1) Nguyên nhân của loạn 12 xứ quân xuất hiện từ khi Dương Tam Kha lấy ngôi của nhà Ngô, nhiều nơi không chịu thuần phục, các thủ lĩnh nổi lên cát cứ một vùng thường đem quân đánh chiếm lẫn nhau. Năm Canh Tuất (950), Tam Kha sai Xương Văn cùng hai tướng Dương Cát Lợi và Đỗ Cảnh Thạc đem quân đi đánh hai thôn Đường, Nguyễn ở Thái Bình. Ngô Xương Văn đi đến nửa đường, dụ hai tướng quay lại lật đổ Dương Tam Kha.
Sau khi lật đổ Dương Tam Kha, Ngô Xương Văn đã không giết Dương Tam Kha mà chỉ giáng xuống cho làm Chương Dương Công. Cùng năm đó (năm 950), Ngô Xương Văn tự xưng làm Nam Tấn Vương, đóng đô ở Cổ Loa. Tuy nhiên trong thời gian này cái thế lực cát cứ vẫn không chịu quy phục triều đình nên Ngô Xương Văn phải thường xuyên đem quân đi đánh dẹp. Thế lực bị dẹp đầu tiên là Chu Thái. Năm 965 Ngô Xương Văn đem quân đi đánh hai thôn Đường và Nguyễn ở Thái Bình (Sơn Tây). Ông bị phục binh bắn nỏ trúng, tử trận.
Sau khi Ngô Xương Văn chết cháu của ông là Ngô Xương Ngập lên thay ngôi vua nhưng thế lực suy yến phải rút về giữ đất Bình Kiều. Từ 966 hình thành 12 sứ quân, sử gọi là loạn 12 sứ quân. Cho tới năm Mậu Thìn 968, đạo quân của Đinh Bộ Lĩnh sau hàng loạt chiến thắng, thống nhất đất nước, mở ra nhà Đinh. Nhà Ngô kết thúc.
2)
- chính quyền trung ương:
vua=>đại sư-đại thần=>quan văn-quan võ
- chính quyền địa phương:
10 lộ=>phủ-châu
4)
-Nhà Lý chủ động tấn công để phòng vệ.
*Chủ trương:
-Chủ động tiến công trước để tự vệ.Cử Lý Thường Kiệt làm chỉ huy,tổ chức kháng chiến.
-Quân đội được tuyển thêm quân ,ngày đêm luyện tập.
-Phong cho các tù trưởng các chức quan.
*Diễn biến:
-Tháng 10/1075,Lý Thường Kiệt chỉ huy hơn 10 vạn quân thủy-bộ,chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống.
-Quân bộ do các tù trưởng chỉ huy dân binh miền núi đánh vào Ung Châu.
-Lý Thường Kiệt chỉ huy cánh quân thủy,đổ bộ vào Châu Nam,Châu Liêm.
-Tiêu diệt căn cứ tập kết quân,phá hủy các kho tàng của giặc.
-Sau 42 ngày chiến đấu,quân nhà Lý chiếm được thành Ung Châu,buộc tướng giặc Tô Giám phải tự tử.
-Lý Thường Kiệt rút quân,chuẩn bị phòng tuyến chặn địch ở trong nước.
*Ý nghĩa lịch sử:
-Đánh một đòn phủ đầu,làm hoang mang quân Tống,đẩy chúng vào thế bị động.