T×nh c¶m gia ®×nh quª h¬ng nguån céi lµ t×nh c¶m thiªng liªng cao ®Ñp, lµ truyÒn thèng quý b¸u cña d©n téc ViÖt Nam. Bëi thÕ nã ®• trë thµnh m¶nh ®Êt mµu mì cho v¨n th¬ “¬m gièng n¶y mÇm”. Trong sè ®ã kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi bµi th¬ “Nãi víi con cña nhµ th¬ d©n téc Tµy-Y Ph¬ng. víi hån th¬ trong s¸ng nhÖ nhµng ®Ëm b¶n s¾c d©n téc miÒn nói, Nãi víi con ch¼ng kh¸c nµo b«ng hoa th¬m cña ®Êt Cao B»ng mµ Y Ph¬ng muèn göi tíi b¹n ®äc yªu th¬. Bµi th¬ lµ lêi t©m t×nh cña ngêi cha ®èi víi con vÒ céi nguån sinh dìng mçi con ngêi vµ niÒm tù hµo vÒ søc sèng m¹nh mÏ, bÒn bØ cña quª h¬ng, mong íc con tiÕp nèi xøng ®¸ng truyÒn thèng ®ã.
Bµi th¬ më ®Çu b»ng lêi t©m t×nh chan chøa yªu th¬ng cña ngêi cha ®èi víi ®øa con vÒ céi nguån sinh dìng mçi con ngêi. Céi nguån sinh dìng mçi con ngêi tríc hÕt lµ t×nh yªu th¬ng lµ sù n©ng ®ì chë che cña cha mÑ trong gia ®×nh ®Ó tõ ®ã ®øa con lín lªn:
“Ch©n ph¶i bíc tíi cha
Ch©n tr¸i bíc tíi mÑ
Mét bíc chËm tiÕng nãi
Hai bíc tíi tiÕng cêi”
Bèn c©u th¬ ®Ñp nh mét bøc tranh tø b×nh ®• gîi lªn khung c¶nh gia ®×nh, ®Çm Êm , ®Çy ¾p tiÕng nãi, tiÕng cêi. Tríc m¾t ngêi ®äc nh hiÖn ra mét khung c¶nh gia ®×nh cã ®«i vî chång trÎ vµ ®øa con th¬ ®ang chËp ch÷ng bíc ®i, ®ang bi b« tËp nãi, lóc nÝu tay cha, lóc sµ lßng mÑ. nh÷ng tõ “ch¹m”, “tíi” ®îc dïng thËt khÐo lÐo cho thÊy t×nh yªu th¬ng sù ch¨m sãc, n©ng niu cña cha mÑ. dêng nh tõng tiÕng nãi, tiÕng cêi cña con, tõng bíc ch©n ®Çu tiªn trªn sµn nhµ ®Òu ®îc cha mÑ n©ng niu, ch¨m chót ®ãn chê. Sèng trong t×nh yªu th¬ng Êy ®øa con kh«n lín tõng ngµy vµ gia ®×nh chÝnh lµ c¸i n«i ªm ®Ó ®øa con kh«n lín trëng thµnh. trong gia ®×nh Êy bè mÑ lu«n yªu th¬ng nhau vµ lu«n yªu th¬ng con:
“Cha mÑ m•i nhí vÒ ngµy cíi
Ngµy ®Çu tiªn ®Ñp nhÊt trªn ®êi”
ViÕt nh÷ng c©u th¬ nµy Y Ph¬ng muèn nãi víi ngêi ®äc t×nh yªu th¬ng cña cha mÑ trong gia ®×nh chÝnh lµ thø hµnh trang tinh thÇn th©n th¬ng vµ quý b¸u ®èi víi mçi ®øa con. Bªn c¹nh t×nh c¶m gia ®×nh chan chøa yªu th¬ng h¹nh phóc, cuéc sèng lao ®éng vµ thiªn nhiªn th¬ méng, nghÜa t×nh cña quª h¬ng còng båi ®¾p t©m hån con, còng nu«i dìng con trëng thµnh. víi c¸ch diÔn ®¹t cô thÓ giµu h×nh ¶nh cña ngêi miÒn nói, cuéc sèng lao ®éng cña ngêi ®ång m×nh ®îc thÓ hiÖn thËt hay víi nh÷ng ý th¬ ®Ñp:
“Ngêi ®ång m×nh yªu l¾m con ¬i
§an lê cµi nan hoa
V¸ch nhµ ken c©u h¸t”
Kh«ng yªu sao ®îc bëi ngêi ®ång m×nh cèt c¸ch tµi hoa víi tinh thÇn vui sèng ®• dÖt lªn bøc tranh lao ®éng cÇn cï vµ t¬i vui trong bøc tranh ®ã. Nh÷ng ch÷ “hoa”, “c©u h¸t” nh nh÷ng ®iÓm nhÊn ®Çy chÊt th¬ cø bay bæng trong lßng ngêi ®äc. Díi bµn tay tµi hoa cña nh÷ng ngêi con d©n téc Tµy, nh÷ng nan tre, nan tróc, nan løa ®Ó ®an lê ®¸nh c¸ ®• trë thµnh nan hoa, cßn v¸ch nhµ ®©u chØ ®îc ken b»ng gç mµ cßn ®îc ken b»ng c©u h¸t. nh÷ng ®éng tõ “cµi”, “ken” cho thÊy sù g¾n bã quÊn quýt cña ngêi ®ång m×nh. ph¶i ch¨ng quª h¬ng lµ bÇu s÷a tinh thÇn lµ nguån cäi nu«i dìng t©m hån mçi con ngêi. Kh«ng hÒ cã sù gät giòa nghÖ thuËt nµo mµ nh÷ng vÇn th¬ nh ®ang ch¾p c¸nh bay lªn:
“Rõng cho hoa
Con ®êng cho nh÷ng tÊm lßng”
Rõng nói quª h¬ng thËt m¬ méng nghÜa t×nh. rõng ®©u chØ cho gç quý cho nh÷ng l©m s¶n quý mµ cßn cho hoa, nghÜa lµ cho nh÷ng g× tinh tuý nhÊt ®Ñp ®Ï nhÊt. Con ®êng ®©u chØ ®i ngîc vÒ xu«i, lªn non xuèng bÓ, còng ®©u h¼n lµ con ®êng ®i vµo l»ng b¶n, ®êng ra s«ng suèi,... mµ lµ con ®êng cho nh÷ng tÊm lßng nh©n hËu, bao dung, ®ã lµ con ®êng t×nh nghÜa. Rõng th× che chë, con ®êng th× më lèi, thiªn nhiªn nh ®ang chë che nu«i dìng mçi con ngêi chÝnh lµ t×nh yªu th¬ng trong gia ®×nh cña quª h¬ng. céi nguån Êy sÏ lu«n nu«i dìng con, båi ®¾p t©m hån con ®Ó con lín lªn trëng thµnh.
®o¹n th¬ tiÕp theo lµ niÒm tù hµo vÒ søc sèng bÒn bØ cña quª h¬ng vµ lêi dÆn dß con cÇn ph¶i kÕ tôc vµ ph¸t huy mét c¸ch xøng ®¸ng truyÒn thèng ®ã. Ta nh b¾t gÆp h×nh ¶nh ngêi cha trong bµi th¬ ®ang xoa ®Çu ®øa con th¬, ®ang t©m t×nh víi con mét c¸ch xóc ®éng vÒ nh÷ng ®øc tÝnh cao ®Ñp cña ngêi ®ång m×nh:
“Ngêi ®ång m×nh th¬ng l¾m con ¬i
Cao ®o nçi buån
Xa nu«i chÝ lín”
Ngêi ®ång m×nh ë ®©y lµ ®ång bµo quª h¬ng m×nh, lµ bµ con d©n téc Tµy, d©n téc Nïng,... n¬i non níc Cao B»ng n¬i ch«n rau c¾t rèn cña Y Ph¬ng. ph¶i yªu quý ph¶i tù hµo l¾m vÒ quª h¬ng vÒ ngêi ®ång m×nh t¸c gi¶ míi viÕt ®îc nh÷ng c©u th¬ ng¾n gän, sóc tÝch mµ l¹i lín lao v« cïng ®Ðn thÕ. Nh÷ng c©u th¬ 4 ch÷ ®¨ng ®èi nh tôc ng÷ ®• cho thÊy mét t©m thÕ sèng cao ®Ñp of ngêi ®ång m×nh. ph¶i tr¶i qua bao gian nan thö th¸ch, nÕm tr¶i bao vui buån cña cuéc ®êi ngêi con d©n téc Tµy míi hun ®óc rÌn luyÖn ®îc ý chÝ Êy..., t©m t×nh nh con ngêi mµ cha mong muèn:
“DÉu lµm sao th× cha vÉn muèn
Sèng trªn ®¸ kh«ng chª ®¸ gËp ghÒnh
Sèng trong thung kh«ng chª thung nghÌo ®ãi
Sèng nh s«ng nh suèi
Lªn th¸c xuèng ghÒnh
Kh«ng lo cùc nhäc”
Ngêi ®ång m×nh sèng vÊt v¶ kho¸ng ®¹t mµ bÒn bØ, g¾n bã víi quª h¬ng cßn cùc nhäc nghÌo ®ãi. Quª h¬ng m×nh sau nh÷ng n¨m dµi chiÕn tranh cßn cha giµu. ®êng vµo b¶n cßn gËp ghÒnh sái ®¸, nhµ sµn v¸ch nøa trong th«n cßn nghÌo nhng con ¬i ph¶i sèng cã nghÜa t×nh thuû chung víi quª h¬ng, biÕt chÊp nhËn vµ vît qua gian nan thö th¸ch b»ng ý chÝ b»ng niÒm tin m¹nh mÏ cña m×nh. sèng nh s«ng nh suèi dï ph¶i lªn th¸c xuèng ghÒnh vÉn kh«ng lo cùc nhäc. ®iÖp tõ sèng ®øng ë ®Çu c©u th¬ ®îc ®iÖp l¹i tíi ba lÇn nh kh¼ng ®Þnh mét t©m thÕ sèng ®Ñp mµ ngêi cha mong muèn ë con m×nh. §ång thêi nghÖ thuËt nµy t¹o nªn tÝnh nh¹c ®iÖu phong phó cho bµi th¬. Nh÷ng Èn dô thµnh ng÷ ®îc vËn dông khiÕn cho lêi dÆn dß cña ngêi cha cµng s©u l¾ng ©n t×nh.
Ngêi ®ång m×nh cßn sèng gi¶n dÞ méc m¹c “th« s¬ da thÞt” nhng ch¼ng bao giê nhá bÐ tríc cuéc ®êi:
“Ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt
Ch¼ng mÊy ai nhá bÐ ®©u con
Ngêi ®ång m×nh tù ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng
Cßn quª h¬ng th× lµm phong tôc”
Ngêi cha muèn nãi víi con r»ng: ngêi ®ång m×nh méc m¹c nhng giµu ý chÝ, niÒm tin. Hä cã thÓ sèng th« s¬ da thÞt nhng kh«ng hÒ nhá bÐ vÒ t©m hån, vÒ ý thøc vµ mong íc x©y dùng quª h¬ng. chÝnh nh÷ng con ngêi Êy b»ng sù cÇn cï nhÉn l¹i ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng víi truyÒn thèng, phong tôc tËp qu¸n tèt ®Ñp. tõ ®ã ngêi cha mong muèn con biÕt tù hµo vÒ truyÒn thèng quª h¬ng, dÆn dß con cÇn tù tin mµ v÷ng bíc trªn ®êng ®êi:
‘Con ¬i tuy th« s¬ da thÞt
Lªn ®êng
Ch¼ng bao giê nhá bÐ ®îc
Nghe con”
Lêi dÆn dß nghe thËt thiÕt tha s©u l¾ng. ®øa con råi sÏ lín lªn bay tíi ch©n trêi xa nhng dï cã ®i ®©u lµm g× còng kh«ng bao giê ®îc sèng tÇm thêng, nhá bÐ tríc thiªn h¹. hai tiÕng “nghe con” lµ c¶ tÊm lßng ngêi cha bao la. Lêi cha d¹y ng¾n gän mµ thÊm thÝa, nã sÏ khÝch lÖ con ngêi trªn mäi bíc ®êng ®êi.
Víi c¸ch diÔn ®¹t giµu h×nh ¶nh cña ngêi d©n téc miÒn nói cïng víi viÖc sö dông c¸c h×nh ¶nh Èn dô, Y Ph¬ng ®• cho ngêi ®äc thÊy céi nguån sinh dìng mçi con ngêi vµ niÒm tù hµo vÒ quª h¬ng d©n téc. Ta b¾t gÆp mét tiÕng lßng tha thiÕt víi quª h¬ng, mét niÒm mong íc thÕ hÖ sau tiÕp bíc xøng ®¸ng truyÒn thèng cña d©n téc. Bëi thÕ nãi víi con nh mét b«ng hoa rõng t¬i th¾m cña ®Êt Cao B»ng göi tíi b¹n ®äc yªu th¬.
bài này chị làm lâu lắm rùi, vừa mới cop ở máy ra xong nhin khó đọc quá.
khi nào có thời gian chị sẽ đánh lại và gợi ý cho!!!!!