tần tảo, không quản ngại khó khăn, gian khổ kiếm miếng ăn vì gia đình.... Kết bài: Tổng kết lại nội dung, nghệ thuật, khẳng định tài năng của Tú Xương
Hi vọng gợi ý trên hữu ích cho em. Nếu còn thắc mắc hãy hỏi thêm nhé
[TẶNG BẠN] TRỌN BỘ Bí kíp học tốt 08 môn
